Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 1 Planowanie zapotrzebowania materiałowego Zbiór technik wykorzystujących strukturę wyrobów, dane o zapasach i główny harmonogram produkcji dla wyliczenia zapotrzebowania na materiały i wyznaczania terminów zamawiania i dostaw. słownik APICS W Europie termin „planowanie zapotrzebowania materiałowego” używany jest zamiennie z terminem „zarządzanie przepływem materiałów”

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 2 Dane wykorzystywane w metodzie planowania zapotrzebowania materiałowego Struktura wyrobu Zapas dysponowany Cykl dostawy / produkcji Wielkość partii dostawy / partii produkcyjnej

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 1 Struktura wyrobu konstrukcyjna stosowana w metodzie Schemat montażowy planowania zapotrzebowania Receptura materiałowego Wzór prosta złożona (planistyczna) - lista materiałowa - modułowa - lista kompletacyjna - rodziny wyrobów - schemat montażowy - procentowa - wykaz części oryginalnych - superstruktura - wykaz części wspólnych - struktura + / - - struktura widmowa

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 4 Zapas dysponowany ZD1 = Zm ZD2 = Zm + ZT ZD2 = ZT ZD3 = (ZD1, ZD2) – R ZD4 = (ZD1, ZD2, ZD3) - ZZ

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 5 Cykle dostawy / produkcji w zaopatrzeniu - ustalane statystycznie lub - uzgodnione z dostawcą (stałe) w produkcji - wyliczane w oparciu o model szeregowy - znaczenie okresów rezerwowych i przerw międzyoperacyjnych

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 6 Cykl produkcji – przykład stanowiska n x tj1 1 n x tj2 2 τmo n x tj3 3 τmo długotrwałość cyklu τsz

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 7 Cykl produkcji – przykład – cd. m m τsz = n x Σ tji + Σ τmoi i=1 i=1 gdzie: n – wielkość partii produkcyjnej tji – czas jednostkowy i – operacji m – liczba operacji τmoi- i – przerwa międzyoperacyjna

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 8 Cykl produkcji – przykład – cd. τn = τsz + τr τsz / τr = 1- η gdzie: τn – cykl normatywny τr - okres rezerwowy η – współczynnik wykorzystania stanowisk

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 9 Dla określenia wielkości partii dostawy / partii produkcyjnej stosuje się najczęściej następujące metody: stała wielkość partii partia na partię partia o minimalnym koszcie całkowitym (LTC) stały rytm dostaw dostawa pokrywająca zapotrzebowanie stałego okresu równoważenie zapotrzebowania pomiędzy okresami (part – period – balancing) algorytm Wagnera – Whitina Literatura podstawowa: J. Orlicky „Planowanie potrzeb materiałowych” PWE Warszawa 1981

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 10 Harmonogram zapotrzebowania materiałowego Jednostki terminów 1 2 3 4 5 6 7 8 Zapotrzebo- wanie brutto Zapas dysponowany wanie netto Planowana dostawa Planowane zamówienie

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 11 Harmonogram zapotrzebowania materiałowego – przykład Jednostki terminów 1 2 3 4 5 6 7 8 Zapotrzebo- wanie brutto 10 12 Zapas dysponowany 20 0/23 23 wanie netto Planowana dostawa 25 Planowane zamówienie

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 12 Planowanie „z góry na dół” Generuje rozłożoną w czasie wielkość zapotrzebowania (harmonogram zapotrzebowania), które musi być pokryte dostawami pochodzącymi z produkcji lub z zakupu.

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 13 Planowanie „z dołu do góry” Wykonywana przez planistę analiza możliwości wprowadzenia zmian w harmonogramie zapotrzebowania materiałowego. Pozwala na opracowanie alternatywnych wersji harmonogramu poprzez skracanie lub wydłużanie cykli dostaw, zmianę wielkości partii, zastosowanie materiałów zastępczych.

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 14 Planowanie zapotrzebowania potencjału Planowanie zapotrzebowania potencjału to stosowana w metodzie planowania zapotrzebowania materiałowego procedura weryfikacji wykonalności harmonogramów zapotrzebowania materiałowego ze względu na dostępny potencjał. Stosuje się ją głównie w obszarze produkcji, chociaż zaawansowani użytkownicy systemów klasy ERP stosują ją również w sferze zaopatrzenia lub (w przypadku planowania zapotrzebowania dystrybucji) również w dystrybucji.

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 15 Harmonogram główny Zbiór informacji planistycznych sterujących planowaniem zapotrzebowania materiałowego. Zawiera dane dotyczące ilości i terminów produkcji poszczególnych zleceń głównego harmonogramu z uwzględnieniem prognozy zapotrzebowania, zapasów i innych istotnych informacji. Słownik APICS

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 16 poziom złożoności i horyzont opracowania głównego harmonogramu – nawiązanie do punktu rozdzielającego konflikty między funkcyjne wokół opracowywania głównego harmonogramu sprzedaż produkcja zaopatrzenie finanse

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 17 Punkty charakterystyczne głównego harmonogramu pierwszy punkt charakterystyczny rozdziela obszar pozostający w dyspozycji produkcji od obszaru będącego przedmiotem bieżących uzgodnień drugi punkt charakterystyczny rozdziela obszar będący przedmiotem bieżących uzgodnień od obszaru pozostającego w dyspozycji sprzedaży rola głównego planisty

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 18 wersja „produkcja na magazyn” Tygodnie 1 2 3 4 5 6 7 8 Prognoza popytu Zapas dysponowany Planowane dostawy Planowane uruchomienia

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 20 wersja „produkcja na magazyn”- przykład Tygodnie 1 2 3 4 5 6 7 8 Prognoza popytu 10 12 15 Zapas dysponowany 50 40 28 16 23 11 Planowane dostawy 35 Planowane uruchomienia

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 20 wersja „na indywidualne zamówienia” Tygodnie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zamówienia Planowane dostawy Planowane uruchomienia Możliwe dostawy

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 21 wersja „na indywidualne zamówienia” – przykład Tygodnie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zamówienia 20 40 Planowane dostawy 30 Planowane uruchomienia Możliwe do dostawy

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 22 We współczesnych systemach klasy ERP występuje jeszcze jedna wersja głównego harmonogramu – tak zwany „harmonogram mieszany”

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 23 Planowanie zapotrzebowania dystrybucji Adaptacja planowania zapotrzebowania materiałowego do potrzeb wielopoziomowych sieci dystrybucji Podstawą jest struktura dystrybucji danego towaru, lub grupy towarów Punkt rozdziału przesunięty do punktu sprzedaży W oparciu o prognozę zapotrzebowania w punktach sprzedaży opracowuje się harmonogramy dostaw do poszczególnych węzłów struktury dystrybucji towaru Własności użytkowe i warunki stosowania jak w przypadku planowania zapotrzebowania materiałowego

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 24 Własności użytkowe i warunki stosowania Centralne planowanie zapotrzebowania Każda pozycja asortymentowa ma tylko jeden harmonogram zapotrzebowania Harmonogram zapotrzebowania jest bieżąco aktualizowany Wszystkie źródła zapotrzebowania kojarzone w jednym harmonogramie

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 25 Własności użytkowe i warunki stosowania Przyspieszenie rotacji zapasów – do 6 razy Skracanie cykli dostawy – o połowę Redukcja zapasu robót w toku – do 25% Ograniczenie zapasu surowców – do 50% Podniesienie produktywności – do 10%

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 26 Planowanie zasobów wytwórczych i planowanie zasobów dystrybucji Zwrócenie uwagi na problem optymalnego doboru i wykorzystania zasobów Nowa koncepcja reagowania przedsiębiorstwa na zmiany w otoczeniu jako rozwiązanie problemu optymalizacji zasobów Dostosowanie zasobów do zapotrzebowania odbywa się poprzez wielostopniowy proces planowania

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 27 Model planowania Planowanie sprzedaży produktów Planowanie zapotrzebowania zasobów Planowanie główne Wstępne planowanie zapotrzebowania potencjału Harmonogram główny i Planowanie zapotrzebowania materiałowego Planowanie zapotrzebowania dystrybucji System produkcyjny Toyoty (J i T)

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 28 Plan główny Struktura: Główny plan finansowy Główny plan sprzedaży Główny plan produkcji Główny plan techniczny Główny plan remontowy Główny plan materiałowy Model offsetingu

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 29 WDRAŻANIE MRPII – ETAPY: WDROŻENIE MRP WDROŻENIE MODELU HARMONOGRAMU GLÓWNEGO I SYSTEMU PROGNOZOWANIA WDROŻENIE SYSTEMU PLANOWANIA WDROŻENIE SPECJALNYCH PROCEDUR PLANOWANIA W DLUGIM HORYZONCIE INTEGRACJA PLANOWANIA W HORYZONCIE OPERACYJNYM ( ZAPOTRZEBOWANIE MATERIALOWE – POTENCJAL – KOSZTY I FINANSE )

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 30 Just – in – Time System produkcyjny Toyoty Proces produkcyjny zorganizowany w formie linii Segmenty linii podzielone są magazynami – buforami w których gromadzi się zapas robót w toku Poszczególne segmenty linii uzbrojone są w uniwersalne wyposażenie Komunikacja pomiędzy segmentami uproszczona i sformalizowana – system kan – ban W każdym segmencie stały personel Zasada elastyczności czasowej Znaczna, ale ograniczona elastyczność jakościowa

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 31 System produkcyjny Toyoty – przykład Założenia: wytwarzane są trzy przedmioty – A, B i C, programy ich produkcji wynoszą odpowiednio: PA = PB = Pc= = 5000 szt/rok czasy jednostkowe wykonania poszczególnych operacji zestawiono w tabeli 1 2 3 4 5 6 7 8 A 0. 2 0. .3 0 .4 0.1 0..3 B 0.2 0.3 0..2 C 0. 3

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 32 System produkcyjny Toyoty – przykład – cd. Ustalenie dziennej partii produkcyjnej produkcja na jedną zmianę, dwieście dni w roku – dzienna partia produkcyjna n = 25 szt/dzień 2. Ustalenie liczby segmentów, przydziału stanowisk do segmentów i cykli przepływu poszczególnych przedmiotów. 5 4 3 2 1 A A1 – 0. 66 A3 - 1 A5 – 1. 33 A7 – 0. 33 A8 -1 B B3 – 0. 33 B2 – 0. 66 B4 - 1 B8 – 0. 33, B6 – 0. 66 C C3 – 0. 33, C2 – 0. 33, C1 – 0. 33 C5 – 0. 66 C6 - 1 C7 – 0. 33 C8 - 1

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 33 System produkcyjny Toyoty – przykład – cd. 3. Ostateczne wyniki: Nr segmentu 1 2 3 4 5 Ilość i rodzaj stanowisk w segmencie 8 – 3 6 - 1 __________ 7 – 1 4 – 1 5 – 2 3 – 1 2 – 1 6 – 1 ______________ 3 -1 5 -1 ________ 1- 1 2 -1 _________ Ilość pracowników w segmencie

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 34 Just – in – Time Rozszerzenia i modyfikacje JiT w znaczeniu szerokim – dążenie do prostoty, eliminacja marnotrawstwa, rozwiązywanie problemów w oparciu o stały schemat działania, zaangażowanie personelu Zero zapasów – amerykańska modyfikacja systemu Toyoty (obecnie nazywana Just - in – Time) - unifikacja - zmiana modelu planowania - wytwarzanie „po sztuce” - jednominutowe przezbrojenia

Marek Fertsch Zarządzanie przepływem materiałów 35 JiT – efekty i warunki stosowania Efekty Redukcja zapasów Skrócenie cykli wykonania Podnoszenie jakości Obniżenie pracochłonności i kontroli produkcji Uproszczenie sterowania przepływem materiałów System produkcyjny Toyoty – ograniczony zakres stosowania Model „zero zapasów” – zakres stosowania znacznie szerszy, typowy dla współczesnego przemysłu samochodowego JiT w znaczeniu szerokim – nadaje się do stosowania w każdych warunkach