Prawda kontra precyzja w ekonomii Jacek Chmielewski

Nowi klasycy nie uznają tego, że ich przeciwnicy stosują inne kryteria, i pośrednio roszczą sobie pretensje, że uprawiają dobrą ekonomię i kropka.

Cechy charakterystyczne nowej teorii klasycznej: a) pretensja do rygoryzmu i zarozumialstwo, jakie się za tym kryje, b) estetyka, c) sposób traktowania realizmu założeń.

Zarozumialstwo Cechą nowych ekonomistów jest rozmach, z jakim narzucają swoje pretensje. Toczącą się debatę ujmują w ramy sporu miedzy oświecona mniejszością, która uważa, że argumentacja powinna być rygorystyczna i prymitywistami, którzy nie dbają o jej ścisłość; między tymi, którzy traktują ekonomię na serio i tymi, którzy jej nie traktują w ten sposób.

Nowoklasyczne zarozumialstwo nie ogranicza się do odrzucania przypadkowych dowodów. Nowi klasycy odrzucają również jako teoretyzowanie ad hoc wszystko, jak np. sztywność cen i płac, co daje się zaobserwować, ale nie pasuje do ich mikroekonomicznej teorii. Postępując w ten sposób zakładają, że ich mikroteoria obejmuje wszystko, co warto wiedzieć o gospodarce, a wszystko, czego ich teoria nie tłumaczy nie ma znaczenia. Nawet fizyka musi uwzględniać niejedno czego jeszcze nie rozumiemy. Jak wykazuje Hoover, jeśli to czego nie umiemy wytłumaczyć, nie istnieje, to wszyscy moglibyśmy latać, ponieważ fizycy nie w pełni rozumieją grawitację.

Estetyka Teorie naukowe, a nie tylko sztuka i literatura, maja swoją estetykę. Byłoby naiwnością twierdzić, że akceptacja teorii naukowych zależy wyłącznie od ich prawdy i dlatego jest całkowicie sprawą faktów. Kuhn opisując procesy przechodzenia od dawnego do nowego paradygmatu, zauważa, że: Musi istnieć coś takiego, co przynajmniej u paru uczonych wzbudzi poczucie, że nowa propozycja wytycza słuszną drogę. Niekiedy dokonać tego może tylko jakieś osobiste i nie dające się bliżej określić wrażenie estetyczne.

Szkicowa charakterystyka nowo-klasycznej estetyki Cechami charakterystycznymi są: - nacisk na rygoryzm, - skupienie uwagi na technice, - minimalizacja znaczenia testów empirycznych.

Rygoryzm Nowoklasyczne modele przykładają znacznie więcej uwagi do dominującego kryterium formalisty, niż większość innych makroekonomicznych modeli, jakkolwiek Hahn twierdzi, że mimo wszystko nie są one w dostatecznym stopniu rygorystyczne. W poszukiwaniu rygoryzmu nowa teoria klasyczna jest mniej ograniczona innymi względami, niż ma to miejsce w tradycyjnej makroteorii.

Jednym z ograniczeń jest prostota wykładu. Nie wszystkie artykuły napisane przez tradycjonalistów (keynesiści, monetaryści) łatwo się czyta. Inne ograniczenie, to wymaganie, aby komentarz słowny do modelu stanowił pewien resonans osobistego doświadczenia i okolicznościowej obserwacji.

Skupienie uwagi na technice Wyróżniającym się składnikiem nowej klasyki jest jej silny nacisk na technikę-coś co dobrze przystaje do formalistycznej mentalności. Np.. Lukas mówi, że: technika jest interesująca dla techników (a tym właśnie my jesteśmy, jeśli mamy być w jakiejś mierze użyteczni dla kogokolwiek).

Nowi klasycy interpretują technikę w węższym sensie. Nie uznaliby np.. za dobrego technika kogoś, kto ma mało wykształcenia matematycznego, lecz jest gruntownie obeznany z praktyką ustalania cen w wielu gałęziach przemysłu. Nazwaliby dobrym technikiem kogoś z wysoko rozwiniętymi kwalifikacjami matematycznymi i z niewielka wiedzą o praktykach cenowych i innych szczegółach instytucjonalnych.

Testowanie empiryczne Czynnikiem różniącym estetykę nowych klasyków od tradycjonalistów jest rola jaką nowi klasycy przypisują testom empirycznym. Dla Tradycjonalistów testy empiryczne mają dominującą rolę w szczególności tzw. dobroci dopasowania.

Nowi klasycy zgadzają się z tym, że ekonomia jest nauką predykcyjną (predykcyjny-dotyczący przewidywania przyszłości) to jednak wydaję się, że raczej zadawalają się predykcją niż starają się o maksymalizacje jej jakości. Nie chodzi im o to, aby ich model był lepiej dopasowany niż konkurujące z nim modele. Również nie ujawniają, jakie są ich kryteria właściwego dopasowania modelu

Traktowanie założeń Wielu tradycjonalistów czuje się nieswojo z powodu założeń (okoliczności), które wyraźnie różnią się od tego, co obserwujemy wokół. Natomiast nowi klasycy, domagają się spójności z teorią mikroekonomiczną, chętnie przyjmują surowe założenia w sprawach, o których mikroteoria milczy.

Jeżeli założenie, że liście chcą rosnąć tylko po słonecznej stronie drzew, pozwala nam przepowiedzieć poprawnie położenie liści, to dlaczego nie można przyjąć takiego założenia?

Skonstruowanie i rozwiązanie pewnego modelu może wymagać jakiegoś osobliwego założenia. Ale czy stanowi to argument za przyjęciem takiego założenia, czy za zaniechaniem budowy takiego modelu? Ekonomista formalistyczny będzie wolał przyjąć takie założenie niż rezygnować z modelu. Ekonomista empiryczno-naukowy woli zaniechać konstruowania modelu.

TEORETYZOWANIE AD HOC I REDUKCJONIZM Żeby odrzucić tradycyjną makroteorię jako gorszą od teorii klasycznej z powodu swojego charakteru ad hoc, nowi klasycy musza nie tylko wykazać, że jest ona ad hoc, ale musza tez dowieść, że ich własna teoria nie implikuje wnioskowania ad hoc co jest równie niedobre a nawet gorsze. Aby osądzić, która z tych teorii jest bardziej dotknięta błędem ad hoc, trzeba wiedzieć na czym ten błąd polega.

Dwa rodzaje teoretyzowania ad hoc Wade Hans rozróżnia dwa znaczenia tego terminu: - jedno, popperowskie teoretyzowanie ad hoc- polega na obronie hipotezy przed odrzuceniem jej na podstawie empirycznej, przez arbitralne uzupełnienie jej pomocniczymi hipotezami, które maja ją uodpornić przeciw nie potwierdzającym jej dowodom empirycznym, przy czym same one nie maja żadnego oparcia w niezależnych dowodach empirycznych.

przykład: przypuśćmy, że jakaś teoria przewiduje, iż stopa oszczędności będzie się obniżać, ale ona zamiast spadać podnosi się. Ktoś mógłby ratować tę teorię twierdząc, że stopa oszczędności obniżyłaby się, gdyby nie zmieniły się oczekiwania, mimo iż nie ma żadnego dowodu na to, że oczekiwania faktycznie uległy zmianie. Popper potępił tego rodzaju manewry obronne.

W ujęciu Lakatosa hipoteza może być hipotezą ad hoc nawet wówczas, gdy istnieje dużo dowodów empirycznych na jej poparcie. Na przykład w odniesieniu do prostych wersji teorii cen, sztywność cen jest hipotezą ad hoc w ujęciu Lakatosa, lecz niekoniecznie w ujęciu Poppera, ponieważ istnieją pewne empiryczne dowody, że ceny są sztywne.

W ramach ekonomii metodolodzy na ogół rozumieją teoretyzowanie ad hoc w sensie popperowskim, podczas gdy teoretycy na ogół w sposób ujmowany przez Lakatosa. To rozróżnienie ma kluczowe znaczenie dla oceny ważności twierdzenia nowych klasyków, że tradycyjna makroekonomia jest teorią ad hoc.

Redukcjonizm Nacisk nowych klasyków na zredukowanie makroekonomii do jej podstaw mikroekonomicznych stanowi element tradycji naukowej znany pod nazwą redukcjonizmu.

Redukowanie makroekonomii do mikroekonomii, przy innych warunkach nie zmienionych, może być pożądane dla umiarkowanego instrumentalisty, ale nie jest absolutną koniecznością. Jedna teoria może być bardziej odpowiednia do rozpatrywania pewnego zbioru problemów, a inna teoria-do innego zbioru.

Jeśli nawet traktuje się redukcjonizm jako zdrowy imperatyw naukowy, nie jest bynajmniej oczywiste, czy jest on właściwy na obecnym szczeblu rozwoju ekonomii. Dopiero w latach 20-tych naszego wieku mechanika kwantowa umożliwiła w sposób zasadniczy zredukowanie chemii do roli podstawy fizyki. Jeszcze przed tym jednak chemia zrobiła bardzo duże postępy.

Nowa teoria klasyczna-wybrane hipotezy -Racjonalne oczekiwania- Założenie, że podmioty gospodarujące znają prawidłowy model, jest dla ekonomii formalistycznej przekonywujące z dwóch przyczyn:

Po pierwsze jako to, co Lucas nazywa aksjomatem spójności, przystaje ono dobrze do nadrzędnego założenia, że podmioty zachowują się racjonalnie. Po drugie, jest ono w pewnym sensie prostsze niż założenie, że podmioty mają na myśli jakiś alternatywny model, zwłaszcza dlatego, iż taki alternatywny model musiałby być wybierany w mniej lub bardziej arbitralny sposób

W ekonomii empiryczno-naukowej założenie racjonalnych oczekiwań ma mniej bezpieczną pozycję. W istocie można by posunąć się do twierdzenia, że założenie zgodnych z modelem oczekiwań jest często niewłaściwe, ponieważ rozmijają się one z problemem uczenia się. Teoretycy uważają, że etapu uczenia się nie można pomijać w modelach ekonomicznych.

W jaki sposób założenie racjonalnych oczekiwań może być uzasadnione w ekonomii empiryczno- naukowej? Jedną z możliwości jest zastąpienie wersji, w której podmioty znają prawdziwy model, słabszą wersja, w której maja jedynie ograniczona informację o modelu, lecz stosują tę informacje racjonalnie.

Gdy stosuje się założenie racjonalnych oczekiwań w ekonomii empiryczno-naukowej, przydałoby się by w każdym konkretnym przypadku przedyskutować, na ile jest ono wiarygodne, wykazać, jak odporne są wyniki na odchylenia od racjonalności oczekiwań i rozwijać modele stosunkowo odporne.

Opróżnianie rynku Nowi klasycy twierdzą, że rynki opróżniają się szybko, ponieważ w przeciwnym razie jednostki gospodarujące traciłyby możliwość zawierania wzajemnie korzystnych transakcji.

Dochodzi tylko do tych transakcji, które są postrzegane jako korzystne przez potencjalnych uczestników wymiany, a nie przez ekonomistów rozmyślających nad wymianą. Nowi klasycy odrzucają to rozróżnienie od ręki, ponieważ teoria racjonalnych oczekiwań mówi nam, że strony uczestniczące w transakcjach wiedzą tyle samo co ekonomista.

Realne cykle koniunktury Cykle koniunktury nowi klasycy tłumaczą przeważnie jako efekt wstrząsów podażowych, ponieważ ich wyjaśnienia od strony popytu nie dają się pogodzić z wybranym przez nich paradygmatem opróżniania rynków.

Dla ekonomii formalistycznej jest to, oczywiście całkowicie sensowne. Dla ekonomii empiryczno-naukowej potrzebny jest bliższy kontakt z danymi empirycznymi.

Nowa klasyczna teoria pieniądza Istnieje wiele wersji nowej klasycznej teorii pieniądza. Przedstawię dwie najbardziej dominujące: - Model zazębiających się pokoleń - Teoria restrykcji prawnych

W modelu zazębiających się generacji jest tylko jeden rodzaj trwałych aktywów, nazywany pieniądzem, który może być przedmiotem wymiany między młodymi i starymi. Cechy wyróżniające pieniądz, dostarczane przez płynność, a w konsekwencji jego usługi transakcyjne i jako miernika wartości, nie występują w tym modelu.

Teoria restrykcji prawnych usiłuje wyjaśnić istnienie dekretowanego pieniądza, który nie przynosi procentu np. waluty obiegowej. Dowodzi ona, że jego istnienie spowodowane jest wyłącznie ograniczeniami rządowymi, zakazującymi emisji i obiegu prywatnych, oprocentowanych papierów dłużnych o niskich nominałach, przy jednoczesnej niechęci rządu do emitowania ich na własny rachunek. Gdyby oprocentowane papiery dłużne, prywatne czy publiczne, były emitowane w niskich nominałach, wypchnęłyby z obiegu pieniądz dekretowany nie przynoszący procentu. Istnienie pieniądza dekretowanego jest więc sztucznym tworem regulacji państwowej uniemożliwiającej sektorowi prywatnemu konkurowanie z rządem

Dziękuję za uwagę. A teraz poproszę o Bravo!!!!!!!!!!!!!!!!! Po autografy zapraszam na przerwie Ostatnia ławka pobudka, już koniec!