HORMONY KORY NADNERCZY

Budowa chemiczna Podstawowy szkielet steroidów nadnerczowych stanowi cyklopentanoperhydrofenantren. Kierunek i siła działania steroidów zależą od obecności wiązań podwójnych i rodzaju podstawników przy poszczególnych atomach węgla.

Komórkowy mechanizm działania kortykosteroidów Steroidy po wniknięciu do komórki łączą się z receptorem cytoplazmatycznym, następnie kompleks steroid-receptor transportowany jest do jądra komórkowego, gdzie po związaniu z chromatyną pobudza syntezę mRNA. mRNA pobudza z kolei syntezę enzymów odpowiedzialnych za syntezę białek.

MINERALOKORTYKOSTEROIDY (MS) Grupa hormonów steroidowych produkowana i wydzielana przez warstwę kłębkowatą kory nadnerczy, o przeważającym działaniu mineralotropowym tzn. wpływających na gospodarkę wodno-elektrolitową. Głównym naturalnym przedstawicielem MS jest aldosteron. Synteza aldosteronu tylko nieznacznie podlega wpływom kortykotropiny, zależy przede wszystkim od stężenia jonów K+ i układu renina-angiotensyna.

Działania farmakologiczne . MS działają na transport sodu i potasu w kanalikach dalszych nerek zwiększając reabsorpcję jonu Na+. Powodują retencję sodu, chloru i wody oraz wydalanie jonów K+ i jonów wodorowych. Biorą udział w utrzymaniu właściwego rzutu serca i ciśnienia krwi oraz objętości płynu pozakomórkowego.

Wskazania Substytucyjne *Pierwotna i wtórna niewydolność kory nadnerczy *Zespół nadnerczowo-płciowy z utratą soli Pozasubstytucyjne Miejscowo - w dermatozach alergicznych, łojotokowym zapaleniu skóry, w okulistyce w miąższowym lub alergicznym zapaleniu rogówki, zapaleniu powiek, błony naczyniowej gałki ocznej i twardówki. Przeciwwskazania *     nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca *     wirusowe, grzybicze, gruźlicze choroby oczu, jaskra

Działania niepożądane *     retencja sodu i wodyobrzęki, nadciśnienie (to działanie jest zależne od dawki i zazwyczaj nie stanowi problemu w leczeniu substytucyjnym) *     zaburzenia elektrolitowe (hypokaliemia) *     bóle głowy

Fludrokortyzon Syntetyczny glikokortykosteroid, wykazujący również silne właściwości mineralotropowe. Łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego. Stosowany głównie w leczeniu substytucyjnym. Dawkowanie : 0.1 - 0.2 mg dziennie. Dezoksykorton Najczęściej stosowany w postaci octanu dezoksykortonu (DOCA). Dostępny tylko w postaci do stosowania parenteralnego (nie wchłania się z przewodu pokarmowego).

GLIKOKORTYKOSTEROIDY (GS)

Działania farmakologiczne (dotyczą działania dawek wyższych niż fizjologiczne) ·      działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne *     zmniejszenie obrzęków (przez zmniejszenie przepuszczalności włośniczek) *     hamowanie proliferacji fibroblastów *     zmniejszanie odkładania fibryny i kolagenu *     zmniejszanie objawów zapalenia (zaczerwienienie i wzrost temperatury) przez zapobieganie syntezy prostaglandyn, bradykinin i histaminy *     hamowanie migracji makrofagów i leukocytów do miejsca zapalenia *     stabilizacja błon lizosomalnych i zapobieganie uwalnianiu enzymów hydrolizujących *     zwalnianie tworzenia się tkanki bliznowatej wskutek hamowania proliferacji fibroblastów i syntezy substancji biorących udział w późnej fazie gojenia *     hamowanie natychmiastowej reakcji nadwrażliwości przez zmniejszenie uwalniania histaminy *     hamowanie opóźnionych reakcji nadwrażliwości przez zmniejszenie aktywności komórkowych mediatorów reakcji immunologicznych: makrofagów, monocytów, limfocytów T i B, oraz zahamowanie syntezy interleukin *     zmniejszanie wiązania przeciwciał z receptorami komórkowymi

·      działanie anty-stresowe *     naturalne hormony powodujące retencję sodu i wody przeciwdziałają hipowolemii u pacjentów z niedoczynnością kory nadnerczy glikokortykosteroidy zwiększają wrażliwość serca, naczyń krwionośnych i innych tkanek na krążące katecholaminy (A i NA) co w efekcie powoduje zwiększenie rzutu serca

wpływ na gospodarkę węglowodanową (stymulowanie glukoneogenezy, zmniejszenie zużytkowania glukozy w komórkach i zwiększenie magazynowania glikogenu)

· wpływ na gospodarkę białkową (zwiększenie katabolizmu ·      wpływ na gospodarkę białkową (zwiększenie katabolizmu białkowego głównie w tkance kostnej, mięśniowej, skórze w celu zwiększenia dostępności aminokwasów dla glukoneogenezy) ·      wpływ na gospodarkę lipidową - zwiększenie lipolizy ·      wpływ na ośrodkowy układ nerwowy wpływ na gospodarkę mineralną - większość GS wykazuje aktywność mineralotropową

Wskazania Substytucyjne ·      ostra i przewlekła niewydolność kory nadnerczy W ostrej niewydolności kory nadnerczy najczęściej podaje się półbursztynian hydrokortyzonu dożylnie. W przewlekłej niewydolności kory nadnerczy najczęściej podaje się octan kortyzonu doustnie lub domięśniowo wraz z mineralokortykoidami. Sposób podawania powinien uwzględniać dobowy biologiczny rytm wydzielania hormonów kory nadnerczy w organizmie (50% dawki dobowej rano, 20% w południe, 30% wieczorem lub 100% 1 raz dziennie rano)

Pozasubstytucyjne ·      choroby alergiczne (astma oskrzelowa, złuszczające zapalenie skóry, colitis ulcerosa, wstrząs anafilaktyczny, choroba posurowicza) ·      choroby tkanki łącznej (reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty trzewny) ·      choroby krwi i tkanki chłonnej (białaczka limfatyczna, białaczka szpikowa, ziarnica złośliwa, szpiczak mnogi) ·      obrzęki mózgu (w przebiegu nowotworów, urazów, zabiegów neurochirurgicznych)

Działania niepożądane - związane z długotrwałą terapią ze wskazań pozasubstytucyjnych ·      zahamowanie osi przysadka-nadnercza ·      nadciśnienie tętnicze ·      obrzęki ·  otyłość - cushingoidalna sylwetka powstająca wskutek odkładania tkanki tłuszczowej w charakterystycznych miejscach: na karku (tzw. „byczy kark”), tułowiu, twarzy (twarz „księżycowata”), co kontrastuje ze szczupłymi kończynami.

· osłabienie siły mięśniowej, zanik mięśni ( kataboliczny ·      osłabienie siły mięśniowej, zanik mięśni ( kataboliczny efekt GS w zakresie przemiany białkowej w tkance mięśniowej) osteoporoza ( wzmożony katabolizm białek, zmniejszenie absorpcji Ca2+ z przewodu pokarmowego i zwiększone wydalanie Ca2+ w nerkach)

·      hiperglikemia ·      zmiany skórne - trądzik, rozstępy skórne, petocje, opóźnione gojenie ran ·      zmniejszenie odporności - zwiększona wrażliwość na zakażenia ·      zahamowanie wzrostu u dzieci

·      zaburzenia psychiczne ·      zaburzenia przewodu pokarmowego - nudności, wymioty, wzmożony apetyt ·      jaskra, zaćma

Miejscowe działania niepożądane (przy stosowaniu GS wziewnych) ·      grzybica jamy ustnej ·      chrypka ·      kaszel

Sposób podawania Częstość i ciężkość objawów niepożądanych jest związana z wysokością stosowanych dawek oraz długością terapii. Długotrwałe podawanie GS hamuje oś podwzgórze-przysadka-nadnercza i prowadzi do atrofii kory nadnerczy. Ostra niewydolność kory nadnerczy jest zagrażającym życiu powikłaniem, które może wystąpić po nagłym odstawieniu długotrwale podawanych GS. Powrót do normalnego funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-nadnercza może trwać wiele miesięcy; pacjent po zakończeniu długotrwałej terapii GS powinien być uważnie obserwowany pod kątem wystąpienia objawów niewydolności kory nadnerczy (uogólnione osłabienie mięśni, wymioty, brak apetytu, niedociśnienie, omdlenia)

W celu uniknięcia, a przynajmniej zminimalizowania hamowania osi przysadka-nadnercza w czasie kortykoterapii ze wskazań pozasubstytucyjnych zaleca się: ·      podawanie hormonów w jednorazowej dawce dobowej rano (ok. godz. 800) co naśladuje naturalny dobowy rytm wydzielania hormonów kory nadnerczy ·      po uzyskaniu poprawy GS odstawia się stopniowo. Szybkość odstawiania zależy od wysokości stosowanych dawek i długości leczenia GS. ·      jeśli tylko jest to możliwe objawy chorobowe należy kontrolować przy zastosowaniu najmniejszych skutecznych dawek podawanych miejscowo, co zmniejsza działania ogólnoustrojowe GS (np. stosowanie GS wziewnych w astmie oskrzelowej).

Przeciwwskazania ·      układowe infekcje wirusowe i grzybicze ·      opryszczka rogówki i powiek ·      czynne lub utajone ogniska gruźlicze ·      choroba wrzodowa ·      nadciśnienie tętnicze ·      osteoporoza ·      zaburzenia psychiczne (szczególnie ostre psychozy) ·      jaskra

Preparaty GS Hydrokortyzon Naturalny GS, obecnie otrzymywany syntetycznie. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Czas działania ok. 6 h. Nie przenika przez barierę łożyska i barierę krew-mózg. Stosowany w substytucyjnym leczeniu niewydolności kory nadnerczy oraz miejscowo jako lek przeciwzapalny i przeciwalergiczny.

Dawkowanie: przewlekła niewydolność kory nadnerczy 10-20 mg/dziennie wraz z dezoksykortonem.  

INSULINY i DOUSTNE LEKI HIPOGLIKEMIZUJĄCE

INSULINY Insulina jest hormonem wytwarzanym przez wyspy beta trzustki, bierze udział w przemianach węglowodanów, tłuszczów i białek. Niedobór insuliny w organizmie powoduje cukrzycę.

Ważniejsze działania metaboliczne insuliny: I.    Metabolizm kwasów nukleinowych: 1.   Zwiększenie biosyntezy zasad purynowych i pirydynowych. 2.   Zwiększenie biosyntezy DNA. 3.   Nasilenie podziałów komórkowych. Zwiększenie biosyntezy RNA.

II. Metabolizm białek. 1.   Zwiększenie transportu aminokwasów do komórek. 2.   Hamowanie katabolizmu białek 3.   Zwiększenie syntezy białek.

III. Metabolizm węglowodanów: 1.   Stymulacja wychwytu glukozy przez komórki mięśniowe, adipocyty i hepatocyty. 2.   Hamowanie glukoneogenezy. 3.   Pobudzenie glikolizy.

IV. Metabolizm tłuszczów. 1.   Zwiększenie syntezy wolnych kwasów tłuszczowych. 2.   Hamowanie lipolizy. 3.   Hamowanie ketogenezy. 4.   Nasilenie estryfikacji wolnych kwasów tłuszczowych.  

1.    Insuliny pochodzenia zwierzęcego (wieprzowe). ·      insulina wieprzowa różni się od insuliny ludzkiej tylko jednym aminokwasem: w pozycji 30 łańcucha B w insulinie ludzkiej znajduje się treonina zaś w wieprzowej alanina.   2.    Insuliny ludzkie (biotechnologiczne) ·      najszerzej obecnie stosowane preparaty insulin, uzyskiwane drogą biotechnologiczną, wytwarzane przez pałeczki okrężnicy lub drożdże piekarskie o odpowiednio zmodyfikowanym genotypie 3.    Analogi insulin ·      biotechnologicznie wyprodukowane cząsteczki insulin wykazujących duże podobieństwo do naturalnego ludzkiego hormonu, również jej fizjologiczne działanie oraz jednocześnie różnicę w sekwencji aminokwasowej, umożliwiającej uzyskanie innej aniżeli charakterystycznej dla insuliny farmakodynamiki preparatów

Podział insulin ze względu na czas działania: I. PREPARATY INSULIN W ROZTWORZE 1.   Insuliny szybko działające analogi insulin - insulina LisPro lub insulina B28Asp początek już po 5 - 10 min, szczyt 1,0-3,0 h., cały okres działania 4-5 h prep. Humalog, NovoRapid   2.   Insuliny krótkodziałające początek 15-30 min, szczyt 2 - 4 h, cały okres działania do 6-8 h Insulinum Solutio Neutralis WOS Insulinum Maxirapid WOS Humulin R Actrapid HM Gensulin R roztwory insulin mogą być podawane dożylnie !

II. PREPARATY INSULIN W ZAWIESINIE   1.   Insuliny o pośrednim czasie działania początek 1-2 h, szczyt 4 - 12 h, cały okres do 12 - 20 h a) izofanowe Insulinum Isophanicum WOS Humulin N Insulatard Gensulin N b) cynkowe Insulinum Semilente WOS Insulinum Lente WOS Humulin L 2.   Insuliny o znacznie wydłużonym czasie działania początek 1,5 -3,0 h, szczyt 8 - 20 h, cały okres działania 26 - 30 h Insulinum Ultralente WOS Humulin U

Zawiesiny insulin otrzymuje się, dodając pewne związki chemiczne do roztworów insulin, w celu zmiany szybkości ich wchłaniania z tłuszczowej tkanki podskórnej. Najczęściej są to jony cynku, protamina. Obecnie trwają prace nad analogami insuliny, które wolniej uwalniałyby się z tkanki podskórnej.

Uwaga: roztwory i zawiesiny insulin przygotowane do wstrzykiwaczy (tzw Uwaga: roztwory i zawiesiny insulin przygotowane do wstrzykiwaczy (tzw. penów) charakteryzują się stężeniem 100 j.m./1 ml zaś przeznaczone do podawania tradycyjną isnulinówką 40 j.m/ml. Lub rzadziej 80 j.m./ml

Metody podawania insulin 1.   Podskórna n    za pomocą strzykawki z igłą (insulinówki) n    za pomocą specjalnych wztrzykiwaczy (penów) n    za pomocą pomp insulinowych 2.   Dożylna (wyłącznie roztwory insulin) 3.   Domięśniowa (rzadko) 4.   Dootrzewnowa (wyłącznie roztwory insulin - rzadko)  

Czynniki wpływające na wchłanianie insulin: 1.   Miejsce podania (tkanka podskórna brzucha, uda itp.) 2.   Przepłwy krwi w tkance podskórnej 3.   Objętość poszczególnych iniekcji 4.   Stężenie insuliny w preparacie 5.   Obecność przeciwciał przeciwinsulinowych 6.   Mieszanie poszczególnych preparatów w jednej strzykawce

Insulina jest eliminowana przez nerki Insulina jest eliminowana przez nerki. Śladowe ilości wydzielane są z żółcią. Okres półtrwania insuliny ludzkiej wynosi 4 min. Choroby nerek i wątroby mogą opóźniać eliminację insuliny i wydłużać jej czas działania.

Działania niepożądane insuliny   1.   Hipoglikemia 2.   Odczyny alergiczne ·      miejscowe odczyny alergiczne w miejscu wstrzyknięć ·      uogólnione uczulenie na insulinę 3.   Lipodsytrofia 4.   Insulinooporność 5.   Hiperglikemia (efekt z odbicia) 6.   Obrzęki poinsulinowe

Zależnie od typu cukrzycy insulinoterapia spełnia dwa podstawowe zadania: 1.   Substytucja bezwzględnego niedoboru insuliny u osób chorych na cukrzycę typu 1 (insulinozależną) i u osób z cukrzycą np. w następstwie pankreatektomii. 2.   Uzupełnienie niedoboru insuliny endogennej u osób chorych na cukrzycę typu 2 (insulinoniezależną).

RODZAJE INSULINOTERAPII 1.   Insulinoterapia konwencjonalna - najczęściej są to dwa wstrzyknięcia w ciągu doby mieszaniny insuliny szybko działającej i insuliny o przedłużonym działaniu (najczęściej w postaci gotowych preparatów). 2.   Insulinoterapię czynnościową (intensywną) z wytworzeniem stężenia podstawowego i poposiłkowego za pomocą wielokrotnych wstrzyknięć tego hormonu lub osobistej pompy insulinowej.

WYBÓR DAWKI Nie istnieje żaden uniwersalny sposób wyliczenia dawki insuliny dla danego chorego. Zazwyczaj dawka wstępna musi być później korygowana z godnie z wynikami glikemii dobowej. Przeciętnie podaje się 0,4 - 0,7 j.m./kg m.c/dobę.

PRZYKŁAD SCHEMATU LECZENIA Algorytm dwóch wstrzyknięć (najczęściej zapotrzebowanie nie wyższe od 60 j.m/dobę) 1.   przed śniadaniem - isnulina w postaci fabrycznie przygotowanej mieszaniny insuliny w roztworze i insuliny izofanowej NPH w proporcjach 30/70, 40/60 lub 50/50 (np. Humulin M., Mixtard lub Gensulin M.) 2.   przed kolacją - fabryczna mieszanina insuliny w roztworze i insuliny izofanowej NPH w proporcjach 20/80, 30/70 lub 40/60 - około 40 % dawki dobowej.

GLUKAGON n    polipeptydowy hormon produkowany i wydzielany w ustroju przez komórki alfa wysp trzustkowych n    charakteryzuje sięę szybkim działaniem hiperglikemizującym n    pobudza glukoneogenezę i glikogenolizę n    w większych dawkach ma działania inotropowo i chornotropowo dodatnie na mięsień sercowy Wskazania: n    neuroglikopenia u chorych na cukrzycę typu 1 n    diagnostyka insulinoma

DOUSTNE LEKI HIPOGLIKEMIZUJĄCE

I. LEKI BETA-CYTOTROPOWE - BLOKUJĄCE KANAŁ POTASOWY ATP ZALEŻNY KOMÓREK B WYSP TRZUSTKOWYCH, POBUDZAJĄ WYDZIELANIE INSULINY: 1.   Pochodne sulfonylomocznika   I generacja n    talbutamid, prep. Diabetol n    glipolamid, prep. Glipolamid II generacja n    glipizyd, preparaty: Minidiab, Glibenese, Glibenese GITS, Glipizide BP (korzystny wpływ w zaburzeniach gospodarki lipidowej) n    gliklazyd, preparaty: Diaprel, Diaprel MR, Diabrezide, Glinormax (zmniejszają adhezję i agregację płytek krwi, zmiatają wolne rodniki) n    glikwidon, prep. Glurenorm (można stosować w niewydolności nerek przy kreatyninie < 3 mg%) III generacja n    glimepiryd, prep. Amaryl

Pozatrzustkowe działanie pochodnych sulfonylomocznika (dotyczy II i III generacji): n    zmniejszanie adhezji i agregacji płytek n    zwiększenie aktywności fibrynolitycznej osocza (działanie antyagregacyjne i aktywujące plazminogen) n    zmiatanie wolnych rodników n    hamowanie oksydacji lipoprotein LDL  

Pozatrzustkowe działanie pochodnych sulfonylomocznika (dotyczy II i III generacji): n    zmniejszanie adhezji i agregacji płytek n    zwiększenie aktywności fibrynolitycznej osocza (działanie antyagregacyjne i aktywujące plazminogen) n    zmiatanie wolnych rodników n    hamowanie oksydacji lipoprotein LDL  

Działanie niepożądane n    hipoglikemia n    nietolerancja alkoholu n    bóle głowy n    zaczerwienienie skóry twarzy n    nudności i wymioty n    zaburzenia rytmu n    zespoły gastroenterologiczne n    brak łaknienia n    uczucie metalicznego smaku w ustach n    wzdęcia n    uszkodzenie wątroby

Wskazania n    cukrzyca typu 2 u chorych, u których nie można uzyskać euglikemii i aglukozurii za pomocą leczenie dietetycznego i wysiłku fizycznego n    cukrzyca typu 2 leczona nieskutecznie biguanidami lub akarbozą n    cukrzyca typu 2 leczona niewielkim dawkami insuliny (< 20 j/24 h)  

Przeciwwskazania n    cukrzyca typu 1 niezależnie od wieku chorego n    ciąża n    zabiegi chirurgiczne n    okresy ciężkich urazów, ostrych chorób kardiologicznych (zawał mięśnia sercowego, obrzek płuc) n    nadwrażliwość na pochodne sulfonylomocznika n    niewydolność nerek lub wątroby

1.   Glinidy - pochodne - pochodne kwasu karbamyoilobenzoesowego - repaglinid n    leki o szybkim działaniu i krótkim okresie półtrwania, obniżające głównie hiperglikemię poposiłkową n    repaglinid, prep. Novanorm n    mechanizm działania: pobudza wydzielanie insuliny przez komórki beta wysp trzustkowych - podobnie do pochodnych sulfonylomocznika- przez zamykanie kanałów potasowych zależnych od ATP (wiąże się jednak z innym miejscem receptorowym) n    nie pobudza wydzielania insuliny w środowisku pozbawionym glukozy n    okres półtrwania 1 h, czas działania 3 - 4 h, maskymalne stężenie we krwi osiąga już po 30 - 40 minutach od chwili podania Dawkowanie: dawka początkowa 0,5 mg 3 razy dziennie na 15 minut przed posiłkiem, dawkę można zwiększać co tydzień do dawki maksymalnej 16 mg/d.

II. LEKI ZWIĘKSZAJĄCE WRAŻLIWOŚĆ KOMÓREK OBWODOWYCH (MIĘŚNI, WĄTROBY, TKANKI TŁUSZCZOWEJ I INNYCH) NA INSULINĘ - INACZEJ LEKI ZMNIEJSZAJĄCE INSULINOOPORNOŚĆ:  

1.   Biguanidy n    substancje wiążące się z błonami mitochondrialnym i reguluące wiele procesów metabolicznych: n    nasilają glikolizę beztlenową i zwiększają wrażliwość tkanek obwodowych na insulinę, n    hamują wątrobową glukoneogenezę n    zmniejszają wchłanianie wodorowęglanów z przewodu pokamrowego n    zmniejszają łaknienie n    zmniejszają stężenie trójglicerydów n    nasilająją fibrynolizę (zmniejszają PAI) n    hamują adhezję i agregację płytek krwi

a)   metformina - główny lek z grupy biguanidów n    preparaty: Metformax 500, Metformax 850, Siofor 850, Glucophage) b) inne biguanidy - rzadko stosowane   Działania niepożądane: n    dolegliwości żoładkowo-jelitowe: suchość w jamie ustnej, metaliczny smak w ustach, brak apetytu, nudności, wzdęcia, bóle w nadbrzuszu, zaparcia n    niedokrwistość: zmniejszenie stężenia kwasu foliowego i witaminy B12 n    kwasica mleczanowa: najgroźniejsze powikłanie - biguanidy hamują wytwarzanie ATP i nasilają glikolizę beztlenową oraz zmniejszają potencjał oksydoredukcyjny cytoplazmy (zwiększenie ilorazu NADH/NAD) - działanie to jest wspomagane przez różne czynniki: spożycie alkoholu, upośledzenie czynności wątroby, niewydolność krążenia itp.

Wskazania n    cukrzyca typu 2 skojarzona z otyłością   w terapii skojarzonej n    niezadawalające wyrównanie za pomocą pochodnych sulfonylomocznika n    niezadawalające wyniki w leczeniu insuliną n    chorzy z pierwotną hiperlipoproteinemią wymagający stosowania insuliny

Przeciwwskazania n    uczulenie na biguanidy n    wiek powyżej 75 lat n    cukrzyca typu 1 n    objawy ostrych powikłań cukrzycy - ketoza, odwodnienie, hipoglikemie n    cukrzyca przebiegająca z wyniszczeniem ogólnym n    ketoza głodowa n    spożywanie alkoholu n    wszystkie rodzaje zaburzeń wątroby i nerek n    wszystkie kliniczne zaburzenia przebiegające ze wstrząsem lub upośledzeniem dostarczania tlenu do tkanek obowodwych (zawał mięśnia sercowego, wstrząs, niewydolnośc krązenia) n    hipoksja, np. choroba obturacyjna płuc, astma oskrzelowa n    niedobór witaminy B12 n    ciąża n    stosowanie leków obniżających potencjał oksydoredukcyjny komórek: pochodne fenotiazyny, kwasu salicylowego, barbiturany

4.   Tiazolidinediony n    substancje modyfikujące wpływ jądrowych receptorów (czynników) transkrypcyjnych PPAR-gamma (proliferative peroxisome activated receptors gamma) zwiększających wrażliwość komórek na insulinę i normalizujących wiele parametrów metabolizmu

n    rozyglitazon i troglitazon wskazania n    cukrzyca typu 2 lub upośledzenie tolerancji glukozy z towarzyszącą insuinooporniością i podwyższonym stężeniem insuliny we krwi (zespół polimetaboliczny) n    lek zalecany tylko do leczenia skojarzonego, nie zalecany do monoterapii (również leczenie skojarzone z insuliną)   Preparaty: Avandia (rozyglitazon)

4.   LEKI HAMUJĄCE TRAWIENIE SKROBI I OLIGOSACHARYDÓW W PRZEWODZIE POKARMOWYM: n    inhibitory alfa-glukozydazy n    hamują rozpad węglowodanów w jelicie cienkim zmniejszając ich wchłanianie i poposiłkowy wzrost glikemii n    zmniejszają u chorych na cukrzycę typu 2 z zachowaną funkcją komórek beta poposiłkową hiperinsulinemię i hipertriglicerydemię  

n    akarboza wskazania: n    lek wspomagający leczenie dietetyczne n    w skojarzenie z lekami doustnymi lub insuliną (również w cukrzycy typu 1) n    przeciwwskazania n    ciąża, karmienie piersią n    u dzieci n    osoby z cukrzycą i niedoborem masy ciała n    osoby z cukrzyc i zespołem złego wchłaniania n    u chorych na cukrzycę z towarzyszącymi chorobami jelita grubego (uchyłki, owrzodzenie) n    objawy niepożądane n    występują u znacznego odsetka pacjentów szczególnie w pierwszym okresie stosowanie: n    objawy żoładkowo jelitowe: wzdęcia brzucha, biegunka preparat: Glucobay  

awkowanie: leczenie akarbozą należy rozpocząć od małych dawek 25 mg raz lub 2 razy dziennie (aby zmniejszyć żołądkowo-jelitowe działania niepożądane), akarbozę należy przyjmować z pierwszym kęsem posiłku. Dawkę można zwiększać o 25 mg co 2 - 4 tygodnie do dawki maksymalnej 75 - 100 mg 2 lub 3 razy dziennie lub dawki mniejszej ale dobrze tolerowanej.

W ich powstawaniu biorą udział receptory Leki przeciwwymiotne Przyczyny: bodźce aferentne z górnej części przewodu pokarmowego – do ośrodka wymiotnego w rdzeniu przedłużonym lub pobudzenie chemoreceptorów w area postrema W ich powstawaniu biorą udział receptory D2, 5-HT3, H1

Leki przeciwhistaminowe Difenhydramina Neuroleptyki fenotiazyna (blokada receptorów D2 i H1 metoklopramid i bromopiryd (D2) Antagoniści 5HT3 Ondansetron Tropisetron Cholinolityki