Są takie dni listopadowe O zwyczajach i tradycji związanej z Dniem Zadusznym 1

2

3

4

5

Temat śmierci w sztuce 6

Taniec śmierci 7

Taniec śmierci 8

Taniec śmierci 9

Taniec śmierci (danse macabre) Obrazowy taniec w plastyce średniowiecznej; korowód ludzi wszystkich stanów z kościotrupem na czele, wyrażający równość wszystkich ludzi w obliczu śmierci 10

Tanatos (śmierć) 11

Tanatos (śmierć) 12

Tanatos Mitologiczny bóg śmierci, syn Nocy. Wyobrażany jako piękny, silny młodzieniec ze skrzydłami u ramion i pochodnią w ręku. Zlatuje na czarnych skrzydłach, wchodzi niepostrzeżony do pokoju i złotym nożem odcina konającemu pukiel włosów. W ten sposób poświęca człowieka na ofiarę bóstwom podziemnym. W starożytnej Grecji nie czczono go zbyt głośno. Unikano nawet wypowiadania jego imienia. Malowano go na urnach, a posągi jego ustawiano na mogiłach. 13

14

Krótka historia cmentarzy Cmentarz - miejsce, w którym grzebie się zmarłych lub przechowuje prochy po ich kremacji. Cmentarze są jednym z przejawów kultu zmarłych. Zakładane już w czasach prehistorycznych, a sposób pochówku był charakterystyczny dla danej kultury. Chrześcijaństwo wprowadziło zwyczaj grzebania zwłok na poświęconym terenie przylegającym do kościoła (także wewnątrz murów miejskich). Od średniowiecza cmentarze przenoszono poza mury miejskie. W XVIII-XIX w. zakładano cmentarze na terenach podmiejskich. Projektowali je wybitni architekci nadając im charakter parkowy i wyposażając w kaplice grobowe (cmentarz Powązkowski w Warszawie, cmentarz Rakowicki w Krakowie, Pere Lachaise w Paryżu). W okresie I i II wojny światowej wybudowano na terenach wielkich bitew szereg cmentarzy wojennych (Verdun we Francji, Monte Cassino we Włoszech). 15

Nekropola (nekropolia) Nekropola, rzadziej nekropolia (z języka greckiego nekropolis - miasto umarłych; nekro – umarły; umarli; zwłoki), nazwa starożytnego cmentarza otoczonego kultem. Najwspanialsze nekropola znajdowały się w starożytnym Egipcie, gdzie sytuowano je przeważnie na pustyni poza granicami miast i osiedli. Prócz grobowców (mastaby, piramidy, grobowce skalne) znajdowały się tam świątynie grobowe oraz budowle, w których balsamowano zwłoki i produkowano wyposażenie grobowców, a także pomieszczenia dla służby nekropola. We wczesnym chrześcijaństwie cmentarze zakładano zwykle w pobliżu wielkich miast. Można wyróżnić nekropola: podziemne – katakumby, skalne, naziemne, naziemno-podziemne, współczesne. 16

Polskie cmentarze 17

Cmentarz Rakowicki w Krakowie Jedna z najstarszych polskich nekropolii, założona 1801-1802 na terenie podmiejskiego folwarku Rakowice. Cmentarz Rakowicki jest miejscem spoczynku zwykłych oraz zasłużonych mieszkańców miasta, uczonych o międzynarodowej sławie, twórców, przedstawicieli znakomitych rodów polskich, artystów, działaczy politycznych, kupców, rzemieślników, filantropów, spiskowców, żołnierzy powstań narodowych, obu wojen światowych, działaczy podziemia z lat okupacji niemieckiej. Spośród znanych postaci na cmentarzu Rakowickim spoczywają m.in: J. Matejko, Juliusz, Wojciech i Jerzy Kossakowie , poeci: L. Rydel. Na cmentarzu tym pochowano także rodziców (Emilię i Karola) oraz brata papieża Jana Pawła II lekarza Edmunda Wojtyłłę. 18

Cmentarz Rakowicki 19

Cmentarz Rakowicki Grobowiec rodziny Wojtyłów 20

Warszawskie Powązki 21

Warszawskie Powązki W katakumbach spoczęły osoby z rodziny króla, jego najbliższego otoczenia i dworu królewskiego oraz wiele zasłużonych dla Polski postaci, m.in.: polityk i ksiądz H. Kołłątaj, historyk, komediopisarz F. Bohomolec, kompozytor M.. Ogiński, architekt D. Merlini, prymas M. Poniatowski. Podczas II wojny wiele grobów cmentarza Powązkowskiego służyło żołnierzom konspiracji za podziemne arsenały lub jako schrony dla ukrywających się przed okupantem niemieckim. Cmentarz Powązkowski jest miejscem pochówku wielu wybitnych postaci polskiego życia naukowego, artystycznego, kulturalnego, politycznego, gospodarczego, których groby znajdują się m.in. w powstałej 1925 r. za katakumbami Alei Zasłużonych - spoczywają tu np.: pisarze – noblista W. S. Reymont,M. Dąbrowska, J. Parandowski, poeci: Leopold Staff, M. Jastrun, B. Leśmian, M. Białoszewski, malarze, aktorzy, kompozytorzy (J. Elsner – nauczyciel Fr. Chopina) i inni zasłużeni dla Polski. Na cmentarzu Powązkowskim znajdują się także groby indywidualne i zbiorowe żołnierzy powstań narodowych: kościuszkowskiego, listopadowego, styczniowego i warszawskiego, obu wojen światowych, duchownych, członków partii politycznych, więźniów politycznych. 22

Powązki\ 23

Powązki 24

Powązki Grób B. Prusa Grób Z.Herberta 25

Powązki 26

Pęksowy Brzyzek Zakopane Najstarsza nekropolia Zakopanego, założona ok. 1850 Obecnie na Starym Cmentarzu znajduje się ok. 320 grobów. Wśród nich m.in. mogiły: Józefa Tytusa Chałubińskiego, Jana Krzeptowskiego Sabały, Stanisława Witkiewicza, Władysława Orkana, Kazimierza Tetmajera, Antoniego Kenara, Kornela Makuszyńskiego, Heleny Marusarzówny. 27

Pęksowy Brzyzek 28

Kościół św. Wojciecha Poznań Kościół p.w. Św. Wojciecha należy do najstarszych w Poznaniu. Tu pochowany jest między innymi autor naszego hymnu narodowego Józef Wybicki. Znajduje się tu również serce Jana Henryka Dąbrowskiego. 29

Cmentarz na Rossie Wilno Wileński cmentarz na Rossie powstał w 1790r. , a więc jest jedną z najstarszych nekropoli w Europie Tu spoczywa wielu wybitnych Polaków, Litwinów, Białorusinów JEŻELI LOS W TO MIEJSCE SPROWADZI POLAKA ,          NIECH CZUŁĄ ŁZĘ URONI NA GROBIE RODAKA ,          CO CNOTY I OJCZYZNY MIŁOŚĆ W SERCE WSZCZEPIŁ....                                 (z napisów cmentarnych) 30

Cmentarz na Rossie Grób Matki marszałka J. Piłsudskiego 31

Cmentarz Łyczakowski Lwów 32

Inne Miejsca Pamięci 33

Katedra św. Jana w Warszawie St. A. Poniatowski i H.Sienkiewicz 34

Grób Nieznanego Żołnierza Grób Nieznanego Żołnierza, pomnik lub grobowiec upamiętniający bohaterstwo i poświęcenie bezimiennych żołnierzy. Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie powstał z inicjatywy W. Sikorskiego w 1925. Zaprojektował go warszawski artysta - rzeźbiarz S. Ostrowski. 35

Epitafium 1) napis nagrobkowy lub napis na nim wzorowany. W starożytnej Grecji także mowa ku czci poległych, którzy oddali życie, broniąc swojej ojczyzny. Podawał podstawowe dane o zmarłym, sławił jego uczynki, zalety duchowe i moralne, a nawet urodę fizyczną. Często dołączano słowa pociechy dla bliskich. 2) tablice poświęcone pamięci zmarłego, zazwyczaj wmurowane w ścianę kościoła i niezwiązane z miejscem pochówku. Najczęściej kamienne, ale również metalowe i drewniane. 36

Epitafium jako tablica Proboszcza nowomiejskiego - ks.dr.J. Ewertowskiego (zm.1740)- Jana Kochanowskiego 37

Epitafium Jana III Sobieskiego Stanisław Herakliusz Lubomirski Tu w tym grobie on wielki z dzieł swych Jan spoczywa.      Król, szlachcic, żołnierz, Lechów ozdoba prawdziwa, Pod którym wtóry pokój wolność wielką miała      Wolą, chyba nie wolna, tam gdzie ginąć chciała. On z tureckich, tatarskich trupów słał mogiły,      Co pewnie nie każdemu nieba pozwoliły. Cnota mu laury wiła, dał Wiedeń odbity      Zbawiciela, zwycięzcy tytuł znamienity. Wielka spocznijże, ręko, dość masz i ratunkiem      Cesarza, i prawice boskiej wizerunkiem. Wieki więcej napiszą, iż snadno nam dadzą      Monarchę - rzadko męża z tą sławą i władzą. 38

Nekrolog, kondolencja Nekrolog zawiadomienie o śmierci podane do ogólnej wiadomości, zawierające informacje dotyczące pogrzebu zmarłego oraz krótkie dane o jego życiu i działalności (także wspomnienie pośmiertne) Klepsydra – plakat zawiadamiający o czyjejś śmierci i pogrzebie Kondolencje – wyrazy współczucia składane komuś, przeważnie z powodu śmierci bliskiej osoby; wyrażanie ubolewania, żalu. 39

Nekrolog 19 sierpnia 2000 r. odeszła         Ś+P ANASTAZJA SZCZUCIŃSKA    z domu Staluszko     lekarz dentysta     Ukochana Żona, Matka i Babcia Nabożeństwo żałobne odprawiono w Kościele św. Piotra i Pawła  w Pyrach k. Warszawy, w środę 23 sierpnia br. o godz.10.00 po czym nastąpiło wyprowadzenie  na miejscowy cmentarz o czym zawiadamiają pogrążeni w głębokim smutku Mąż i Synowie z Rodzinami     40

Śpieszmy się Jan Twardowski Śpieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą zostaną po nich buty i telefon głuchy tylko to co nieważne jak krowa się wlecze najważniejsze tak prędko że nagle się staje potem cisza normalna więc całkiem nieznośna jak czystość urodzona najprościej z rozpaczy kiedy myślimy o kimś zostając bez niego (...) tak szybko stąd odchodzą jak drozd milkną w lipcu jak dźwięk trochę niezgrabny lub jak suchy ukłon i nigdy nie wiadomo mówiąc o miłości czy pierwsza jest ostatnią czy ostatnia pierwszą 41

„Puste miejsca” Anna Kamieńska Nikogo nie zdążyłam kochać choć się tak śpieszyłam jakbym musiała kochać tylko puste miejsca zwisające rękawy bez objęcia ramion opuszczony przez głowę beret (...) tak się śpieszyłam kochać i oczywiście nie zdążyłam

Sentencje „Nigdy nie zapominaj, ile zawdzięczasz tym, którzy żyli przed tobą” (H. Jackson Brown) „Śmierć pyta mnie każdego poranka: „na jaką żyjesz miarę?” (Pino Pellergino) „Każdy z nas jest na śmierć skazany. A jaka to będzie śmierć, to zależy od tego, jakie jest nasze życie” (Ks. Mieczysław Maliński) „Pytanie o śmierć jest zawsze pytaniem o życie” (Michał Komar) „Dlaczego milczeć na temat śmierci? Od niej możemy się nauczyć żyć spokojnie i w zadowoleniu” (Phill Bosmann) „Człowiek umrze, nawet gdy posiada tysiące rzeczy, a nie ma drugiego człowieka” (Phill Bosmann) „Życie nie jest zbieraniem; życie jest zostawianiem, jest darowaniem. To następna wielka lekcja, której uczy nas śmierć” (Phill Bosmann)

„Powązki” - Roman Gorzelski Lubię ten cmentarz te rozmowy z nimi te wspomnienia opowieści z powstania listopadowego styczniowego czerwcowego z pierwszej wojny (drugiej) śpiewamy razem pieśń (pierwszą brygadę) pijemy wino palimy tytoń tęsknimy do kobiet i domowego ogniska potem oni wkładają swoje poszarzałe maciejówki (rogatywki) poprawiają ostrogi szable błyszczą dzyń dzyń dzyń jak sygnaturka z pobliskiej kapliczki i znowu oni odjeżdżają aż do następnego dnia zmarłych za rok za dzień za chwilę

Koniec