SZTUKA ROMAŃSKA

Sztuka romańska to styl w sztukach plastycznych XI-XIII wieku, ukształtowany w Europie zachodniej, na terenach zajmowanych obecnie przez dzisiejsze północne Włochy, Francję i zachodnie Niemcy. Romanizm związany była przede wszystkim z Kościołem i stąd obecny był przede wszystkim w sztuce sakralnej.

MALARSTWO MALARSTWO MALARSTWO MALARSTWO MALARSTWO MALARSTWO MALARSTWO

Malarstwo, podobnie jak i rzeźba epoki romańskiej, dosłownie "wtapia się" w ściany kościołów i trwa w zgodzie z zabytkiem, w którym się znajduje. Zachowały się w niewielkim stopniu do naszych czasów freski, czyli malowidła wykonane na tynku jeszcze przed jego wyschnięciem oraz witraże i miniatury. Tam, gdzie nie było rzeźb, malowano malowidła (sklepienia, fragmenty ścian). Przedstawiały one również sceny z Pisma Świętego i Starego Testamentu, jednak w dużo bardziej naturalnych i ożywionych pozach. Miały ograniczoną skalę barw (ochra żółta i czerwona, zieleń i błękit) i matową tonację. Malarstwo romańskie pełniło służebną rolę wobec kościoła. Tematycznie koncentrowało się na przedstawieniu treści chrześcijańskich, a więc służyć miało nauczaniu niepiśmiennych ludzi prawd wiary.

. Cechy malarstwa romańskiego

duża popularność malarstwa miniaturowego - ręcznie pisane i ilustrowane księgi, plakietki, puzderka, stosowanie roztopionego wosku do malowania na deskach, malowanie obrazów na wewnętrznych ścianach kościołów - fresków, mozaik, określony sposób malowania: obrysowywanie postaci, dopiero później ich kolorowanie, najczęściej na złotym i srebrnym tle, charakterystyczny wygląd postaci (głowy przechylone o surowym wyrazie twarzy, palce rąk wykrzywione, nogi rozstawione - to znamiona ruchu),właściwe dla tamtym czasów stroje: suknie, płaszcze, krótkie tuniki, dla świętych - długie szaty, duże zainteresowanie witrażownictwem, skoncentrowanie się na tematyce biblijnej, malowanie elementów roślinnych.

malowidło z kościoła w Tahull

malowidła w kaplicy Trójcy Świętej w Lublinie

Złożenie do grobu Jezusa

SZTUKA UŻYTKOWA SZTUKA UŻYTKOWA SZTUKA UŻYTKOWA SZTUKA UŻYTKOWA SZTUKA UŻYTKOWA

Sztuka użytkowa- uboga. Do nielicznych i najbardziej znanych jej przykładów należą: rękopisy (Sakramentarz tyniecki, Kodeks Pułtuski) a zwłaszcza popularne iluminacje reprezentacyjnych dzieł. Oprócz rękopisów naczynia liturgiczne-kielichy z Trzemeszna i Czerwińska, kielich i patena Konrada I Mazowieckiego z Płocka. Innymi przykładami są rękojeście mieczy (Szczerbcem), zbroje i oprawy introligatorskie rękopisów (Ewangeliarz Anastazji).

Drugi kielich Dąbrówki

Ewangeliarz emmeramski Sakramentarz tyniecki Ewangeliarz emmeramski

RZEŹBA RZEŹBA RZEŹBA RZEŹBA RZEŹBA RZEŹBA RZEŹBA RZEŹBA RZEŹBA RZEŹBA

Rzeźba romańska - w kamieniu była bezwzględnie "spojona" z architekturą. Wypełniała przeznaczone dla niej miejsca na portalach, w tympanonach, w niszach i zagłębieniach muru, na kapitelach i trzonach kolumn. Tematyka kamiennych rzeźb związana była z Pismem Świętym, głównie Starym Testamentem, a także Żywotami świętych. Częste były również motywy zwierzęce i roślinne symbolizujące, m.in. walkę dobra ze złem. Była to tak zwana "Biblia dla ubogich", ponieważ przybliżała osobom nie umiejącym czytać (czyli większości społeczeństwa) prawdy wiary i następstwa ich nieprzestrzegania. Rzeźbiono nie tylko w kamieniu, ale także w drewnie i brązie.

. Cechy rzeźby romańskiej

przewaga płaskorzeźb (reliefów), niewielka ilość rzeźb wolno stojących, bliskie związki rzeźby z architekturą, wykonanie rzeźb w kamieniu, rzadziej w drewnie, stosowanie motywów roślinnych i zwierzęcych, scen biblijnych zdobienie portali, kapiteli kolumn i ich trzonów, tympanonów pod łukami półkolistymi, umieszczanie rzeźb w niszach i zagłębieniach muru, stosowanie prawa ram - figurki bohaterów komponowano, tak aby mieściły się one w kwadracie,

anonimowość artystów, brak dbałości o wierne oddanie prawdziwego wyglądu człowieka; ukazywano go odzianego w długie szaty, bez cech charakterystycznych w rysach twarzy; gestem czy wyrazem twarzy nie zdradzającego żadnych uczuć, nienaturalne układy postaci, dostosowane do ilości miejsca na rzeźbę; bywają wygięte lub wyprostowane, nieprzywiązywanie wagi do prawidłowości anatomicznych, przedstawianie postaci Chrystusa zawsze w sposób surowy, sztywny, nieporuszony.

Chrystus (tympanon)

Drzwi gnieźnieńskie

Madonna z Goźlic

ARCHITEKTURA ARCHITEKTURA ARCHITEKTURA ARCHITEKTURA ARCHITEKTURA ARCHITEKTURA

. Cechy architektury romańskiej

-mało zdobień, w kościołach jedynie rzeźby bądź płaskorzeźby, Cechy charakterystyczne architektury romańskiej: -grube mury, -sklepienie kolebkowe (o kształcie walca, ciężkie, masywne) lub krzyżowe (dwie skrzyżowane kolebki, tworzące krzyż), -prostota form, -mało zdobień, w kościołach jedynie rzeźby bądź płaskorzeźby, -budowle z zasady są obronne, -okna małe, wąskie jak strzelnice, położone wysoko, zakończone półkolistym łukiem, -jedna lub trzy nawy, z których środkowa jest największa, -mroczne wnętrza, -ołtarz zorientowany na wschód (w stronę grobu Chrystusa).

KOŚCIÓŁ ROMAŃSKI Kościół romański wywodzi się z bazyliki starochrześcijańskiej . Jego kształt odznacza się na ogół znaczną prostotą.  Kościół romański stanowi kompozycję zwartą, zamkniętą, zbudowaną z najprostszych brył geometrycznych: prostopadłościanów, walców, ostrosłupów, stożków, zestawionych ze sobą z dużym wyczuciem proporcji.  Bryła kościoła jest prosta, surowa, ciężka i monumentalna.  Najczęściej budowle sakralne wznoszono na planie krzyża łacińskiego , którego dłuższa oś leżała na linii wschód-zachód.

1)wieżyczka; 2)nawa główna; 3)nawa boczna; 4)apsyda 

SKLEPIENIA W romańskich kościołach najczęściej spotyka się cylindryczne sklepienia kolebkowe oraz sklepienia krzyżowe, które w rzeczywistości składają się z dwóch sklepień kolebkowych, przecinających się pod kątem prostym.  Sklepienie kolebkowe Sklepienie krzyżowe 30

Styl romański Trzony kolumn są gładkie lub dekorowane, kapitele mają kształt sześcianu lub kielicha, są bogato zdobione kompozycjami plecionej wstęgowych czy motywów zwierzęcych. Ściany pokrywano freskami (malowano farbami na świeżym tynku).

Kościoły romańskie Wnętrze kościoła składa się z części przeznaczonej dla odprawiających nabożeństwo duchownych (prezbiterium, które mieści ołtarz główny i stale) oraz z części przeznaczonej dla wiernych złożonej z nawy lub kilku naw ( tu znajdują się: ambona, konfesjonały, stacje Męki Pańskiej). Między prezbiterium a nawami może znajdować się nawa poprzeczna (transept). Przy wejściu do kościoła mieści się kruchta, a w niej – kropielnica.

Kościół św. Andrzeja w Krakowie

Kościół św. Idziego Wrocław, I połowa XIII w.

Kolegiata św. Piotra i Pawła Kruszwica, XII w.

kolegiata św. Piotra i Pawła w Kruszwicy

Kolegiata w Tumie pod Łęczycą

Rotunda romańska na Górze Zamkowej w Cieszynie Drzwi Gnieźnieńskie

Krzywa Wieża w Pizie Włochy, XII w.

Kościół św. Jana Chrzciciela Siewierz, XII w.

Donżon na Zamku w Lublinie. Lublin, XIII w.

Donżon w Lublinie Kościół Mariacki w Inowrocławiu

Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie

Katedra i krzywa wieża w Pizie

Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie

Kolegiata w Tumie Kościół św. Tomasza w Sulejowie

Rotundy Św. Gotarda Św. Prokopa w Strzelnie

koniec……..