Teorie jako struktury. Anarchistyczna teoria wiedzy. Chalmers Teorie jako struktury. Anarchistyczna teoria wiedzy.

Indukcjonizm i falsyfikacjonizm Zbyt wąskie teorie nauki Skupiają się na związkach między teoriami i pojedynczymi zdaniami obserwacyjnymi lub ich zborami Nie biorą pod uwagę złożoności wielkich teorii naukowych Adekwatnym opisem jest ujęcie teorii jako STRUKTURALNEJ CAŁOŚCI

Powody rozpatrywania teorii jako strukturalnej całości: Badania historyczne wskazują, że teorie mają takie cechy, ewolucja i postęp mają charakter strukturalny Tylko dzięki spójnie ustrukturyzowanym teoriom pojęcia naukowe nabywają ścisłego znaczenia; definicje Potrzeba rozwoju nauki, postępuje ona sprawniej, jeśli teorie zawierają wskazówki, jak ją dalej rozwijać i doskonalić.

Struktury zorganizowane wg Imre Lakatosa Metodologia naukowych programów badawczych Jest to struktura, która kieruje przyszłymi badaniami w sposób zarówno pozytywny jak i negatywny. Wyróżnia negatywną i pozytywną heurystykę.

Negatywna heurystyka Zawiera ustalenie, że podstawowe założenia programu, jego tzw. twardy rdzeń, nie może podlegać odrzuceniu lub modyfikacjom Przed falsyfikacją chroni go pas ochronny hipotez pomocniczych, warunków początkowych, itd..

Pozytywna heurystyka Składa się z ogólnych wskazówek mówiących o tym, w jaki sposób program badawczy można rozwijać Przemiany rozwojowe programu pociągają za sobą uzupełnienie twardego rdzenia dodatkowymi założeniami Programy badawcze mogą być postępowe lub generujące, w zależności od tego, czy udaje im się doprowadzić do wykrycia nowych zjawisk

Ocena programu badawczego Program badawczy powinien charakteryzować się takim stopniem spójności, który zapewnia wypracowanie określonego projektu przyszłych badań Program powinien przynajmniej od czasu do czasu prowadzić do odkrycia nowych zjawisk

Metodologia w programie badawczym Praca w ramach jednego programu polega na rozszerzaniu i modyfikowaniu pasa ochronnego i formułowaniu nowych hipotez Modyfikacje lub uzupełnienia muszą być niezależnie sprawdzalne Można rozwijać pas ochronny w dowolny sposób przy założeniu, że postępowanie to umożliwi przeprowadzanie nowych testów, a więc sposobność nowych odkryć

Metodologia Lakatosa wyklucza: Hipotezy ad hoc, tj. hipotezy, których nie można poddać niezależnemu sprawdzianowi Posunięcie, które kwestionują twardy rdzeń

Paradygmaty Kuhna Podkreśla rewolucyjny charakter postępu naukowego Dużą rolę odgrywają w niej socjologiczne cechy wspólnot naukowych Koncepcja nauki: pre- nauka – nauka normalna – kryzys – rewolucja – nowa nauka normalna – nowy kryzys Działalność poprzedzająca powstanie nauki nabiera struktury gdy wspólnota naukowa przyjmie jeden wspólny paradygmat

Paradygmat składa się z założeń teoretycznych, praw i technik ich stosowania Pracę w ramach danego paradygmatu Kuhn nazywa nauką normalną W trakcie prac napotykają na trudności i falsyfikacje, które rozwijają się w kryzys Kryzys ulega rozwiązaniu gdy pojawi się całkiem nowy paradygmat, zmiana ta nazywana jest rewolucją naukową

Reprezentant nauki normalnej powinien być bezkrytyczny wobec paradygmatu, w ramach którego pracuje Paradygmat jest zawsze nieprecyzyjny i otwarty, wiedzę o nim uzyskujemy w procesie naukowej edukacji Założenia paradygmatu możemy jasno sformułować, ale jest to potrzebne tylko wtedy gdy jest on zagrożony konkurencyjnym

Kryzys i rewolucja Gdy paradygmat ulegnie osłabieniu i podważeniu do tego stopnia, że jego obrońcy tracą do niego zaufanie, dochodzi do rewolucji Rewolucja naukowa polega na porzuceniu jednego paradygmatu i przyjęciu nowego Rewolucja odnosi sukces, gdy zmiana lojalności obejmie większość uczonych zainteresowanej wspólnoty

Podsumowanie Nie istnieją żadne procesy indukcyjne służące do budowania paradygmatów Przejście od jednego do drugiego paradygmatu umożliwiają rewolucje Paradygmaty nie są opisane w precyzyjny sposób, a zatem różne grupy mogą je różnie interpretować

Anarchistyczna teoria wiedzy Jest to koncepcja Feyerabenda Mówi on, że trudno jest wyjaśnić naukę za pomocą kilku prostych zasad metodologicznych Reguły zbyt upraszczają pogląd na ludzkie zdolności i okoliczności Narzucenie reguł powoduje, że nasze zawodowe kwalifikacje rosną kosztem naszego człowieczeństwa

Wszystkie metodologie mają swoje ograniczenia i jedyną regułą, z której wychodzi się obronną ręką jest „wszystko wolno” Zasady tej nie należy interpretować zbyt szeroko, trzeba odróżniać rozsądnego naukowca od szaleńca

Niewspółmierność Znaczenie i interpretacja pojęć oraz zdań obserwacyjnych, w których one występują, zależą od kontekstu teoretycznego W niektórych przypadkach podstawowe zasady dwóch teorii mogą być tak różne od siebie, że nie można sformułować podstawowych pojęć jednej teorii w terminach drugiej Nie można więc ich porównać

Jednym ze sposobów porównywania takich teorii jest konfrontowanie ich z ciągiem sytuacji obserwowalnych i rejestrowania stopnia, w jakim każda z teorii stoi w zgodzie z tymi sytuacjami

Nauka? Feyeraband nie przyjmuje wyższości nauki nad innymi formami wiedzy Przyjąwszy tezę o niewspółmierności, odrzuca przekonanie, że możliwy jest rozstrzygający argument na rzecz nauki i przeciwko innym, niewspółmiernym formom świadomości Żeby porównać naukę najpierw trzeba zbadać naturę, cele i metody nauki i porównać z celami i metodami innych typów wiedzy

Wolność człowieka Ludzkie istoty powinny być wolne i cieszyć się wolnością Instytucjonalizacja nauki jest sprzeczna z postawą humanistyczną Nauka nie może mieć przewagi nad innymi postaciami wiedzy lub świadomości Nauka jest przedmiotem badań i każda jednostka powinna mieć dostęp do informacji potrzebnych do podejmowania swobodnych decyzji

Każdy powinien postępować zgodnie ze swoimi skłonnościami Feyerabend przyznaje jednak, że człowiek ma pewne ograniczenia związane z miejscem zajmowanym w strukturze społecznej, społeczeństwa, w którym się urodził.