Interwencja główna Interwencja uboczna Przypozwanie

Zasada dwustronności w procesie cywilnym Zasada dwustronności nie ogranicza liczby podmiotów mogących brać udział po stronie powodowej lub pozwanej. Dlatego też w procesie możemy mieć do czynienia z instytucją interwencji głównej polegającej na osobnym pozwaniu obu stron dotychczasowo oraz interwencji ubocznej, to jest przystąpieniu do udziału w toczącym się postępowaniu osoby trzeciej, która przystępuje do jednej lub drugiej strony postępowania albo współuczestnictwie procesowym gdy stronę procesową tworzy grupa podmiotów.

Interwencja główna Istota: jest powództwem osoby trzeciej (interwenienta głównego) o rzecz lub prawo wytoczonym przeciwko stronom, które o tę rzecz lub prawo toczą już spór sądowy (art. 75 k.p.c). Termin: pozew interwencyjny może być wniesiony do momentu zawisłości sporu w sprawie „głównej”, czyli od momentu doręczenia pozwu pozwanemu (art. 192 pkt 1 kpc), aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji. Forma: pisemna lub ustna do protokołu– art. 466 k.p.c – tylko uprawnienie pracowników i ubezpieczonych działających bez profesjonalnego pełnomocnika. Właściwość sądu: sąd, w którym toczy się proces główny o tę samą rzecz lub prawo.

Jakie czynności podejmuje sąd po wniesieniu pozwu interwencyjnego? Sprawa główna i sprawa wszczęta pozwem interwencyjnym są odrębnymi sprawami, zatem sąd nie powinien prowadzić ich niezależnie od siebie, by nie doprowadzić do wydania dwóch sprzecznych orzeczeń. Zatem uzasadnione jest: zawieszenie postępowania w pierwszej sprawie (art. 177 § 1 pkt 2 kpc). Uwzględnienie interwencji głównej z reguły spowoduje cofnięcie pozwu w sprawie głównej i umorzenie postępowania (art. 355 k.p.c), a w przypadku popierania powództwa sąd powinien wyrokiem oddalić powództwo z powodu braku czynnej legitymacji procesowej, albo połączenie obu spraw do wspólnego rozpoznania (art. 219 kpc).

Interwencja uboczna Istota: polega na przystąpieniu przez osobę trzecią zwaną interwenientem ubocznym do jednej ze stron procesu cywilnego, co służy pośrednio lub bezpośrednio ochronie własnych praw interwenienta, gdyż wygranie lub przegranie danej sprawy może wpłynąć na jego własną sytuację prawną. Cel interwencji: prewencyjna ochrona własnego interesu prawnego interwenienta ubocznego, który jest zagrożony negatywnym rozstrzygnięciem sprawy dla jednej ze stron procesu. Pojęcie interesu prawnego w przypadku interwencji ubocznej – rzeczywiście istniejąca – w ramach obowiązującego prawa – potrzeba rozstrzygnięcia sprawy na korzyść jednej ze stron, wpływająca jednocześnie na ochronę sfery prawnej interwenienta (Uchwała SN z 28.4.1982 r. III CZP 12/82, OSNC, Nr 11-12, poz. 165).

Przykłady zgłoszenia interwencji ubocznej wynajmujący, kiedy osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy najętej przeciwko najemcy; sprzedawca, jeśli osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej przeciwko kupującemu ; współwłaściciel w sprawach dotyczących współwłasności; małżonek dłużnika jeśli istnieje współwłasność ustawowa między małżonkami i odpowiedzialność z majątku wspólnego za długi małżonka; Z konkretnego wskazania w ustawie - interwencja uboczna wspólnika spółki jawnej po stronie pozwanej spółki z uwagi na jego odpowiedzialność subsydiarną – art. 31 § 1 k.s.h.

Interwencja uboczna Termin końcowy – to moment zamknięcia rozprawy w drugiej instancji. Forma pisemna jest obligatoryjna, ustna do protokołu (art. 466 k.p.c). Wraz ze wstąpieniem do sprawy interwenient może dokonać innej czynności procesowej. Od interwencji należy pobrać 1/5 opłaty od pozwu (art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Opozycja (art. 78 k.p.c) Cel: zakwestionowanie przystąpienia interwenienta ubocznego do rozprawy. Termin: najpóźniej przy rozpoczęciu najbliższej rozprawy następującej po zgłoszeniu interwencji ubocznej. Uprawnieni do zgłoszenia opozycji: każda ze stron, interwenient uboczny, który już działa w sprawie, prokurator (art. 7 kpc) czy organizacja pozarządowa (art. 61 § 2, 62, 462 kpc). Terminowe zgłoszenie opozycji skutkuje wyznaczeniem przez sąd osobnej rozprawy między interwenientem a zgłaszającym opozycję. Po przeprowadzeniu tej rozprawy sąd postanowieniem albo oddala opozycję, jeśli uzna, ze interwenient uprawdopodobnił swój interes prawny w zgłoszeniu interwencji ubocznej, albo uwzględnia opozycję i nie dopuszcza interwenienta w sprawie (wówczas czynności interwenienta uważa się za niebyłe). Na każde z tych postanowień przysługuje zażalenie.

Rodzaje interwencji ubocznej Interwencja uboczna niesamoistna (zwykła) Wyrok zapadły w sprawie oddziałuje na sferę prawną interwenienta pośrednio. Interwencja uboczna samoistna Wyrok zapadły w sprawie odnosi bezpośredni skutek między interwenientem a przeciwnikiem strony, do której przystąpił - odpowiednie zastosowanie przepisów o współuczestnictwie jednolitym. Zatem do powoda/pozwanego przystąpił podmiot, który mógłby być od samego początku w sprawie powodem lub pozwanym, np. w przypadku interwencji ubocznej małżonka pozostającego we wspólności ustawowej po stronie współmałżonka pozwanego o zapłatę długu. Interwenient uboczny samoistny nie może być przesłuchany w charakterze świadka (art. 259 pkt 4 w zw. z art. 81 k.p.c).

Uprawnienia interwenienta ubocznego Jest uprawniony do dokonywania wszelkich czynności procesowych na równi ze stroną, ale nie mogą one pozostawać w sprzeczności z czynnościami i oświadczeniami strony, do której przystąpił (w przypadku interwenienta ubocznego samoistnego zob. art. 73 § 2 k.p.c.). W sytuacji gdy interwenient nie wiedział o toczącym się procesie, a strona nie zawiadomiła go o nim i nie wezwała do udziału w sprawie albo uczyniła to zbyt późno, albo strona umyślnie lub przez niedbalstwo nie skorzystała ze środków, które nie były interwenientowi znane (art. 82 k.p.c), interwenient będzie mógł podnieść zarzut błędnego rozstrzygnięcia sprawy spowodowanego wadliwym prowadzeniem procesu przez stronę. Interwenient uboczny samoistny może za zgodą stron wejść na miejsce strony do której przystąpił, wchodzi wówczas w sytuację procesową strony istniejącą w momencie jego wejścia i nie może żądać powtórzenia czynności procesowych.

Przypozwanie Istota: polega na zawiadomieniu osoby trzeciej o toczącym się procesie i wezwaniu jej przez stronę do wzięcia udziału w sprawie. Cele: osoba przypozwana dowiaduje się o procesie, którego wynik może oddziaływać na jej sferę prawną oraz zabezpieczenie strony przed zarzutem wadliwego prowadzenia procesu (art. 82 k.p.c).

Przykłady przypozwania Art. 573 k.c. – kupujący, przeciwko któremu osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym sprzedawcę i wezwać go do udziału w sprawie pod rygorem utraty roszczenia z tytułu rękojmi za wadę prawną. Art. 665 k.c. – jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko najemcy roszczeń dotyczących rzeczy najętej, najemca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wynajmującego. Art. 884 k.c. – poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika. Art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego – w sprawie opróżnienia lokalu sąd z urzędu zawiadamia gminę właściwą ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu celem umożliwienia jej wstąpienia do sprawy. Gmina nie musi wykazywać interesu prawnego, a jej przystąpienie następuje po stronie powoda.