O ZBĘDNOŚCI PODZIAŁU EKONOMII NA POZYTYWNĄ I NORMATYWNĄ B. Czarny „Pozytywizm i falsyfikacjonizm a sądy wartościujące w ekonomii” Monika Sęk

Znaczenie terminów „ekonomia pozytywna” i „ekonomia normatywna” Plan prezentacji Znaczenie terminów „ekonomia pozytywna” i „ekonomia normatywna” Brak jednoznacznej interpretacji prezentowanych terminów 4 warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię pozytywną i normatywną Nowa paretiańska ekonomia dobrobytu O potrzebie rezygnacji z dzielenia ekonomii

Teza „Dzielenie ekonomii na pozytywną i normatywną powoduje kłopoty, które uzasadniają zaprzestanie posługiwania się klasyfikacją” B. Czarny, str. 143

Znaczenie terminów „ekonomia pozytywna” i „ekonomia normatywna” Dwa kryteria podziału: czy klasyfikowana część ekonomii dotyczy wyłącznie faktów, czy też dotyczy również wartości czy wchodzące w jej skład twierdzenia są, czy też nie są rozstrzygalne empirycznie (lub rozstrzygalne logicznie)

Nie jest oczywiste, czy rozstrzygalne empirycznie twierdzenia o skuteczności środków osiągania danego celu, a także twierdzenia o związkach różnych celów należy zaliczyć do ekonomii pozytywnej (gdyż są sprawdzalne empirycznie) czy do normatywnej (gdyż dotyczą sądów wartościujących).

4 warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię pozytywna i normatywną Stanowisko pierwsze: Ekonomia pozytywna dotyczy rozstrzygalnych faktów, ekonomia normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sądów wartościujących David Begg, Rudger Dornbusch i Stanley Fischer: ekonomia normatywna dotyczy sądów wartościujących wypowiedzi należące do ekonomii normatywnej są niemożliwe do sklasyfikowania ze względu na prawdę lub fałsz Problem z jednoznacznym sklasyfikowaniem ekonomii dobrobytu

Stanowisko drugie Ekonomia pozytywna dotyczy rozstrzygalnych faktów, ekonomia normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sądów wartościujących -> instrumentalne sądy wartościujące stanowią część ekonomii pozytywnej Woll Stanowisko trzecie Ekonomia pozytywna dotyczy rozstrzygalnych faktów, ekonomia normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sądów wartościujących -> instrumentalne sądy wartościujące stanowią część ekonomii normatywnej Hausmann, McPherson

„ekonomia pozytywna koncentruje swoją uwagę na faktach i unika sądów wartościujących. W przeciwieństwie do tego ekonomia normatywna odwołuje się do sądów wartościujących o tym, jaka powinna być gospodarka” McConnell, Brue „Wypowiedzi pozytywne są opisowe. Ich celem jest opisanie tego jaki świat jest. Wypowiedzi normatywne mają charakter zaleceń . Ich celem jest opisanie jaki świat powinien być” N.G Mankiw

Stanowisko czwarte: Ekonomia pozytywna dotyczy wypowiedzi rozstrzygalnych w kategoriach prawda/fałsz, w przeciwieństwie do ekonomii normatywnej Heilbroner Robbins : „nie istnieją żadne metody umożliwiające porównanie wielkości zadowolenia osoby A i osoby B” Opinia Blauga

Nowa paretiańska ekonomia dobrobytu Lata 30 XX w. Analiza środków osiągnięcia danego celu w postaci maksymalizacji społecznego dobrobytu Optimum Pareta: „Żadna realokacja zasobów rozdzielonych mechanizmem wolnej konkurencji nie jest w stanie polepszyć czyjegokolwiek położenia bez jednoczesnego pogorszenia sytuacji co najmniej jednej osoby”

J.R. Hicks, N. Kaldor część korzyści, tych którzy korzystają, należy przekazać ofiarom zmian w formie tzw. płatności kompensacyjnych, które są instrumentem wartościującym T. Scitovsky logiczna sprzeczność argumentacji J.R. Hicksa i N. Kaldora nowe kryterium wzrostu dobrobytu Teorie współczesne: Archibald, Ng i Hennipman

Odpowiedź na pytanie o to, czy ekonomia dobrobytu stanowi część „ekonomii pozytywnej” czy „ekonomii normatywnej” zależy od tego, którą, spośród możliwych, klasyfikację akceptuje ten, kto się wypowiada

Blaug o normatywnym charakterze paretiańskiej ekonomii dobrobytu Ekonomia dobrobytu „jest jawnie i bezwstydnie normatywna” nowa paretiańska ekonomia dobrobytu jako mieszanka instrumentalnych i nieinstrumentalnych sądów wartościujących „ekonomia dobrobytu stanowi, przede wszystkim, tę część ekonomii która zajmuje się kryteriami etycznymi, pozwalającymi nam zadecydować , ze jakiś stan gospodarczy świata jest bardziej pożądany niż inny”

Założenia, na których opiera się ekonomia dobrobytu: każda jednostka jest najbardziej kompetentna, aby wypowiadać się na temat własnego dobrobytu dobrobyt społeczny zależy wyłącznie od dobrobytu jednostek spadek użyteczności jednej osoby w żaden sposób nie może zostać zrekompensowany wzrostem użyteczności kogoś innego

błędna definicja Blauga dotycząca ekonomii normatywnej Kontrargumentacja Według B. Czarnego: przyjęcie założeń Blauga = zaakceptowanie pewnych metodologicznych sądów wartościujących „Wskazane przez Blaga przykłady sądów wartościujących, rzekomo towarzyszących analizie ekonomicznej , okazują się metodologicznymi sądami wartościującymi, a nie oceniającymi sadami wartościującymi” błędna definicja Blauga dotycząca ekonomii normatywnej

Podsumowanie wieloznaczność terminów liczne spory, debaty potrzeba rezygnacji z dzielenia ekonomii na pozytywną i normatywną stanowisko Baumola i Blindera stanowisko Westona

Weston, powody, dla których ważne jest rozróżnienie ekonomii pozytywnej od normatywnej: chęć jasnego określenia tematu dyskusji chęć sformułowania ostrzeżenia dotyczącego kompetencji chęć stworzenia takich warunków dyskusji, w których może zostać zakwestionowana dowolna przesłanka lub sposób rozumowania chęć wsparcia naukowych norm obiektywności

„mieszanie twierdzeń opisowych z wartościującymi umożliwia głoszenie dowolnych tez, których nie sposób obalić. Jednak aby tego zagrożenia uniknąć nie potrzebna jest klasyfikacja ekonomii na pozytywna i normatywną, wystarczy świadomość statusu logicznego sądów wartościujących i powstrzymanie się przed pochopnym utożsamianiem ich z sądami opisowymi”

Dziękuję za uwagę!