Stany zagrożenia życia W-8 „Traumatologia narządu ruchu” POSTĘPOWANIE PRZEDSZPITALNE I WCZESNE SZPITALNE W OBRAŻENIACH: 1. ZŁAMANIA 2. KRWAWIENIA 3. OPARZENIA I ODMROŻENIA 4. RANY POSTRZAŁOWE 5. ZESPÓŁ ZMIAŻDŻENIA 6. WIOTKA KLATKA PIERSIOWA 7. ODMA OPŁUCNOWA 8. TAMPONADA SERCA lek. Tomasz Gutowski

Zagadnienia: skręcenia zwichnięcia złamania wiotka klatka piersiowa reakcje anafilaktyczne transport

Stłuczenie Niszczy organizację tkanki Tkanki ulegają zniszczeniu naczynia krwionośne, włókna nerwowe ulegają rozerwaniu odcinki napięte lub położone nad kością łatwiej ulegają uszkodzeniu

Stłuczenie - objawy Zależą od siły urazu obrzęk podbiegnięcia krwawe zwiększone ucieplenie skóry ból samoistny i bolesność uciskowa Zwiększone ucieplenie skóry bo napływają komórki zapalne, które muszą wymienić komórki uszkodzone i to one odpowiadają za przekrwienie czynne.

Stłuczenie - leczenie Pierwsze 24 godziny- opatrunek uciskowy zimne okłady następne godziny- stosowanie ciepła (przyspieszenie wchłonięcia i przebudowy tkanek) suche okłady Pierwsze 24h: zimne, żeby zmniejszyć obrzęk (gromadzenie się płynu w przestrzeni uszkodzonej). Zapobiegamy gromadzeniu się tego płynu i tym samym ograniczamy uszkodzenia. Następne: suche, ciepłe okłady – przyśpieszają napływ komórek zapalnych (naprawczych)

Skręcenie stawu Powstaje w następstwie gwałtownych, niespodziewanych ruchów przekraczających fizjologiczny zakres.| Towarzyszy: naciągnięcie lub częściowe zerwanie torebki stawowej i więzadeł stawowych. Skręcenie – nietrwałe przemieszczenie stawu, powoduje naciągnięcie tkanek miękkich, ale staw wraca na swoje miejsce. Tkanki są porozciągane/ponadrywane, ale staw zachowuje swoją funkcjonalność. Skręcenie więzadeł następuje bardzo rzadko (nawet w kolanie).

Skręcenie stawu- objawy Ból obrzęk ograniczenie ruchomości okołostawowy wylew krwi, zasinienie Ograniczenie ruchomości będzie związane z bólem i obrzękiem (to obrzęk wywołuje największy ból), Zasinienie – czyli inaczej wynaczynienie krwi. Wylew krwi – uszkodzenie torebki stawowej, a dokładniej drobnych naczyń krwionośnych biegnących przez torebkę stawową.

Skręcenie stawu- leczenie Kilkutygodniowe unieruchomienie wzmacnianie mięśni ćwiczeniami jeśli towarzyszy masywny wylew dostawowy- nakłucie stawu i ewakuacja krwiaka (poszerzenie jamy stawowej opóźnia zrost więzadeł i prowadzi do nawracających skręceń) Zerwane więzadła nigdy nie wracają do normalnej/pierwotnej funkcjonalności, co powoduje konieczność zastąpienia ich innymi mięśniami.

Najczęstsze skręcenia: Staw skokowo- goleniowy (kostka) Początkowo ból, po chwili ból maleje, chory może chodzić, po kilku godzinach ból, obrzęk, siniec) lekkie przypadki (nieznaczny brzęk) - leżenie przez parę dni w cięższych (obrzęk i zasinienie) - unieruchomienie na ok. 2-3 tygodnie Gdy narasta ból, zbiera się płyn w stawie. Okłady: Liść z białej kapusty

Najczęstsze skręcenia: Staw kolanowy zatarcie zarysów stawu (przez obrzęk) balotowanie rzepki zdjęcie rtg - ewakuacja krwiaka - unieruchomienie w opatrunku gipsowym - uszkodzenie łąkotek - leczenie operacyjne Najczęściej w mechanizmach rotacyjnych. Więzadła krzyżowe przednie/tylne, właściwe rzepki,

Zwichnięcie stawu Utrwalone przemieszczenie stawowych końców kości poza ich naturalne granice styku (powierzchnie stawowe)

Zwichnięcie stawu Mechanizm dźwigni Mogą towarzyszyć: - zerwanie torebki stawowej - przerwanie lub naciągnięcie więzadeł lub przyczepów mięśni - odłamanie fragmentów kości

Zwichnięcie stawu- objawy - kończyna w ustawieniu przymusowym - wyczuwalne przemieszczenie powierzchni stawowych - ból - obrzęk - krwiak w stawie - zniesienie funkcji kończyny

Zwichnięcie stawu- leczenie - doraźne unieruchomienie kończyny w ułożeniu powypadkowym - skierowanie do szpitala - wykonanie rtg - nastawienie zwichnięcia w znieczuleniu ogólnym lub przewodowym - zdjęcie kontrolne - po zdjęciu: unieruchomienie, rehabilitacja

Najczęstsze zwichnięcia - Staw ramienny - Staw łokciowy - Staw biodrowy Zwichnięcia nawykowe Zwichnięcia wrodzone

Skręcenie Zwichnięcie pow.stawowe tracą kontakt, lecz po chwili wracają do właściwego położenia krwiak w stawie, wylewy do tkanek okołostawowych, uszkodzenie chrząstki i aparatu więzadłowego nie wymaga nastawienia. Krótkie unieruchomienie, niekiedy ewakuacja krwiaka zdjęcie rtg, diagnostyczna artroskopia- kolano MR Zwichnięcie pow.stawowe tracą kontakt trwale, niekiedy towarzyszy złamanie krwiak w stawie i wylewy krwawe do tkanek, uszk.chrząstki i aparatu więzadłowego wymaga nastawienia, ewakuacji krwiaka zdjęcie rtg diagnostyczne i kontrolne po nastawieniu MR niekiedy uszkodzenie dużych naczyń lub nerwów Rezonans magnetyczny/usg – badania skierowane na tkanki miękkie i płyny…

Złamanie Całkowite lub częściowe przerwanie ciągłości tkanki kostnej. Do złamania dochodzi gdy siła urazu przekroczy granicę wytrzymałości tkanki.

Złamanie- mechanizm Bezpośredni uraz mechaniczny przy upadku lub uderzeniu złamanie: poprzeczne podłużne wieloodłamowe Pośrednio w wyniku przeniesienia sił uszkadzających- złamanie: skośne i spiralne, powstają z oderwania wyrostka łokciowego, rzepki, kolców biodrowych

Złamanie- ogólny podział: Złamanie zupełne Złamanie niezupełne- ”zielonej gałązki” Złamanie zamknięte Złamanie otwarte

Złamania szczególne Złamanie zmęczeniowe (marszowe, przeciążeniowe) - kości śródstopia, strzałka i piszczel - ból, objawy miejscowe słabo zaznaczone - objawy radiologiczne zwykle o kilka tygodni opóźnione

Złamanie patologiczne przerwanie ciągłości kości w wyniku błahego urazu - osteoporoza, - torbiele kości, - nowotwory kości, - zaburzenia hormonalne, - wrodzona łamliwość kości

Złamanie - objawy - zaburzenie czynności - przymusowe ułożenie kończyny - zniekształcenie zarysów kończyny - ból i bolesność pośrednia - krwiak, siniec, obrzęk - patologiczna ruchomość wzdłuż kości długich - trzeszczenie i tarcie odłamów kostnych

Złamanie - objawy towarzyszące - uszkodzenie przyległych stawów - uszkodzenie mechaniczne mięśni - przemieszczenie odłamów kostnych

Złamanie - doraźna pomoc Zapobieganie powikłaniom: !!!!!!! - przemieszczeniu odłamów - przebiciu skóry - uszkodzeniu naczyń i nerwów - zakażeniu

Złamanie -algorytm postępowania - Zbadaj chorego w celu poznania obrażeń w pozycji powypadkowej - Określ miejsce największej bolesności, poszukaj objawów złamania - Podejrzewając złamanie ułóż chorego w pozycji na plecach, nie wykonuj zbędnych ruchów kończyną - Rozpoznajesz złamanie kości:

Rozpoznajesz złamanie kości: Otwarte: - środki przeciwbólowe - rozetnij ubranie na chorej kończynie - połóż na ranę jałowy opatrunek i umocuj go - gdy odłam złamania wystaje ponad skórę, nie staraj się go wprowadzić do rany - unieruchomienie - transport Zamknięte: - środki przeciwbólowe - przy wyraźnym zgięciu istnieje ryzyko przebicia skóry przez odłam, lekko wyprostuj kończynę, nie uciskaj na miejsce złamania - unieruchomienie - transport

Złamanie- unieruchomienie Zasada Potta: w celu unieruchomienia złamanej kości należy unieruchomić dwa sąsiadujące z nią stawy w celu unieruchomienia złamania w obrębie stawu, należy unieruchomić dwie graniczące z nim kości

Cele unieruchomienia: Zabezpieczenie przed dalszym przemieszczaniem odłamów i uszkodzeniem sąsiednich narządów, naczyń i nerwów zniesienie i łagodzenie bólu (walka ze wstrząsem urazowym) zabezpieczenie przed przesuwaniem się warstw tkanek względem siebie, co może sprzyjać wystąpieniu krwiaka, obrzęku i zakażenia zabezpieczenie przed przebiciem skóry przez odłamy

Unieruchomienie Ułożenie Szyna Kramera szyna próżniowa chusta trójkątna inne

Złamania unieruchamiane ułożeniem Złamanie żuchwy Złamanie żeber Złamanie kręgu Złamanie miednicy

Złamania unieruchamiane obłożeniem przedmiotami Złamanie kości udowej Złamania podudzia Złamanie kostki przyśrodkowej

Złamania unieruchamiane chustą trójkątną Złamanie obojczyka Złamanie w obrębie stawu ramiennego Złamanie kości ramiennej Złamanie kości przedramienia Złamanie w obrębie dłoni

Unieruchomienie Szyna Kramera - modeluj szynę na zdrowej kończynie - zakładaj szynę przy pomocy drugiej osoby - wyłóż szynę watą i osłoń występy kostne - kontroluj ucieplenie i ukrwienie obwodowych odcinków kończyn - szyna musi być odpowiedniej długości - unieruchomienie musi być wygodne dla chorego

Unieruchomienie Przy braku specjalistycznego sprzętu: kończynę górną ustala się przez przywiązania jej do tułowia- złamane ramię do klatki piersiowej z przedramieniem zgiętym pod kątem 90st. złamane przedramię wyprostowane w łokciu wzdłuż ciała kończynę dolną ustala się przez przywiązanie jej ze zdrowa kończyną

Złamanie żebra - stabilizacja żeber rękoma i zachęcanie do kaszlu - obwiązanie klatki piersiowej opaską elastyczną lub specjalnym przylepcem - leki przeciwbólowe - leki przeciwkaszlowe - u osób starszych: nie stosować bandażowania, podać antybiotyk

Wiotka klatka piersiowa Złamanie wielu żeber lub też tzw. okienkowe mogą powodować patologiczną ruchomość klatki piersiowej i ciężkie zaburzenia oddychania. Powstaje tzw. wiotka klatka piersiowa i ta wiotka część ściany klatki piersiowej podlega tzw. ruchom opacznym.

Wiotka klatka piersiowa - ciężkie zaburzenia oddychania - ruchy opaczne - jak najszybszy transport do szpitala

Złamanie żeber Żebra I, II, III ulegają złamaniu rzadko, ponieważ są osłonięte obojczykiem, łopatką i obręczą barkową (jeżeli dojdzie do złamania to należy podejrzewać uszkodzenia narządów wewn. Najczęściej dochodzi do złamania IV-X żebra, części bocznej

Złamanie żeber objawy: Podstawowy objaw ból po stronie złamania nasilający się podczas oddychania, kaszlu lub ucisku podczas badania Duszność Krwiak w powłokach klatki piersiowej Jeżeli żebro uszkodzi płuco to może dojść do powstania odmy opłucnowej, „odmy” podskórnej, krwawienie do jamy opłucnowej

Złamanie żeber – diagnostyka i rozpoznanie: Objawy kliniczne (oglądanie, opukiwanie, osłuchiwanie, palpacja) Badanie radiologiczne

Uszkodzenia kręgosłupa szyjnego

Uszkodzenia kręgosłupa szyjnego - kołnierz Schantza - wyciąg w osi długiej ciała - ułożenie na twardym podłożu - szybki transport

Rany postrzałowe- postępowanie przedszpitalne i wczesnoszpitalne Na miejscu wypadku prowizoryczne opatrzenie rany: dezynfekcja, sterylny opatrunek, zahamowanie ewentualnego krwawienia, „bezpieczny” transport do szpitala

w szpitalu: ocena stanu ogólnego pacjenta, ocena skutków rany: uszkodzenia narządów, układów diagnostyka: - rewizja rany, - morfologia, - badania biochemiczne, - RTG, - USG, - CT, NMR

OBRAŻENIA KLATKI PIERSIOWEJ Na miejscu wypadku lekarz powinien przede wszystkim podjąć działania mające na celu: - usunięciu zaburzeń bezpośrednio zagrażających życiu - zapobieganiu powstania wstrząsu

Na miejscu wypadku można więc stwierdzić i usunąć: 1- brak oddechu 2- zaburzenia oddechu u chorego nieprzytomnego, wynikające z niedrożności dróg oddechowych (np. zapadanie się języka) 3- ostrą duszność u chorego przytomnego np. w wyniku złamania wielu żeber, odmy opłucnowej

Postępowanie na miejscu wypadku uniesienie żuchwy, odgięcie głowy ku tyłowi (uwaga- złamanie kręgosłupa) sztuczne oddychanie usta-usta, ambu, respirator stabilizacja żeber rękami z jednoczesnym nakłonieniem chorego do kaszlu odma zamknięta nie wymaga intensywnych działań na miejscu wypadku

5. odma otwarta- zamknąć 6. odma wentylowa nakłucie opłucnej igłą

Pourazowa odma prężna: Inaczej „odma zastawkowa” jest to stan w którym obecność powietrza w jamie opłucnej „dopełnia się” przy każdym wdechu Występuje znaczna hipoksemia oraz zwiększone ciśnienie w jamie opłucnej przesunięcie śrópiersia

Pourazowa odma prężna- objawy Bardzo silna, nasilająca się duszność Narastanie niewydolności oddechowo-krążeniowej Osłuchiwanie, opukiwanie Badanie radiologiczne, TK Gazometria

Pourazowa odma prężna - leczenie Jak najszybsze zmniejszenie ciśnienia panującego w jamie opłucnej Na miejscu wypadku można nakłuć jamę opłucnej igłą W szpitalu należy wykonać drenaż ssący

Pourazowa odma zamknięta: Jest to wtargnięcie powietrza do opłucnej przez pęknięcie płuca lub drzewa tchawiczo – oskrzelowego Objawy – brak szmeru oddechowego, odgłos bębenkowy, wzmożone drżenie głosowe, zdjęcie radiologiczne Leczenie – drenaż podwodny

Pourazowy krwiak opłucnej Jest to obecność krwi w jamie opłucnej Powstaje w wyniku rozerwania tkanek miękkich oraz uszkodzenia naczyń międzyżebrowych Jeżeli krwawienie jest intensywne to krew zbiera się w dolnych częściach opłucnej

Pourazowy krwiak opłucnej- rozpoznanie: Badanie kliniczne (opukiwanie, osłuchiwanie) Duszność, przyspieszenie oddechu, kłucie w klatce piersiowej Badanie RTG Jeżeli w opłucnej jest dużo krwi to może dojść do powstanie wstrząsu oligowolemicznego

Pourazowy krwiak opłucnej leczenie: Drenaż opłucnej Jeżeli po odessaniu wypłynie 1500ml krwi a po następnych 3-4 godzinach 200-300 ml to jest to wskazanie do torakotomii

Stłuczenie płuca Zmiany polegają na zniszczeniu tkanki płucnej, zgnieceniu pęcherzyków, rozerwaniu naczyń gromadzeniu się krwi w oskrzelikach i pęcherzykach płucnych Następstwem tego jest niedodma, a później zapalenie płuc Objawy – duszność, krwioplucie, hipoksja, tachykardia W RTG ograniczony naciek w miąższu płucnym

Stłuczenie płuca- leczenie: tlenoterapia, leczenie przeciwbólowe, toaleta drzewa oskrzelowego rehabilitację drzewa oskrzelowego antybiotykoterapia inhalację środkami mukolitycznymi,