Wojewódzki Szpital Dziecięcy im. J. Brudzińskiego w Bydgoszczy I FEEL SAFE

REGIONALNY PROGRAM ZWALCZANIA OTYŁOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY koordynator: dr n. med. Danuta Kurylak

Co to jest otyłość ? Otyłość jest przewlekłą chorobą spowodowana nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego jest magazynowanie nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej.

BMI BMI = masa ciała [kg] wzrost2 [m2] Osoby o BMI przekraczającym 25 kg/m2 mają nadwagę, przy BMI od 30 kg/m2 mówimy o otyłości. Im wyższy wskaźnik BMI - tym większa zapadalność na różne schorzenia. Dotyczy to szczególnie takich chorób jak: nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, hiperlipidemia, cukrzyca typu II, zespół zaburzeń oddychania w czasie snu, niektóre nowotwory złośliwe (rak jelita grubego, rak piersi, rak trzonu macicy).

Normy BMI, ryzyko chorób Niedowaga <18,5 Niskie (ale zwiększone ryzyko innych problemów zdrowotnych) Norma 18,5 - 24,9 Średnie Nadwaga >= 25 Okres przed otyłością 25,0-29,9 Podwyższone I° otyłości 30,0-34,9 Umiarkowanie podwyższone II° otyłości 35,0-39,9 Wysokie III° otyłości >= 40,0 Bardzo wysokie Klasyfikacja otyłości w zależności od BMI wg WHO, Report of a WHO "Consultation on Obesity", Genewa 1997

Rodzaje otyłości otyłość typu "jabłka" - brzuszna większe ryzyko chorób towarzyszących Częściej pojawiają się zaburzenia metaboliczne, prowadzące do nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, cukrzycy i innych chorób układu krążenia. U kobiet w okresie pomenopauzalnym ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej staje się podobne jak w grupie mężczyzn w związku z ustaniem produkcji żeńskich hormonów płciowych przez jajniki . otyłość typu "gruszka" - udowo- pośladkowa częściej występuje u kobiet.

Przyczyny otyłości Czynniki dziedziczne Czynniki fizjologiczne U 70% osób otyłych przynajmniej jedno z rodziców było otyłe. W procesie powstawania otyłości jest zaangażowanych kilka genów wpływających na przyjmowanie pokarmów i wydatkowanie energii. Czynniki fizjologiczne fizjologicznie apetyt regulowany jest wielkością posiłków, ich częstością, składem, smakiem jak również jest pod kontrolą ośrodkowego układu nerwowego (głównie podwzgórza). Nadmiar węglowodanów z diety jest początkowo odkładany w wątrobie w postaci glikogenu. Następnie nadmiar węglowodanów jest przekształcany w tłuszcz. Nadmiar aminokwasów - pochodzących z białka w diecie - także początkowo przekształcany jest w glikogen, a następnie w tłuszcz, (trójglicerydy) magazynowany w tkance tłuszczowej.

Przyczyny otyłości Czynniki psychologiczne Styl życia otyłość można traktować jako formę uzależnienia, innymi słowy utraty kontroli nad jedzeniem. Styl życia otyłość powstaje przede wszystkim w wyniku spożywania nadmiaru tłuszczu oraz zbyt małej aktywności fizycznej. Alkohol spożywany w nadmiernych ilościach prowadzi do zwiększonego dostarczania energii ("puste" kalorie), chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego. Palenie papierosów obniża apetyt. Nie jest to jednak metoda pozwalająca utrzymać masę ciała i zachować zdrowie, ponieważ palenie i otyłość są pierwszymi możliwymi do uniknięcia przyczynami zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych. Osoby, które rzuciły palenie, są dwukrotnie bardziej narażone na przybranie na wadze w porównaniu do osób, które nigdy nie paliły. Związane jest to z kompensacyjnym zwiększeniem apetytu po zaprzestaniu palenia.

Choroby związane z otyłością Cukrzyca typu II Nadciśnienie tętnicze Hiperlipidemia Udar mózgowy Niewydolność serca Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) Kamica pęcherzyka żółciowego. Zmiany zwyrodnieniowe stawów Nowotwory macicy, sutka, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego, prostaty. Zaburzenia oddychania w czasie snu Żylaki kończyn dolnych Zaburzenia hormonalne i powikłania ciąży Zespół X (obecnie nazywany zespołem polimetabolicznym)

Korzyści z obniżenia masy ciała obniżenie ciśnienia tętniczego krwi obniżenie poziomu glukozy we krwi oraz wzrost wrażliwości na insulinę (bardzo istotne u chorych z upośledzoną tolerancją glikemii oraz cukrzycą) obniżenie stężenia cholesterolu (spada cholesterol całkowity oraz frakcja LDL, natomiast korzystnie wzrasta frakcja HDL) możliwość zmniejszenia dawek leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego i cukrzycy zmniejszenie ryzyka rozwoju choroby wieńcowej lepsze samopoczucie i zwiększenie długości życia więcej energii życiowej wzrost samooceny i wiary w siebie

Realizacja programu WYKŁADY: lekarz chorób metabolicznych, dietetyk, lekarz rehabilitacji, psycholog dla pacjentów, rodziców, pielęgniarek szkolnych, nauczycieli wychowania fizycznego BADANIE LEKARSKIE PORADA DIETETYCZNA PORADA PSYCHOLOGICZNA BADANIA KRWI: cholesterol całk., HDL, LDL, trójglicerydy, glukoza, TSH, leptyna, badanie densytometryczne

Realizacja programu 2006 rok 2007 rok Razem Liczba pacjentów 121 470 591 osoby przeszkolone 200 500 700 wizyty pierwszorazowe 121 339 460 wizyty kontrolne - 131 131 Wiek średnio 13,5 lat Płeć 225 dziewcząt, 235 chłopców

Efekt leczenia Obniżenie masy ciała średnio o 4 kg u pacjentów w ciągu średnio 4 miesięcy Największy spadek masy ciała o 13kg w ciągu 5 mcy Wzrost masy ciała u 5 pacjentów średnio o 2,5 kg w okresie 6 mcy U 7 pacjentów masa ciała nie zmieniła się po 5 mcach

Efekt leczenia

Efekt leczenia Wyjściowy Cholesterol całkowity podwyższony u 47% pacjentów (średnia wartość 227 mg/dl). Po diecie spadek do średniej wartości 207 mg/dl. Trójglicerydy podwyższone u 39% chorych (średnia wartość 189 mg/dl). Po diecie spadek do 152 mg/dl.

W populacji polskiej na określone choroby zapada: W ocenie badaczy z USA skuteczność wcześnie wprowadzonych działań prewencyjnych jest bliska 90%. W populacji polskiej na określone choroby zapada: 70%- zaburzenia lipidowe 50% - otyłość 50-70% - nadciśnienie 8%- zawał serca 5% - cukrzyca typu 2 4% - incydenty naczyniowo – mózgowe, w tym udary mózgu

Dziękuję