Wanda Klenczon Biblioteka Narodowa Język Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej - historia, perspektywy Wanda Klenczon Biblioteka Narodowa

Adam Łysakowski (1895-1952) i początki katalogu przedmiotowego w Polsce twórca i popularyzator polskiego katalogu przedmiotowego, autor zasad i metodyki Katalog przedmiotowy. T. 1 Teoria, Wilno 1928 Katalog przedmiotowy: podręcznik, Warszawa 1946

Adam Łysakowski (1895-1952) i początki katalogu przedmiotowego w Polsce Katalog przedmiotowy wyszczególniający tematem staje się każdy przedmiot, o ile jest reprezentowany w piśmiennictwie i posiada prawidłową polską nazwę przedmiot wyrażony jednowyrazową rzeczownikową nazwą ale: określniki mają charakter uogólniony redukcja tematów na rzecz skupień tematycznych

Jan Kossonoga, Słownik tematów dla bibliografij i katalogów w układzie przedmiotowym, Warszawa 1956 pierwszy publikowany polski słownik języka haseł przedmiotowych o zakresie uniwersalnym odwoływał się do metodyki Łysakowskiego opracowany w Bibliotece Narodowej przez zespół: Władysław Bieńkowski, Maria Dembowska, Halina Hleb-Koszańska, Janina Jantzenowa, Jan Kossonoga, Henryk Sawoniak na podstawie prowadzonej w Instytucie Bibliograficznym kartoteki przedmiotowej egzemplarza obowiązkowego zawierał ok. 4 500 haseł przyjętych i odrzuconych

Katalog przedmiotowy BN od 1957 roku BN zamieszcza hasła przedmiotowe we wszystkich opisach bibliograficznych rejestrowanych w bieżącej bibliografii narodowej, Przewodniku Bibliograficznym, od 1969 roku katalog przedmiotowy – początkowo tradycyjny, kartkowy, a następnie zautomatyzowany - jest głównym katalogiem rzeczowym BN.

Słownik JHP BN powstał z inicjatywy i dzięki wieloletniej pracy Ewy Stępniakowej (Zakład Katalogów Rzeczowych) Janiny Trzcińskiej (Zakład Przewodnika Bibliograficznego) Prace rozpoczęto w 1982 r., obejmowały m.in.: weryfikację i aktualizację terminologii, konfrontację słownictwa z katalogiem, rozbudowę słownictwa, uporządkowanie relacji.

Słownik JHP BN Wydanie I (1989, stan na 1986) – ok. 5 000 artykułów przedmiotowych Wydanie II (1993) - ok. 11 000 haseł (w tym ok. 2 000 terminów odrzuconych) Wydanie III (1997) - ok. 14 000 haseł (w tym ok. 3 500 terminów odrzuconych) Wydanie IV (2001) - ok. 31 000 haseł (w tym ok. 10 000 terminów odrzuconych) Wydanie V (2005) – ok. 49 000 haseł (w tym ok. 20 000 terminów odrzuconych) Wydanie VI – 2009?

Podstawowe zasady Autorki Słownika, podtrzymując podstawową zasadę metodyki Łysakowskiego, tj. zasadę wyszczególniającego formułowania tematów i uogólniającego formułowania określników, określiły zasady doboru i redakcji, które w większości są stosowane do dziś: słownictwo ma charakter uniwersalny polska terminologia pochodzi z wiarygodnych źródeł informacji tematy jednoznaczne (eliminacja synonimii i rozróżnienie homonimów)

Kartoteka wzorcowa JHP BN Słownictwo od początku prowadzone jako kartoteka, początkowo kartkowa pełna kontrola tematów rzeczowych, geograficznych oraz określników częściowa kontrola tematów osobowych i korporatywnych w 1996 r. kartoteka przeniesiona do postaci elektronicznej, w formacie USMARC, następnie MARC21 objęcie pełną kontrolą wszystkich kategorii haseł jednostkowych

Kartoteka wzorcowa JHP BN w 2004 r. utworzono, na podstawie indeksu przedmiotowego katalogu BN, kartotekę wzorcową haseł rozwiniętych – ok. 320 000 rekordów  1. 05. 2008 – ok. 490 000 rekordów dziennie – średnio 250 nowych haseł rozwiniętych hasła dostępne w katalogu NUKAT

Prace nad JHP BN 1996-2007 r. współpraca trzech zakładów Biblioteki Narodowej: Zakładu Opracowania Rzeczowego (d. Katalogów Rzeczowych) – Anna Stolarczyk Zakładu Przewodnika Bibliograficznego – Joanna Kędzielska Ośrodka Normalizacji Bibliograficznej – Wanda Klenczon oraz – od 2001 r. - Zespołu ds. Rozwoju JHP BN

Prace nad JHP BN od września 2007 r. Pracownia JHP BN w Instytucie Bibliograficznym Anna Stolarczyk – kierownik Maria Gąska Joanna Kędzielska Małgorzata Witkowska przy współpracy Zespołu ds. Rozwoju JHP BN

Ogólnopolskie warsztaty JHP BN po raz pierwszy zorganizowane przez przewodniczącego Komisji Opracowania Rzeczowego Zbiorów przy ZG SBP, Piotra Bierczyńskiego, w 1999 r. w latach 1999-2007 w warsztatach wzięło udział ponad tysiąc osób

Opracowanie przedmiotowe w BN Stopniowo obejmowano opracowaniem przedmiotowym w JHP BN kolejne grupy dokumentów: książki dokumenty życia społecznego artykuły z czasopism czasopisma dokumenty kartograficzne druki muzyczne dokumenty elektroniczne dokumenty dźwiękowe i audiowizualne dokumenty ikonograficzne stare druki rękopisy

Opracowanie przedmiotowe w BN Opracowanie rzeczowe zbiorów specjalnych wymaga nowego podejścia do słownictwa i metodyki konieczność opracowania komplementarnego zasobu terminów wyrażających rodzaj, formę, gatunek (stosowanych w polu 655 MARC21) konieczność opracowania zasad metodycznych odpowiadających charakterowi specyficznych dokumentów i możliwościom ich opracowania i wyszukiwania w bazie danych

Opracowanie przedmiotowe w BN baza katalogowa BN zawiera ok. 800 000 dokumentów opracowanych przedmiotowo miesięcznie w BN opracowuje się przedmiotowo ok. 3 000 dokumentów różnych typów opisy w bazie są stale meliorowane w związku z nowymi i zmienionymi hasłami oraz zmianami w metodyce

JHP BN w NUKAT VI 2005-VII 2007 BN czynnie współpracowała z katalogiem centralnym NUKAT całą kartotekę wzorcową JHP BN przekazano do NUKAT praca nad kartoteką wyłącznie w systemie Virtua w bazie NUKAT w BN kopia bazy aktualizowana codziennie czynnej współpracy zaprzestano 1 sierpnia 2007 kopia kartoteki JHP BN utrzymywana i dostępna w NUKAT baza aktualizowana raz w tygodniu

Szkolenia od 2000 r. ponad 700 godzin szkoleń, wykładów i konsultacji w bibliotekach publicznych i pedagogicznych w całej Polsce kursy JHP BN na poziomie podstawowym i zaawansowanym organizowane przez CEBID od 2008 prowadzenie kursów organizowanych przez ZEBID przejęła Pracownia JHP BN

JHP BN – pytania o najbliższą przyszłość Jaka jest przyszłość języków informacyjno-wyszukiwawczych w warunkach przyspieszającej zmiany technologicznej? Czy wobec przyzwyczajenia użytkowników do strategii używanych w wyszukiwarkach internetowych ma jeszcze sens gramatyka pozycyjna? Co możemy zyskać, a co stracić?

JHP BN – pytania o najbliższą przyszłość Czy wobec dostępności stale aktualizowanej pełnej kartoteki wzorcowej JHP BN Słownik drukowany jest jeszcze potrzebny bibliotekarzom? Czy kartoteka wzorcowych haseł rozwiniętych jest nam niezbędna? Czy nie wystarczyłoby uproszczenie reguł i spisanie zaleceń metodycznych?

JHP BN – pytania o najbliższą przyszłość Czy nie powinniśmy w większym stopniu wykorzystywać potencjał formatów bibliotecznych i systemów komputerowych? kodowane wartości w MARC21, np. lokalizacja w czasie - pole 045 - Time Period of Content, lokalizacja w przestrzeni – pole 043 - Geographic Area Code sortowanie i limitowanie wyników wyszukiwania

Ankieta – „Stosowanie Języka Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej w katalogach bibliotek” Informacje od Państwa pozwolą nam dostosować naszą ofertę do potrzeb bibliotek stosujących JHP BN

Wszystkim użytkownikom JHP BN dziękujemy za dotychczasowe zainteresowanie i współpracę przy jego doskonaleniu, za postulaty i krytyczne uwagi Bez Państwa udziału jego rozwój nie byłby możliwy Wanda Klenczon Pracownia JHP BN i Zespół ds. rozwoju JHP BN