Filozofia Edyty Stein.

Poszukiwania naukowe, a co za tym idzie i wiedzy w życiu człowieka są faktami bezwarunkowymi. Znajdują się one zawsze w centrum homo ludens, doświadczała tego patronka naszej szkoły - Niemka żydowskiego pochodzenia Edyta Stein. Wydaje się, iż filozofia jako nauka racjonalna niewiele ma wspólnego z mistyką. Tymczasem zależy to od traktowania jednej i drugiej rzeczywistości. Wychodząc od nurtu tych dyscyplin można stwierdzić, że pierwsza jest w swym znaczeniu etymologicznym „umiłowaniem mądrości”, które posiada głębokie implikacje prowadzące ku wiedzy i poznaniu, a także ku prawdzie. Druga jak zauważyła Edyta Stein jest także wiedzą, ale przede wszystkim otrzymaną od Jestem-który-Jestem.

Źródła filozofii Edyty Stein Filozofia Edyty Stein rodzi się z fascynacji istnienia człowieka. Te zainteresowania pobudziły Edytę do zajęcia się fenomenologią, która należy do dziedzictwa naukowego ludzkości

Cel Edyty Stein. Edyta Stein była przekonana, że celem jej życia jest służba innym, a zadanie to można wypełnić wtedy, gdy odpowiednio wykorzysta się własne uzdolnienia. Edyta, zdając się na własne rozeznanie postanowiła studiować literaturę i filozofię. Poszukiwanie prawdy stało się nadrzędnym pragnieniem w życiu młodej Żydówki.

Dlatego też w 1911 roku zapisuje się na Uniwersytet we Wrocławiu, gdzie rozpoczęła studia z psychologii, filozofii i historii, a także z germanistyki. Poznała tam profesora Williama Sterna wykładowcę psychologii. W związku z tym zaangażowała się w Grupę pedagogiczną, która poszukiwała odpowiedzi na pytania dotyczące sensu życia. Studia z psychologii jak i owe grupa dość szybko ją rozczarowały, ponieważ przedstawione metody pracy nie pozwalały dostrzec i odsłonić tajemnicy człowieka. Edyta określiła psychologię jako naukę nie posiadającą duszy.

Doświadczenie intelektualne tej nauki ukazało jej fakt, iż czyste metody przyrodnicze „nie potrafią” rozświetlić sensu ludzkiej egzystencji. Przełom w jej życiu dokonał się po przeczytaniu dzieła Edmunda Husserla pt.: „Badania Logiczne”. Lektura ta przyczyniła się do podjęcia decyzji o opuszczeniu rodzinnych stron.

POSZUKIWANIE Udała się do Getyngi z nadzieją rozpoczęcia studiów filozoficznych – na wydziale fenomenologii. Była przekonana, że w fenomenologii odnajdzie to, czego nie znalazła w psychologii. Wnikliwe poszukiwania w dziełach Husserla utwierdziły ją w przekonaniu, że jest to filozofia jej czasów. Edyta podjęła się napisania pracy doktorskiej na temat tak zwanej teorii wczucia. Chodziło o wykazanie, czym i w jaki sposób możliwe jest poznanie drugiego człowieka, jego przeżyć, jego aktów psychicznych, w których ujawnia się jego życie duchowe, mające swoje najgłębsze źródło w tym, co nazywamy „wnętrzem” człowieka.

Teoria wczucia pozwoliła jej skutecznie zrozumieć potrzeby drugiej osoby. W sierpniu 1916 roku zdała egzamin doktorski z wyróżnieniem summa cum laude. Wkrótce po tym została asystentką Edmunda Husserla. Jej rozprawa doktorska o zagadnieniu wczucia, jako wywód filozoficzno-fenomenologiczny, uporządkowuje niejako poglądy antropologiczne w fenomenologii zaczynając od perceptywnego analizowania przeżyć poznawczych. Fenomenologia stała się dla Edyty Stein kluczem poznania, który zmotywował ją, do poznania filozofii klasycznej.

Po odkryciu husserlowskiej fenomenologii, było spotkanie z filozofią klasyczną a konkretnie z filozofią Tomasza z Akwinu. To spotkanie było konfrontacją z myśleniem zupełnie innego typu. Spojrzenie fenomenologiczne kieruje się na istotę, nie przyjmuje rozwiązań, które powstały w poprzedniej tradycji filozoficznej, mimo tego Edyta, jak zauważył Machnacz, dostrzega wiele elementów wspólnych między arystotelesowsko-tomistyczną myślą i fenomenologią. Analizuje bliżej sześć tematów: 1) Filozofia jako nauka ścisła, 2) Rozum naturalny i nadprzyrodzony, 3) Filozofia krytyczna i dogmatyczna, 4) Filozofia teocentryczna i egocentryczna, 5) Ontologia i metafizyka, 6) Indukcja jako problem metody fenomenologicznej i scholastycznej.

Stein uważała, iż arystotelesowsko-tomistyczna filozofia spełnia niektóre postulaty postawione przez Husserla. Dla Autora „Badań Logicznych” filozofia nie jest sprawą doznań czy też konstrukcji; filozofia bowiem bierze swój początek niejako z kontaktu z tym, co jest realnie istniejące.

FILOZOFIA KRZYŻA Stein próbuje wniknąć także w świat filozofii krzyża,[16] ale w zupełnie inny sposób niż dotychczas.[17] Na gruncie tejże filozofii stara się wypracować takie pojecie filozofii, które pozwoli jej „uprawiać” ją jako naukę ścisłą. Zatem ma to być filozofia wiodąca w sposób racjonalny ku Prawdzie, niemniej droga do pewności prawdy wiedzie nie tylko przez rozum naturalny, ale i przez rozum nadprzyrodzony, który można nazwać iluminacio. Stąd według Stein kto szuka prawdy, ten szuka Boga, który jawi się in crux jako Deus absconditus. Dzięki temu animal rationale styka się z filozofią krzyża czy jest tego świadoma czy też nie.

Zetknięcie się, a co za tym idzie i odczytanie filozofii było przejściem od bytu poszukującego prawdy do Bytu Prawdziwego – samej Prawdy od stworzenia do Stwórcy. Od fenomenologii Husserla do filozofii Tomasza, od bytu, idei do Bytu Absolutnego. Dzięki temu filozofia Stein stała się filozofią przejścia, ale nie próżnią, odnalezieniem tego czego przez cały okres naukowego życia poszukiwała – Prawdy.

Najważniejsze dzieła: Problem "wczucia się". Rozprawa doktorska (Zum Problem der Einfühlung. Dissertation), Halle 1917. Fenomenologia Husserla a filozofia św. Tomasza z Akwinu. Księga pamiątkowa ku czci Husserla' (Die Phänomenologie Husserls und die Philosophie des hl. Thomas von Aquin. Jubiläumsausgabe für Husserl), Halle 1929. Św. Tomasza z Akwinu badania dotyczące zagadnienia prawdy (Des hl. Thomas von Aquino Untersuchungen über die Wahrheit),

1-2, Breslau 1931. Byt skończony a byt wieczny (Endliches und ewiges Sein), 1937, wydane: Freiburg im Breisgau 1950. - Pozycja jest przeróbką pracy habilitacyjnej pt. Możność i akt (Potenz und Akt. Habilitationsschrift). Wiedza Krzyża. Studium o św. Janie od Krzyża (Kreuzeswissenschaft. Studie über Johannes vom Kreuz), niedokończone 1942, nowe niemieckie wydanie: Herder Verlag, Freiburg im Breisgau 2003. Twierdza duchowa (Welt und Person. Beitrag zum christlichen Wahrheitsstreben), Zysk i S-ka, Marzec 2006, ISBN: 83-7298-920-6

„Narodziła się 9 Sierpnia 1942 roku w komorze gazowej hitlerowskiego obozu Auschwitz – Birkenau. Narodziła dla nieba…”.

Ola Kwiecinska Prezentacje przygotowały: Dominika Smolarczyk