Transplantacja

Co to jest transplantacja? Transplantacja (z łac. transplantare, czyli szczepić i plantare - sadzić) * to rodzaj operacji chirurgicznej, mającej na celu pobranie tkanki lub organu od organizmu dawcy, a następnie przeniesienie tego materiału do biorcy. * Przeszczepianiem narządów zajmuje się dział medycyny zwany transplantologią.

Czy te zabiegi są trudne? zabiegi tego typu są bardzo skomplikowane i pracochłonne ponadto występuje ryzyko, że wszczepiony narząd nie przyjmie się - to znaczy, że organizm będzie traktował go jako ciało obce i próbował zwalczyć (reakcja odrzucenia przeszczepu). W rzadkich przypadkach mamy do czynienia z sytuacją odwrotną czyli przeszczep zwraca się przeciw gospodarzowi i stara się go zniszczyć(ang. graft vs host disease).

Najczęściej przeszczepiane narządy i tkanki serce płuca trzustka wątroba jelito nerki Tkanki: tętnice więzadła rogówka i twardówka skóra zastawki serca

Przeszczep skóry Podział przeszczepów skóry: pośrednia grubość - w skład materiału tkankowego używanego do zabiegu wchodzi naskórek i część skóry właściwej, miejscem pobrania jest okolica ud, pośladków lub brzucha. pełna grubość - materiał obejmuje całą grubość skóry właściwej. przeszczepy złożone zawierają różnego rodzaju tkanki np. tkankę podskórną, kość, chrząstkę. Przykładem przeszczepu złożonego może być przeszczep małżowiny usznej.

Materiał w zależności od miejsca pobrania możemy podzielić na: autogeniczny izogeniczny allogeniczny kasenogeniczny

Przeszczep autogeniczny (autologiczny, inaczej autotransplantacja) *kiedy dawcą i biorcą jest ta sama osoba, np. w przypadku rekonstrukcji ubytków skórnych po oparzeniach. *Fragmenty zdrowej tkanki przenoszone są z jednego miejsca ciała do innego, gdzie potrzebna jest regeneracja.

Przeszczep izogeniczny (syngeniczny, izotransplantacja) między identycznymi osobnikami tego samego gatunku, czyli między np. bliźniętami jednojajowymi, z których jedno oddaje organ, drugie je przyjmuje.

Przeszczep allogeniczny dotyczy dawców i biorców tego samego gatunku, ale zupełnie do siebie niepodobnych, czyli dwóch niespokrewnionych osób. * np. człowiek – człowiek

Przeszczep kasenogeniczny (heterogeniczny) przeszczep tkanki lub narządu pochodzących od osobnika innego gatunku np. świnia --> człowiek)

Przeszczep serca Jest to operacja kardiochirurgiczna stosowana w skrajnych postaciach: *kardiomiopatii, *choroby niedokrwiennej serca, * choroby zastawek serca, rzadziej w innych przypadkach.

Komu przeprowadza się przeszczep serca? Do tego zabiegu powinien pacjenta zakwalifikować lekarz kardiolog Kwalifikowane są dwie grupy pacjentów: 1) chorzy przebywający w szpitalu w ciężkim stanie 2) chorzy “ambulatoryjni” z ciężką chorobą serca na granicy wydolności, która pozwala im jeszcze na przebywanie w domu.

Przygotowanie do zabiegu Należy wykonać pacjentowi: *koronarografię, *ECHO serca, *cewnikowanie prawostronne, *kilka razy testy wysiłkowe z tzw. analizą gazów oddechowych (oddycha się przez ustnik do specjalnej maszyny, która bada powietrze wchodzące i wychodzące z płuc).

Powikłania przeszczepu sreca * duże ryzyko zgonu i ciężkich powikłań operacyjnych * “ostry” odrzut przeszczepu, wymagający pilnego ponownego zabiegu, * odrzut przewlekły objawiający się głównie szybko postępującą chorobą niedokrwienną przeszczepionego serca. * Do innych należą: zakażenie rany operacyjnej, wnętrza klatki piersiowej i innych narządów, niewydolność nerek, wątroby, nadciśnienie tętnicze, rozwój choroby nowotworowej i inne.

Kontrola po przeszczepie Każdy człowiek po tej operacji powinien pozostawać pod rygorystyczną specjalistyczną opieką kardiologiczną, ze względu na ryzyko odrzutu. Chory znajduje się pod stałą kontrolą lokalnego ośrodka kardiologicznego i okresową kontrolą w ośrodku transplantacyjnym, gdzie przeprowadza się biopsję serca · Jeśli dolegliwości się nasilają lub pojawiają się na nowo, należy natychmiast zgłosić się do lekarza. · Kontrola kardiologiczna polega na rozmowie z lekarzem, wykonaniu EKG, testu wysiłkowego, echokardiografii i badań krwi.

Przeszczep co robić gdy…? - dolegliwości pojawiają się ponownie po leczeniu operacyjnym? Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, gdyż istnieje podejrzenie odrzutu. - leki są za drogie? Warto poprosić lekarza, żeby zapisał tańsze ich odpowiedniki. - chcemy wyjechać na wycieczkę, wczasy? Należy zapytać lekarza, czy nie jest to zbyt ryzykowne. Na pewno trzeba zaopatrzyć się w zapas leków. Należy też sprawdzić czy istnieje możliwość pomocy lekarskiej w miejscu, do którego się udajemy. Warto mieć przy sobie telefon komórkowy.

Przeszczep serca co trzeba wiedzieć ? Należy dostosować wysiłek fizyczny do swoich możliwości. Jego rodzaj i intensywność należy ustalić z lekarzem. Wykonać szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna) “Twoje życie w twoich rękach”, bez dbania o swoje zdrowie dojdzie do powikłań i odrzutu przeszczepionego serca!

Przeszczep płuc Przeszczep płuc jest ratunkiem dla chorych, u których uszkodzenie płuc lub serca doprowadziło do niewydolności oddechowo-krążeniowej, To osoby cierpiące na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, włóknienie płuc, czy śródmiąższowe zapalenie płuc.

Wskazania ogólne Przewidywany okres przeżycia 18-24 miesiące Ograniczona jakość i aktywność życia. Brak efektu po leczeniu zachowawczym. Wiek: <55lat-HLT; <60-DLT; <65-SLT Konieczność tlenoterapii w spoczynku.

Wskazania do przeszczepu jednego płuca A. Choroby restrykcyjne płuc: zaawansowane samoistne zwłóknienie płuc sarkoidoza w fazie zwłóknienia pylice w fazie złóknienia inne restrykcyjne schorzenia płuc B. Choroby obturacyjne płuc: zaawansowane postacie rozedmy płuc C. Choroby naczyń płucnych pierwotne nadciśnienie płucne

Wskazania do przeszczepu płuc A. Mukowiscydoza B. Rozstrzenie oskrzeli

Przeszczep trzustki i nerki *Występuje u chorych z cukrzycą typu 1 którzy mają niewydolność nerek, * najbardziej optymalnym czasem, aby poddać się transplantacji trzustki i nerki, jest okres bezpośrednio przed rozpoczęciem leczenia dializami.

Technika operacyjna Przeszczepioną nerkę umieszcza się na lewym talerzu biodrowym Moczowód nerki przeszczepionej zespala się z pęcherzem biorcy. przeszczepioną trzustkę na prawym talerzu biodrowym. czasami przeszczepia się dodatkowo fragment dwunastnicy dawcy, który zespala się z jelitem biorcy. Krew do przeszczepów doprowadza się z tętnic biodrowych

Okres pooperacyjny Po transplantacji trzustki i nerki krytyczny jest pierwszy miesiąc po transplantacji. Wtedy to dochodzi do największej liczby odrzuceń przeszczepów. W tym okresie przestawia się cały układ odpornościowy, biorca otrzymuje leki zmniejszające jego odporność (leki immunosupresyjne), które mają zapobiec odrzucaniu przeszczepionych narządów. Z tego powodu zwiększa się podatność na zakażenia. Poprawia się przemiana materii biorcy. Metabolizm przestawia się na fizjologiczne działanie insuliny z przeszczepionej trzustki. Pod wpływem działającego przeszczepu nerki cofają się niekorzystne skutki niewydolności nerek.

Przeszczepienie wątroby Operacja polega na usunięciu własnej, „chorej" wątroby pacjenta i wstawieniu w jej miejsce „nowego", zdrowego narządu pochodzącego od dawcy.

Przyczyny przeszczepiania wątroby u dorosłych wirusowe zapalenie wątroby typu B wirusowe zapalenie wątroby typu C pierwotna marskość żółciowa wątroby zatrucia (np. muchomorem sromotnikowym) wypadki komunikacyjne prowadzące do oderwania łożyska naczyniowego narządu bez możliwości korekty chirurgicznej poalkoholowa marskość wątroby ostra niewydolność wątroby choroby wątroby nieznanego pochodzenia nowotwory wątroby (głównie rak wątrobowokomórkowy) pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych choroby metaboliczne (choroba Wilsona, hemochromatoza, skrobiawica) autoimmunologiczne zapalenie wątroby zespół Budda-Chiariego wtórna żółciowa marskość wątroby torbielowatość wątroby mukowiscydoza W ponad 3/4 przypadków główną przyczyną przeszczepienia wątroby jest marskość wątroby wywołana różnymi czynnikami.

KWALIFIKACJE Do przeszczepienia wątroby kwalifikują się chorzy: którzy z powodu choroby wątroby mają mniej niż 90% szans na przeżycie roku przeszczepienie wątroby może im zapewnić długoterminowe przeżycie: w przypadku pierwotnej marskości żółciowej: objawy niewydolności wątroby z cechami nadciśnienia wrotnego – oporne na leczenie zachowawcze świąd skóry oporny na leczenie przewlekłe zmęczenie uniemożliwiające choremu normalne funkcjonowanie zmiana nowotworowa wtórna do marskości stężenie bilirubiny w surowicy krwi powyżej 5,9 mg/dl (100 цm/l) KWALIFIKACJE

PRZECIWWSKAZANIA posocznica zakażenie HIV (względne przeciwwskazanie) zaawansowana niewydolność krążenia lub układu oddechowego rozsiany rak wątrobowokomórkowy trudności techniczne zaawansowany wiek chorego

Technika operacji wątroby Dzieciom przeszczepia się lewą część wątroby od dawcy zmarłego lub segment II i III pobrany od rodzica. Masa przeszczepionego fragmentu musi być większa niż 1% masy ciała biorcy Dorosłym biorcom przeszczepia się prawą część wątroby lub segment V, VI, VII i VIII W klasycznej metodzie po usunięciu niesprawnego organu wszczepia się narząd dawcy i zespala „koniec do końca” żyłę główną dawcy i biorcy oraz żyłę wrotną dawcy i biorcy. W następnym etapie dochodzi do zespolenia tętnic i dróg żółciowych. Inną metodą jest tzw. wspomagające ortotropowe przeszczepianie wątroby, które polega na dodatkowym wszczepieniu prawego lub lewego płata wątroby i dotyczy ona chorych z ostrą niewydolnością wątroby,chorych z wrodzoną wadą metaboliczną tj. zespół Criglera i Najjara oraz z wrodzoną hipercholesterolemią rodzinną. Natomiast metoda domino przyspiesza operację u chorych z rakiem wątrobowokomórkowym. Wykorzystuje się w niej wątrobę pobraną od chorych na polineuropatię amyloidową, którzy wcześniej otrzymali ten narząd od zmarłego dawcy.

Powikłania po przeszczepieniu wątroby - niepodjęcie czynności przez przeszczepiony narząd - krwawienie - zakrzepica tętnicy wątrobowej - zakrzepica żyły wrotnej - niedrożność żył wątrobowych - powikłania żółciowe (wyciek żółci z miejsca zespolenia, zwężenie dróg żółciowych) - zakażenia - zaburzenia ze strony układu krzepnięcia, oddechowego, krążenia, zaburzenia nerkowe, neurologiczne, cukrzyca - nawrót choroby w przeszczepionym narządzie Bezpośrednio po operacji chorzy poddawani są ocenie funkcjonowania przeszczepionego narządu (stężenie bilirubiny, białka w surowicy, aktywność aminotransferaz oraz gamma-glutamylotranspeptydazy, krzepliwość krwi oraz stężenie elektrolitów).

Przeszczep jelita Przeszczep jest rozważany wtedy gdy dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia jelit, skutkiem uszkodzenia jest tzw. zespół krótkiego jelita (oznacza to istotną utratę powierzchni wchłaniania substancji odżywczych). Może to być wywołane wadą wrodzoną, niedrożnością jelit lub urazem. Ludzie z niewydolnością jelit muszą otrzymywać substancje odżywcze dożylnie. Skutkiem przewlekłego żywienia pozajelitowego jest uszkodzenie wątroby. Nierzadko osoby wymagające przeszczepienia jelit wymagają również przeszczepienia wątroby.

Statystyka Większość przeszczepów jelit wykonuje się u niemowląt i dzieci. W Polsce dotychczas wykonuje się sporadycznie operacje przeszczepienia jelit. W USA w 2002 roku wykonano około 100 przeszczepów jelit.

Przeszczep tętnicy Często przyczyną przeszczepów są: a)źle funkcjonujące zastawki b)Mechaniczne powikłanie: -stosowania elektronicznego urządzenia serca - innych przeszczepów naczyniowych -spowodowane przez cewnik do hemodializy -innych sercowych i naczyniowych urządzeń i wszczepów c) Zakażenie i odczyn zapalny na: protezę zastawki serca Inne sercowe i naczyniowe urządzenia, wszczepy i przeszczepy d) Inne powikłania protez sercowych i naczyniowych, wszczepów i przeszczepów

URAZ KOLANA - USZKODZENIE WIĘZADŁA *Uszkodzone więzadło naprawić można jedynie poprzez jego odtworzenie, a więc zabieg rekonstrukcji. *Często istnieje struktura zwana więzadłem krzyżowym. Zabieg polega na: badaniu artroskopowym Przeszczep więzadła krzyżowego zazwyczaj także przeprowadzany jest metodą pełnoartroskopową,

Przeszczep rogówki Przeszczep rogówki to ostateczna procedura medyczna stosowana w sytuacjach: gdy rogówka własna nie spełnia prawidłowych funkcji optycznych (stożek rogówki, blizny pourazowe, bielma pozapalne) gdy choroba jest przyczyną dolegliwości bólowych rogówki (zwyrodnienie pęcherzowe rogówki) gdy stan zapalny rogówki nie poddaje się leczeniu i istnieje ryzyko całkowitej utraty widzenia (owrzodzenie bakteryjne, grzybicze).

Kwalifikacje Standardem przy kwalifikacji jest : ocena czucia rogówki, ilości wydzielanych łez, anatomicznego ustawienie powiek, umiejscowienia zmian patologicznych w rogówce. Czasami może wystarczyć rutynowe badanie okulistyczne, czasami niezbędne jest wykonanie badań mających na celu ocenę przewodnictwa nerwowego w układzie wzrokowym, ocenę przylegania siatkówki, przezierności ciała szklistego.

Zabieg przeszczepu rogówki Warunkiem wykonania przeszczepu jest posiadanie materiału do przeszczepu – tzn. rogówki od dawcy. Przeszczepy rogówki możemy podzielić na: warstwowe - usuwana jest tylko część rogówki i na jej miejsce wszczepiany jest fragment odpowiedniej grubości rogówki dawcy pełnej grubości

Bibliografia Materiał zaczerpnięty z internetu www.wikipedia.pl www.przeszczep.pl www.kardioserwis.pl/page.php/1/0/show/157/przesczep-serca.pl www.zsonr2.republika.pl/TRANSPLANTACJA/jelita.htm

Wykonała: Kinga Osora Kl. 2BL