OPEN ACCESS A PRAWO AUTORSKIE Biblioteka Główna PG - Open Access Week 26 października 2011 r.

OPEN ACCESS ≠ DOMENA PUBLICZNA ZASADY OPEN ACCESS LICENCJE TYPU COPYLEFT COPYRIGHT A COPYLEFT COPYLEFT - IDEA I PRAKTYKA CREATIVE COMMONS RODZAJE LICENCJI CC STOSOWANIE LICENCJI CC

DOMENA PUBLICZNA OPEN ACCESS dostęp powszechny, darmowy, natychmiastowy dostęp poprzez Internet do informacji zapisanej cyfrowo prawo do czytania, kopiowania, drukowania, przechowywania ściśle wiążę się z typem czasopism naukowych i repozytoriów cyfrowych DOMENA PUBLICZNA twórczość wolna od ograniczeń majątkowych praw autorskich powstaje w związku z upływem czasu od śmierci twórcy powstaje z mocy prawa (akty normatywne, idee…) odnośni się do wszystkich rodzajów utworów

wzrost znaczenia inicjatyw otwartego dostępu tzw. kurczenie się domeny publicznej

OPEN ACCESS: OA związany jest z ruchem naukowym Open Access Movement, który rozwija się od lat 90. i działa na rzecz budowy otwartego modelu komunikacji naukowej, oznacza prawo do czytania, kopiowania, drukowania, przechowywania publikacji, nie oznacza zrzeczenia się praw majątkowych przez twórców, podmiot uprawniony (autor/wydawnictwo) może postawić warunki korzystania z utworu zgodne z zasadami open access, podmiot uprawniony może udostępnić utwór na zasadzie licencji copyleft, podmiot uprawniony może nie stosować licencji, a jedynie podać politykę/regulamin korzystania z publikowanych materiałów.

LICENCJE TYPU COPYLEFT system licencjonowania praw autorskich, zezwalający na modyfikację i udostępnianie utworu, rodzaj umowy między autorami i potencjalnymi czytelnikami, zezwalającej im na wszystko co mieści się w pojęciu otwartego dostępu, jednak narzucającej różnego rodzaju obowiązki, system został stworzony w roku 1984 przez Richarda Stallmana na użytek oprogramowania, obecnie używany również dla innych utworów, w pierwszym etapie zastrzega się prawa autorskie do danej pracy tak, jak w przypadku copyright w następnym etapie zezwala się wszystkim zainteresowanym na dowolne kopiowanie, dystrybuowanie oraz modyfikowanie danej pracy lub pracy pochodnej jednocześnie wszelkie zmiany i dalsze udostępnianie MUSZĄ BYĆ również objęte klauzulą copyleft,

all rights reserved all rights reversed „zastrzeżenie wszelkich praw” COPYRIGHT „porzucenie wszelkich ograniczeń” COPYLEFT all rights reversed

IDEA: stworzenie twórczości, która będzie się rozprzestrzeniać; jednocześnie ten proces nie będzie zablokowany przez ponowne zastrzeżenie wszystkich praw autorskich do niej na zasadzie copyright stworzenie utworu objętego copyright udostępnienie na zasadzie copyleft wykorzystanie i dalsze udostępnienie pod warunkiem zastosowania systemu copyleft ZASTOWANIE: wykorzystanie systemu copyleft można znaleźć w projektach opracowujących typy licencji: GNU - GNU GPL, GNU LGPL oraz GNU FDL, a także w licencji FAL, FreeBSD, Mozilla; dla działalności wydawniczej duże znaczenie ma inicjatywa Creative Commons

CREATIVE COMMONS organizacja typu non-profit, some rights reserved organizacja typu non-profit, celem jest stworzenie uniwersalnych, zasad korzystania w możliwie nieskrępowany sposób z twórczości innych osób, creative commons wprowadza „pewne prawa zastrzeżone”, organizacja udostępnia gotowe typu licencji na korzystanie z utworów, projekt iCommons – celem jest dostosowanie treści licencji do prawa poszczególnych krajów, Polska przystąpiła do projektu w 2005 r.

RODZAJE LICENCJI CC UZNANIE AUTORSTWA (BY) UŻYCIE NIEKOMERCYJNE (NC) zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych pod warunkiem umieszczenia informacji o twórcy UŻYCIE NIEKOMERCYJNE (NC) zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych tylko w celach niekomercyjnych BEZ UTWORÓW ZALEŻNYCH (ND) zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie tylko dokładnych (dosłownych) kopii dzieła, niedozwolone jest jego zmienianie i tworzenie na jego bazie pochodnych NA TYCH SAMYCH WARUNKACH (SA) zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie pochodnych dzieł, pod warunkiem że będą one opublikowane na takiej samej licencji kombinacje warunków, np. CC-BY-NC licencja CC Uznanie Autorstwa – Użycie Niekomercyjne

STSOWANIE LICENCJI CC stosowanie licencji CC jest dobrowolne, licencje typu CC muszą być zgodne z prawem krajowym, utwór udostępniany na zasadzie licencji CC musi przytaczać tekst licencji lub jego URL oraz informacje o autorstwie, licencja typu CC0 – jednostronne zrzeczenie się twórcy wszelkich praw, jakich można się zrzec wg prawa; w Polsce nie można się zrzec praw autorskich osobistych, wydawane są kolejne wersje licencji typu CC (1.0, 2.0, 2.5, 3.0), w projekcie Wikimedia Commons znajduje się ok. 2 000 000 plików na licencjach CC; w Internecie co najmniej 100 000 000 plików.

Literatura i przydatne strony: http://domenapubliczna.org/ http://www.plos.org/ http://pl.wikipedia.org/wiki/Otwarty_dostep http://pl.wikipedia.org/wiki/Domena_publiczna http://creativecommons.pl/ http://creativecommons.org/ http://pl.wikipedia.org/wiki/Copyleft http://pl.wikipedia.org/wiki/Licencje_Creative_Commons http://freeculture.org/