Dane INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Gimnazjum nr 40 w Zespole Szkół nr 5 w Poznaniu ID grupy:98/13_MF_G1 Opiekun: Hanna Rój-Pytel Kompetencja: matematyczno-fizyczna Temat projektowy: W świecie magnetycznych oddziaływań Semestr/rok szkolny: IV rok szkolny 2011/2012

Z HISTORII MAGNESU Magnes znali już starożytni Rzymianie. Pliniusz, znakomity badacz zjawisk przyrody, żyjący od 23 roku n. e. do roku 79, kiedy to zginął śmiercią tragiczną od wybuchu Wezuwiusza, autor dzieła pt. „Historia naturalis", tak pisze: „Spośród osobliwych kamieni wyróżnia się niewątpliwie magnes. Cóż bowiem nadeń dziwniejszego? Albo w którym tworze przyrody większa nieregularność? Kamień przecież jest zwykle bez czucia, a ten ma czucie i niejako ręce. Żelazo wszystkiemu się opiera, a wobec magnesu ustępuje i zmienia się, albowiem jest przez niego przyciągane, leci doń, a przybliżywszy się, stawa i zwisa przy nim, jak w objęciach". A dalej czytamy: „Magnes zowie się od imienia wynalazcy, który go spostrzegł na Idzie. Ale znajduje się jeszcze tu i ówdzie, jak również w Hiszpanii. Powiadają, że niejaki pasterz Magnes, chodząc za stadem, trafił na miejsce, gdzie żelazne gwoździe jego obuwia i ostrze kija przyciągnęły się tak mocno do powierzchni ziemi, że zaledwie z trudem mógł je oderwać". Inne zdanie na temat nazwy owego dziwnego kamienia głosił wielki filozof grecki Arystoteles, żyjący wcześniej od Pliniusza, bo w latach 384—322 przed n. e. Według niego nazwa magnes pochodzi od miasta Magnesia, koło którego znajdowały się złoża minerału posiadającego własność przyciągania żelaza. Poeta rzymski Lukrecjusz, żyjący w latach 96—55 przed n. e., podzielał domniemanie Arystotelesa. Magnes używany był początkowo jako... lekarstwo.

Z HISTORII MAGNESU Właściwości magnesu znane były już w starożytności. Pierwsze wzmianki o tym, że minerał zwany magnetytem (jego skład chemiczny wyrażamy wzorem Fe3O4) przyciąga żelazo, pochodzą z VI wieku przed naszą erą. Chińczycy już w XI wieku, a żeglarze europejscy od XII, wykorzystywali w nawigacji fakt, że igiełki magnetyczne ustawiają się w kierunku północ-południe. Badaniem magnetyzmu zajmował się William Gilbert (1544-1603), który dokonał istotnych odkryć. Jako pierwszy sformułował przypuszczenie, że sama Ziemia jest wielkim magnesem. Kolejnym przełomem były badania Ørsteda, Faradaya i Maxwella w XIX wieku. Przyczyniły się one do wykrycia związku między elektrycznością a magnetyzmem oraz do stworzenia teorii elektromagnetyzmu, co zapoczątkowało gwałtowny rozwój nowoczesnej nauki i techniki.

NAUKOWCY, KTÓRZY BADALI MAGNETYZMY James Clerk Maxwell James Clerk Maxwell (ur. 13 czerwca 1831 w Edynburgu, zm. 5 listopada 1879 w Cambridge) – szkocki fizyk i matematyk. Autor wielu wybitnych prac z zakresu elektrodynamiki, kinetycznej teorii gazów, optyki i teorii barw.

Faraday Michael urodził się 22 września 1791 r. jako trzecie z kolei dziecko londyńskiego kowala. Przyszły uczony nie ukończył szkoły, gdyż musiał podjąć pracę, aby pomóc w utrzymaniu rodziny. Został doskonałym introligatorem, jednak treść książek interesowała go bardziej niż ich oprawianie. W wieku dwudziestu lat uczęszczał na wykłady słynnego brytyjskiego naukowca Humphry'a Davy'ego. Był tak zafascynowany tymi wykładami, że spisał je, oprawił i wysłał Davy'emu dołączając list, w którym prosił o posadę w laboratorium, którą rok później otrzymał. W 1821 r. Faraday odkrył zjawisko rotacji elektromagnetycznej. Przetworzył energię elektryczną wytworzoną przez baterie na energię mechaniczną ruchu przewodu lub magnesu. Urządzenie, które dokonuje takiej przemiany dziś zwane jest silnikiem elektrycznym. Po 10 latach - w 1831 r. - Faraday odkrył nowe zjawisko z dziedziny elektromagnetyzmu, a mianowicie indukcję elektromagnetyczną, co dało początek elektrotechnice prądów silnych i generatorom elektrycznym. Przed odkryciem praw indukcji prąd można było otrzymywać jedynie ze stosów Volty.

Hans Christian Oersted (ur. 14 sierpnia 1777 - zm. 9 marca 1851) to fizyk i chemik duński, odkrywca zjawiska elektromagnetyzmu za pomocą bardzo prostego eksperymentu. Pokazał, że igła kompasu odchyla się pod wpływem przewodu z przepływającym prądem. W 1825 roku jako pierwszy wyprodukował aluminium. Na jego cześć jednostkę natężenia pola magnetycznego nazwano ersted.

Oddziaływanie magnesów Zbliżamy do siebie dwa magnesy (mogą to być magnesy do przyciskania karteczek na lodówce, szkolne magnesy sztabkowe lub inne). Następnie obracamy jeden z nich tak, aby zbliżyć go do drugiego odwrotną stroną. Magnesy przyciągają się lub odpychają, w zależności od tego, którymi końcami je do siebie zbliżymy. Gdy przełamiemy jeden magnes na pół, powstaną dwa magnesy. Każdy z nich będzie miał po dwa bieguny magnetyczne, których nie da się rozdzielić. Widzimy, że łącząc kilka mniejszych magnesów, uzyskujemy jeden większy i mocniejszy magnes. Po przełamaniu go na dwie części, każda z nich staje się magnesem posiadającym dwa bieguny. Dzieje się tak za każdym razem. Zaobserwowaliśmy bardzo ważną cechę magnesów: nie istnieją pojedyncze bieguny magnetyczne. Każdy magnes ma dwa bieguny. Nazywamy je biegunem północnym (N) i biegunem południowym (S)

Oddziaływanie magnesów

Oddziaływanie magnesów Wyjaśnienie: Między dwoma magnesami działa siła magnetyczna. Gdy magnesy zbliżone są do siebie przeciwnymi biegunami (tzn. północnym i południowym), to przyciągają się i po chwili stykają się. Jeśli natomiast zbliżone są tym samym biegunem (tzn. północnym - północnym lub południowym – południowym), to odpychają się. Po pewnym czasie jedna z łódek obraca się o , magnesy zaczynają się przyciągać, a w efekcie łączą sie w jeden magnes. Oddziaływania magnesów obserwujemy nawet wtedy, gdy są one daleko od siebie. Kładziemy dwa magnesy na małych styropianowych łódeczkach. Następnie położymy łódki na wodzie pamiętając o tym, aby zachować między nimi odstęp Jeśli położymy je na wodzie tak, że przeciwne bieguny magnesów będą na przeciwko siebie, zobaczymy, że magnesy się przyciągają aż do momentu zetknięcia się. Ponownie położymy łódki na wodzie, ale jedną z nich umieścimy odwrotnie niż poprzednio. Jeśli magnesy umieścimy na wodzie tak, że na przeciw będą te same bieguny, to zobaczysz , że jeden z nich obróci się o kąt po czym, magnesy będą się przyciągać do momentu zetknięcia się.

doświadczenie Ørsteda Gdy przez przewodnik nie płynie prąd — igła pozostaje w tym samym miejscu. Położenie igły magnetycznej, gdy przez przewodnik płynie prąd — igła się odchyla. Widzimy, że gdy przez przewód płynie prąd, igła kompasu się wychyla. Gdy zamieniamy bieguny, do których podłączony jest przewód, czyli gdy prąd płynie w drugą stronę, igła odchyla się w przeciwnym kierunku. Kierunek wychylenia zmienia się na przeciwny także wtedy, gdy zmieniamy położenie igły. Stwierdziliśmy, że przewodnik z prądem oddziałuje na magnes.

POLE MAGNETYCZNE W wykonanych powyżej doświadczeniach zauważyliśmy, że magnesy i przewodniki z prądem mogą oddziaływać na siebie z pewnej odległości. Pole wytwarzane przez magnesy oraz przewodniki z prądem nazywamy polem magnetycznym.. Polem magnetycznym nazywamy taką właściwość przestrzeni, która powoduje, że na każdy umieszczony w niej magnes i przewodnik z prądem działa siła.

Badanie pola magnetycznego Weźmy duży magnes sztabkowy i umieśćmy wokół niego małe igły magnetyczne. Zobaczmy, jak się układają. Igły magnetyczne układają się wzdłuż pewnych linii. Nazywamy je liniami pola magnetycznego.

Nasze Badanie pola magnetycznego

Oddziaływania magnesu na igły magnetyczne Leżące na stoliku igły magnetyczne są ustawione identycznie – wskazują północny biegun geograficzny. Po zbliżeniu magnesu igły obracają się w taki sposób, że każda z nich ustawiona jest pod innym kątem, ale wszystkie wskazują południowy biegun magnesu. Po odwróceniu magnesu igły również się obracają i ponownie zwrócone są w stronę bieguna południowego magnesu. Ruch igieł magnetycznych świadczy o tym, że magnesy zmieniają właściwości przestrzeni wokół siebie. Mówimy, że magnesy wytwarzają wokół siebie pole magnetyczne. Własność wskazywania południowego bieguna magnetycznego przez igły ma zastosowanie w kompasach. Kompas służy do wyznaczania kierunków geograficznych i jego igła wskazuje północ geograficzną. Jak to jest możliwe? Otóż można powiedzieć, że Ziemia jest ogromnym magnesem, którego bieguny magnetyczne znajdują się w okolicach biegunów geograficznych.

Oddziaływania magnesu na igły magnetyczne Bieguny geograficzne i magnetyczne Ziemi.

Badanie pola magnetycznego za pomocą opiłków żelaza

Badanie pola magnetycznego za pomocą opiłków żelaza Gdy poruszamy magnesem opiłki żelaza poruszają się za nim, ponieważ działa siła przyciągania magnetycznego. Opiłki żelaza stają sie małymi magnesami. Gdy położymy magnes pod pudelkiem opiłki układają się w specyficzny sposób. Wiele z nich znajduje sie w pobliżu obu biegunów – północnego i południowego, a reszta układa się tworząc linie (tak jak pokazuje to zdjęcie). Rozmieszczenie opiłków obrazuje linie pola magnetycznego powstające wokół magnesu.

Badanie pola magnetycznego za pomocą opiłków żelaza Ułożenie opiłków żelaznych obrazuje kształt pola magnetycznego. Linie pola magnetycznego wokół magnesu sztabkowego.

Ułożenie opiłków żelaznych wokół magnesu kształcie podkowy . Opiłki układają się wzdłuż linii pola magnetycznego wytwarzanego przez magnes w kształcie podkowy.

Badanie pola magnetycznego za pomocą opiłków żelaza Sprawdźmy, co się stanie, gdy posłużymy się dwoma magnesami sztabkowymi. Opiłki układają się wzdłuż linii pola magnetycznego między biegunami różnoimiennymi. Sprawdźmy, co się stanie, gdy posłużymy się dwoma magnesami sztabkowymi. Opiłki układają się wzdłuż linii pola magnetycznego między biegunami jednoimiennym

pole magnetyczne wokół przewodnika z prądem Opiłki wokół przewodnika z prądem układają się w okręgi. Opiłki wokół przewodnika z prądem układają się w okręgi

pole magnetyczne wokół przewodnika z prądem REGUŁA PRAWEJ DŁONI - jeżeli prawą dłoń ustawimy tak, żeby kciuk wskazywał zwrot prądu w przewodniku, to cztery palce obejmując przewodnik wskażą nam zwrot linii pola magnetycznego. Wokół przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny, istnieje pole magnetyczne. Ułożenie biegunów pola magnetycznego przewodnika, przez który płynie prąd, zależy od kierunku przepływu prądu. Linie tego pola tworzą okręgi leżące w płaszczyźnie prostopadłej do przewodnika o środkach leżących na przewodniku. Zwrot linii tego pola wyznaczamy za pomocą reguły prawej dłoni.

Pole magnetyczne wytwarzane przez zwojnicę z prądem Zwojnica (cewka) zbudowana jest z wielokrotnie nawiniętego przewodu (patrz rysunek). Gdy włączymy taki obwód do prądu, wytwarza on pole magnetyczne. Aby określić bieguny magnetyczne obwodu kołowego korzystamy z reguły prawej dłoni: prawą dłoń ustawiamy tak, że zgięte palce wskazują kierunek przepływu prądu wtedy odchylony kciuk wskaże biegun północny obwodu kołowego. Linie pola wytwarzanego przez zwojnicę (przedstawioną na powyższym zdjęciu) są podobne do linii pola wytwarzanego przez magnes sztabkowy. Jeden z końców cewki możemy uznać za biegun północny, a drugi — za biegun południowy. Zwojnica działa jak „magnes elektryczny”, który w każdej chwili można włączyć do prądu i go z prądu wyłączyć. Gdy zbliżymy do zwojnicy igłę magnetyczną, okaże się, że po zmianie kierunku prądu przepływającego przez zwojnicę, zmienią się także jej bieguny magnetyczne.

Badanie pola magnetycznego za pomocą klocków magnetycznych i kulek Kulka wykonana jest ze stali. Jeśli włożymy ją między sztabki zbliżone biegunami różnoimiennymi, to w kulce indukuje się pole magnetyczne w charakterystyczny sposób. Od strony pręcika zbliżonego biegunem północnym w kulce indukuje się biegun południowy, a po przeciwnej stronie biegun północny. Biegun północny kulki oddziałuje z drugim pręcikiem powodując wzajemne przyciąganie się.

polE magnetyczne wytwarzane przez Ziemię Mechanizm powstawania pola magnetycznego Ziemi nie jest do końca znany. Wiadomo jednak, że to proces skomplikowany i związany z ruchem płynnego jądra Ziemi. Kształt tego pola, w przybliżeniu, przedstawiamy na powyższym rysunku. Zwróć uwagę, że bieguny magnetyczne nie pokrywają się z biegunami geograficznymi. Jeśli potraktujemy Ziemię jak magnes, to na półkuli północnej znajdzie się południowy biegun magnetyczny (wiemy, że przyciąga on północne bieguny igieł magnetycznych w kompasach), a na półkuli południowej — biegun północny. Dodatkowo nie jest to pole statyczne, czyli zmienia się z upływem czasu. Położenie bieguna magnetycznego północnego przesuwa się co roku o kilkadziesiąt kilometrów. Najnowsze badania pokazują, że w przyszłości może dojść nawet do zamiany położenia biegunów magnetycznych. Igły magnetyczne ustawiają się w jednym kierunku, pokazując w przybliżeniu geograficzny biegun północny Ziemi. Dzieje się tak dlatego, że sama Ziemia zachowuje się jak magnes, wytwarzając pole magnetyczne. Zjawisko to od wieków wykorzystywane jest przez podróżników Północny biegun magnetyczny położony jest na półkuli południowej, a południowy biegun — na półkuli północnej.

Magnesy trwałe i nietrwałe Magnes nie oddziałuje na przedmioty wykonane z papieru, plastiku, srebra i złota. Przyciąga przedmioty wykonane z żelaza lub stali, na inne nie ma w zasadzie żadnego wpływu. Najłatwiejsze do zaobserwowania zjawiska związane z oddziaływaniem pola magnetycznego na materię dotyczą ferromagnetyków. Spośród pierwiastków chemicznych, poza żelazem, są to kobalt i nikiel. Gdy przedmioty wykonane z materiałów ferromagnetycznych umieścimy w polu magnetycznym, na przykład zbliżając do nich magnes lub zwojnicę z prądem, to one również stają się magnesami. Materiały magnetyczne, w najbardziej ogólny sposób, można podzielić na dwie grupy: pierwszą, charakteryzującą się tzw. "miękkimi" właściwościami magnetycznymi, i drugą, której właściwości określa się jako "twarde". Do "miękkich" zalicza się te, które można łatwo magnesować polami magnetycznymi o bardzo małych natężeniach. "Twarde" to takie, które wymagają silnych pól do ich magnesowania, a po namagnesowaniu same wytwarzają pole magnetyczne (powszechnie znane magnesy trwałe). MAGNES TRWAŁY to ciało stanowiące źródło stałego pola magnetycznego. Właściwości takie wykazują niektóre minerały, jak magnetyt i piryt magnetyczny; głównie jednak magnes trwały uzyskuje się przez magnesowanie materiałów z grupy ferromagnetyków magnetycznie twardych. Ferromagnetyzm – zjawisko, w którym materia wykazuje własne, spontaniczne namagnesowanie Materiały, które wykazują ferromagnetyzm zwane są ferromagnetykami. Jest bardzo dużo ich krystalicznych przedstawicieli: żelazo ,kobalt, nikiel oraz w niższych temperaturach również gadolin, terb ,dysproz, holm i erb wśród pierwiastków

Magnesy trwałe i nietrwałe Wśród bardzo dziś licznych i różnorodnych materiałów magnetycznych można wyróżnić ich dwa główne rodzaje: magnetyki tzw. miękkie oraz twarde, te właśnie, które są używane do budowy magnesów trwałych. Magnesem trwałym jest powszechnie znany "klips", za którego pomocą można "dla pamięci" przytwierdzić kartkę papieru z notatkami do obudowy lodówki. Magnes nie tylko wytwarza silne pole magnetyczne, ale umożliwia utrzymanie go przez dłuższy czas (w praktyce kilkadziesiąt lat, bowiem taka jest przeciętna długość życia urządzeń, w których magnesy są stosowane). Magnesy trwałe są ważnymi elementami przyrządów i urządzeń dla telekomunikacji, informatyki (w tym również radia i telewizji), technik pomiarowych i kontrolnych oraz prądnic i silników elektrycznych. Bez nich nie byłoby wielu urządzeń elektroakustycznych (przede wszystkim głośników) i różnego rodzaju czujników, powszechnie stosowanych w wielu gałęziach przemysłu i w życiu codziennym. Magnesy najnowszych generacji znajdują zastosowanie w diagnostyce medycznej (np. w tomografii magnetycznej), są też wykorzystywane do separacji izotopów. Tory jonów ulegają zakrzywieniu w polu magnetycznym. Promień tego zakrzywienia jest zależny od prędkości jonu i stosunku jego ładunku elektrycznego do masy, dzięki czemu możliwe jest wyodrębnianie izotopów danego pierwiastka. W podobny sposób magnesy mogą być wykorzystywane do separacji cząstek magnetycznych z rud metali. O skali i różnorodności zastosowań magnesów może świadczyć wielkość światowej produkcji, która wynosi kilkaset tysięcy ton rocznie.

KOMPAS- NAJPOPULARNIEJESZE ZASTOSOWANIE MAGNESU STAŁEGO Gdy mały podłużny magnes (igłę magnetyczną) zamontujemy tak, aby mógł się swobodnie obracać, to zauważymy, że ustawia się on zawsze zgodnie z kierunkiem północ-południe. Własność tę od wieków wykorzystuje się w nawigacji, budując kompasy i busole magnetyczne.

KOMPAS- NAJPOPULARNIEJESZE ZASTOSOWANIE MAGNESU STAŁEGO Jedną stronę kompasu, tę wskazującą północ, nazwano biegunem północnym (N od angielskiego North), a drugą — biegunem południowym (S od angielskiego South).

elektomagnes Elektromagnes zbudowany jest z cewki nawiniętej na ferromagnetyczny rdzeń. Właściwości magnetyczne ferromagnetyków wykorzystywane są m.in. w rdzeniach elektromagnesów. Elektromagnes to urządzenie elektryczne wytwarzające pole magnetyczne pod wpływem płynącego przez nie prądu. Zbudowany jest ze zwojów przewodnika nawiniętych w kształcie cewki. Działa jak magnes, który można włączyć lub wyłączyć poprzez podłączenie lub odłączenie od prądu. Gdy rdzeń elektromagnesu, wykonany z miękkiego ferromagnetyka, znajdzie się w polu magnetycznym cewki, staje się wówczas silnym magnesem i wielokrotnie wzmacnia pole magnetyczne wytwarzane przez elektromagnes.

Schemat wyjaśniający działanie dzwonka elektrycznego. elektomagnes Elektromagnesy wykorzystywane są w wielu urządzeniach: dzwonkach, głośnikach, silnikach, dźwigach elektromagnetycznych, kineskopach, a także w akceleratorach. Schemat wyjaśniający działanie dzwonka elektrycznego. Wykorzystanie elektromagnesu w dzwonku elektrycznym przedstawione jest na powyższym schemacie. Gdy wyłączony jest główny włącznik (oznaczony literą K), ramię dzwonka A znajduje się w pewnej odległości od klosza dzwonka B. Gdy włączymy główny włącznik, przez obwód popłynie prąd (w obwodzie znajduje się źródło napięcia U), powodując wytworzenie pola magnetycznego przez elektromagnes i przyciągnięcie ramienia dzwonka. Ruch ramienia powoduje rozłączenie styków i przerwanie obwodu elektrycznego. Prąd przestaje płynąć, elektromagnes przestaje wytwarzać pole elektromagnetyczne i przyciągać ramię dzwonka. Młoteczek, po uderzeniu w klosz dzwonka, powraca na swoje miejsce, zwierając z powrotem obwód, i cały cykl rozpoczyna się od nowa.

Nasze elektromagnesy

Czy magnes może działać na odległość? Nasz tor samochodowy Wyścigi odbywają się poprzez oddziaływanie metalowych kapsli umieszczonych pod tekturowymi samochodami i małych neodymowych magnesów przymocowanych do drewnianych listewek.

Zdjęcie zorzy polarnej na Alasce. ciekawostki Zorza polarna jest najbardziej spektakularnym przykładem oddziaływania pola magnetycznego na cząstki naładowane. Zorze występują głównie w obszarach położonych wokół biegunów magnetycznych Ziemi. Wywoływane są przez cząstki naładowane, emitowane przez Słońce, czyli przez tzw. wiatr słoneczny. Tor ruchu tych cząstek jest odchylany w ziemskim polu magnetycznym przez siłę Lorentza. Dzięki temu część z nich omija Ziemię, a część trafia do ziemskiej atmosfery w okolice biegunów i powoduje jonizację oraz świecenie gazów w górnej części atmosfery. Dolna granica zorzy znajduje się zazwyczaj na wysokości około 100 km nad powierzchnią Ziemi. Zdjęcie zorzy polarnej na Alasce.

Ciekawostki??!!!!! Za dziwaczne sny odpowiada magnetyzm Ziemi Zdarza się, że śnią ci się wypadające zęby albo długi lot z mostu w dół? Za najdziwaczniejsze sny odpowiada pole magnetyczne Ziemi, sugeruje psycholog. By to wykazać, naukowiec przeprowadził badania na samym sobie. Wrodzony magnetyzm morskich żółwi Żółwie morskie orientują się w oceanie dzięki bardziej złożonemu zmysłowi magnetycznemu niż dotychczas sądzono – informuje serwis „BBC News”. Żółw karetta (Caretta Caretta) potrafi przepłynąć tysiące kilometrów i trafić do celu, choć w toni wodnej nie ma widocznych znaków orientacyjnych. Najdziwniejsze rzeczy śniły mu się wtedy, gdy aktywność magnetyczna Ziemi była najmniejsza.

MAGNETYZM ZIEMSKI JEST NIEZBĘDNYM SKŁADNIKIEM LUDZKIEGO ZDROWIA Ciekawostki??!!!!! MAGNETYZM ZIEMSKI JEST NIEZBĘDNYM SKŁADNIKIEM LUDZKIEGO ZDROWIA Syndrom braku pola magnetycznego jest jedną z chorób cywilizacji. „Syndrom braku pola magnetycznego” został po raz pierwszy opisany w 1976 r. przez lekarza szpitala Isuzu w Tokio dr K. Nikagawa, który zastosował magnetoterapie u 11648 pacjentów. Osoby poddane tej terapii cierpiały na różne schorzenia: Ogólne zmęczenie Stres Bezsenność Bóle głowy Bóle pleców i kręgosłupa Zaburzenia w trawieniu Kłopoty z krążeniem krwi Zmiany ciśnienia krwi Czynniki zakłócające działanie naturalnego pola magnetycznego Ziemi to: Życie w budynkach z betonu i stali. Długie przebywanie chodź by z racji wykonywanego zawodu: samochodzie, pociągu, samolocie, windzie, itd. Elektrosmog przebywanie w pobliży urządzeń emitujących różnego rodzaju zmienne pole magnetyczne: Monitory komputerów, odbiorniki radiowe i telewizyjne, telefony komórkowe, itd. Im bardziej otacza nas nowoczesna technologia, tym bardziej obniża się naturalne pole magnetyczne.

Bibliografia Wikipedia „Wiedza i życie” wiki.wolnepodreczniki.pl/Fizyka http://dydaktyka.fizyka.umk.pl Strony internetowe w poszukiwaniu ciekawostek

Prezentację wykonali: MIKOŁAJ ANDRZEJAK DARIA MAŁEK MICHAŁ GRAŻYŃSKI