Dar życia.

Prezentacja na temat: "Dar życia."— Zapis prezentacji:

1 Dar życia

2

3 „Przeszczep (…) jest jak wąska ścieżka, biegnąca na szczyt stromej góry. Na tym szczycie będę na ciebie czekał.” -Paul Moncelle w liście do biorcy swojego szpiku

4 Część I co to właściwie jest?

5 Transplantacja – od łac. transplantere: ‘szczepić’, ‘przesadzać’
Transplantacja – od łac. transplantere: ‘szczepić’, ‘przesadzać’. Definicja według Encyklopedii PWN „zabieg przeniesienia komórek (np. szpiku), tkanek (np. skóry) bądź narządów (np. serca, nerek) w obrębie jednego organizmu lub między dwoma organizmami”

6 Rodzaje przeszczepów allogeniczny (alogeniczny, allotransplantacja) – przeszczep między osobnikami tego samego gatunku, o podobnym, ale nie jednakowym genotypie; ksenogeniczny (heterologiczny, ksenogenny, ksenotransplantacja) – przeszczep między osobnikami różnego gatunku; autogeniczny (autologiczny, autotransplantacja) – przeszczep własnej tkanki lub narządu; izogeniczny (syngeniczny, izotransplantacja) – przeszczep między osobnikami identycznymi genetycznie, np. bliźniętami jednojajowymi.

7 Najczęstsze przeszczepy
skóra serce nerka płuco wątroba trzustka jelito szpik kostny tętnica rogówka

8 Pobrane od osób żywych Pobrane od zmarłych
Nerka, segment wątroby, szpik kostny; Skóra; Przyszycie odciętej kończyny Serce, płuca, nerki, trzustka, wątroba, jelito, rogówka; Kończyny, twarz

9

10 Jak przebiega pobranie narządów?
Komisja lekarska stwierdza śmierć mózgu. Lekarz informuje o tym rodzinę zmarłego i pyta ją o zgodę na pobranie narządów. Bezwzględnie musi upewnić się, czy zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu na pobranie narządów. Pobranie narządów do przeszczepienia jest operacją chirurgiczną, w czasie której ciało dawcy traktowane jest z należytym szacunkiem.

11 Przeszczepia się tylko narządy pochodzące od zdrowych ludzi
Przeszczepia się tylko narządy pochodzące od zdrowych ludzi. Zawsze wykonuje się badania wykluczające choroby, które mogłyby zostać przekazane biorcy przeszczepu. Nie ma wieku granicznego, powyżej którego nie pobiera się narządów od dawcy – liczy się wiek biologiczny, nie metryka.

12 Śmierć mózgu Śmierć ogarnia tkanki i układy w różnym czasie (jest zjawiskiem zdysocjowanym). Niektóre funkcje organizmu mogą utrzymywać się przez pewien czas, nawet gdy inne już ustały. Organ, którego stan determinuje śmierć lub życie całego organizmu, to mózg. Może zdarzyć się, że on już obumarł, podczas gdy wciąż zachowane jest krążenie krwi. Jak stwierdza się śmierć mózgu? W większości wypadków obrzęk mózgu wynikający z jego uszkodzenia narasta od tzw. przestrzeni nadnamiotowej, a jako ostatni umiera pień mózgu. Czynnikiem decydującym jest więc nieodwracalny barak funkcji tej struktury. Sprawdza się obecność konkretnych odruchów nerwowych i spontaniczną czynność oddechową. Wynik takiego badania jest pewny.

13 Jakie są warunki powodzenia przeszczepu?
zgodność tkankowa właściwy dobór dawcy i biorcy zastosowanie dobrego płynu prezerwacyjnego i metody prezerwacji dla transplantu odpowiednie leczenie immunosupresyjne umiejętność rozpoznania i leczenia procesu odrzucania narządu przez organizm biorcy zapobieganie powikłaniom i ich leczenie

14 Część II Krótka długa historia

15 Teoretycznie początki transplantologii to druga połowa XX wieku, ale…
Jak twierdzą chińskie kroniki już w III w. p.n.e. pierwszy chirurg Azji, Bian Que, starał się przeprowadzić operację transplantacji serca pomiędzy człowiekiem o „silnej duszy, ale słabej woli”, a człowiekiem „ze słabą duszą, ale silną wolą”.

16 Według legendy niemal 600 lat później święci Damian i Kosma amputowali diakonowi Justynianowi nogę dotkniętą gangreną (lub zaawansowanym nowotworem) a na jej miejsce przeszczepili nogę niedawno zmarłego Etiopczyka. Obraz przedstawiający św. Kosmę i Damiana dokonujących transplantacji nogi, XVI w (?)

17 W Indiach prawdopodobnie już w starożytności stosowano technikę przeszczepu skóry z czoła w celu rekonstrukcji nosa Według przekazów nie w pełni udokumentowanych, w dawnych Indiach podejmowano także pierwsze próby przeszczepiania kończyn (rzecz jasna, nieskuteczne).

18 O pierwszych udanych i udokumentowanych transplantacjach możemy mówić już u schyłku XVI w. (a być może już w XV w.) W XV w. niejaki Branca stosował przeszczepy skóry policzka w celu rekonstrukcji nosa . W XVI. włoski chirurg Gasparo Tagliacozzi dokonał niewielkiego allogenicznego przeszczepu skóry, wprowadził własną technikę etapowego przeniesienia skóry z ramienia na nos (autoprzeszczep). Starał się też zdefiniować przyczyny odrzutów większych przeszczepów. Również polski lekarz Wojciech Oczko ( ), nadworny medyk Stefana Batorego dokonał pomyślnej rekonstrukcji nosa za pomocą przeszczepu skóry.

19 Kroki milowe transplantologii
Świat: 1954 – pierwsze przeszczepienie nerki (transplantacja izogeniczna) (USA) 1966 – pierwsze jednoczesne przeszczepienie nerki i trzustki (USA) 1967 – pierwsze przeszczepienie wątroby (USA) 1967 – pierwsze przeszczepienie serca (RPA) 1981 – pierwsze jednoczesne przeszczepienie serca i płuca (USA) 1998 – pierwsze przeszczepienie przedramienia (Francja) 2005 – pierwsze przeszczepienie fragmentu twarzy ze zwłok (Francja) 2010 – pierwszy udany przeszczep całej twarzy (Hiszpania)  Polska: 1966 – pierwszy przeszczep nerki od zmarłego dawcy (Warszawa) 1968 – pierwszy przeszczep nerki od żywego dawcy (Wrocław) 1969 – pierwsza nieudana próba przeszczepienia serca (Łódź) 1985 – pierwsze  przeszczepienie serca (Zabrze) 1994 – pierwsze  przeszczepienie wątroby (Warszawa) 2001 – pierwsze  przeszczepienie płuc i serca (Zabrze) 2006 – pierwsze  przeszczepienie ręki (Trzebnica) 2013 – pierwsze całkowite przeszczepienie twarzy (Gliwice) pierwszy na świecie złożony przeszczep narządów szyi (Gliwice)

20

21 Część III Czy warto…?

22

23 „(…) każdy narząd przeszczepiony ma swoje źródło w decyzji o bardzo dużej wartości etycznej: decyzja, aby zaoferować bez oczekiwania nagrody części własnego ciała dla zdrowia i dobrego samopoczucia innej osoby. W tym dokładnie zawiera się szlachetność tego gestu, gestu, który jest autentycznym aktem miłości.” - Jan Paweł II (1991)

24 Jakie są wyniki przeszczepiania narządów?
Po udanym przeszczepieniu narządu pacjenci mogą prowadzić normalne życie, kontynuować naukę, podjąć pracę. Biorcy przeszczepu nerki zwalniają miejsce dializacyjne innym potrzebującym chorym Nie bez znaczenia jest także fakt, że przeszczepienie nerek wymaga mniejszych nakładów  finansowych niż dializoterapia.

25 Najdłużej żyjąca osoba po przeszczepie to John McCafferty
Najdłużej żyjąca osoba po przeszczepie to John McCafferty. 20 października 1982 r. przeszczepiono mu serce. Żył z nim 33 lata, choć lekarze dawali mu najwyżej pięć. Zmarł w 2016 roku, w weku 73 lat. W naszym kraju rekordzistą był 89 -letni Tadeusz Żytkiewicz. W 1986 r. prof. Zbigniew Religa podjął decyzję o przeszczepie, mimo że pacjent miał już 61. Co ciekawe, pacjent przeszedł później jeszcze przeszczep nerki i zabieg usunięcia zaćmy.

26 Dlaczego brakuje narządów do przeszczepiania?
Wyniki przeszczepiania narządów są coraz lepsze dzięki czemu rozszerzają się wskazania do leczenia tą metodą. Wiedza społeczeństwa o tym  jaką wartość dla setek śmiertelnie chorych ma przeszczepienie narządu jest nadal niewystarczająca. Sprzeciw na pobranie narządu wyrażany przez rodzinę zmarłego powoduje, że nie można uratować życia wielu chorym.

27 Ludzie nie chcą godzić się na przeszczepy
z różnych powodów… Niektórzy uważają pobieranie narządów za profanację zwłok. Rodziny biorców albo sami biorcy niekiedy boją się, że zmienią się ich charaktery. Opory wobec transplantacji serca biorą się z utożsamiania tego narządu z siedliskiem uczuć. Niektórzy obawiają się uśmiercania pacjentów, których można by jeszcze uratować.

28 Trzeba zaznaczyć, że wszystkie te obawy są nieuzasadnione i wynikają z niewiedzy. Dlatego tak ważna jest rzetelna edukacja.

29 Zgodnie z ustawą z dnia 01 lipca 2005 r
Zgodnie z ustawą z dnia 01 lipca 2005 r. pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu. Sprzeciw wyraża się w formie: 1) wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich; 2) oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis; 3) oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego.

30 Z drugiej strony można nosić przy sobie własnoręcznie podpisane oświadczenie woli o wyrażeniu zgody na oddanie po śmierci swoich tkanek i narządów dla ratowania życia i przywracania zdrowia innym. Ma ono jednak charakter informacyjny i nie zwalnia lekarza, z obowiązku sprawdzenia w Centralnego Rejestru Sprzeciwów.

31 Dlaczego warto?

32 w ten sposób można ocalić życie człowieka
Przede wszystkim i po prostu dlatego, że w ten sposób można ocalić życie człowieka

33 A poza tym… Oddanie narządów to wyraz bohaterstwa
i prawdziwej miłości. Transplantacje są coraz bardziej skuteczne, biorcy mogą żyć wiele lat po operacji. Dla rodzin dawców często pocieszeniem jest, że cząstka ich bliskich żyje wciąż w kimś innym.

34

35

36 Część IV Za życia też możesz pomóc

37 Dawstwo szpiku Bank komórek macierzystych – zakład biotechnologiczny zajmujący się przechowywaniem komórek macierzystych Komórki macierzyste mogą przekształcać się w szeroką gamę innych komórek. Dziś stosuje się je np. do przeszczepienia szpiku u chorych na białaczkę. Wyróżnia się dwa typy banków komórek macierzystych: publiczne i prywatne. W publicznym banku komórek macierzystych, finansowanym ze środków publicznych, każdy ma dostęp do zgromadzonych tam komórek macierzystych, jednakże tylko komórki macierzyste z wysokim stopniem zgodności HLA między dawcą i biorcą mogą zostać użyte do przeszczepu. W prywatnym banku komórek macierzystych, finansowanym przez ich klientów, klient może przechowywać własne komórki macierzyste i sam decydować o ich wykorzystaniu.

38 Dla wielu chorych przeszczep szpiku to jedyna nadzieja
Dla wielu chorych przeszczep szpiku to jedyna nadzieja. Zazwyczaj dawcy szuka się w rodzinie, ale szansa na jego znalezienie jest zbyt mała, dlatego szuka się tzw. dawców niespokrewnionych. Aby usprawnić poszukiwania i zwiększyć szanse na znalezienie „bliźniaka genetycznego” tworzy się rejestry potencjalnych dawców. W bazie może zarejestrować się każda zdrowa osoba między 18 a 55 rokiem życia.

39 https://youtu.be/LCLbQh3pxRI

40 Jak to wygląda? W 80% przypadków komórki macierzyste pobierane są z krwi obwodowej. Przed pobraniem przez 5 dni Dawca przyjmuje czynnik wzrostu G-CSF, aby zwiększyć ilość komórek macierzystych w krwi obwodowej. Komórki pobiera się metodą zwaną aferezą W dniu pobrania krew Dawcy wyprowadzana jest z jednej ręki, następnie przechodzi przez maszynę, gdzie separowane są komórki macierzyste i wraca do organizmu poprzez drugą rękę. Metoda ta nie wymaga hospitalizacji.

41 W pozostałych 20% przypadków szpik pobierany jest
z talerza kości biodrowej, a nie, jak się powszechnie uważa, z rdzenia kręgowego. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym przy użyciu specjalnej igły. Od znajdującego się w narkozie Dawcy pobiera ok. 1 litra mieszaniny szpiku kostnego i krwi. Mieszanina zawiera ok. 5% szpiku kostnego, regenerującego się całkowicie w organizmie w ciągu ok. 2 tygodni. Dawca przyjmowany jest na oddział zwykle dzień przed pobraniem szpiku. W szpitalu pozostaje 2-3 dni.

42 Dlaczego bazy potencjalnych dawców są potrzebne?
Dla najważniejszych cech zgodność występuje z częstotliwością 1:25000…

43 Co to daje? Największą i niepodważalną korzyścią jest oczywiście ofiarowanie komuś szansy na życie i zdrowie. Wszelkie koszty związane z wykonywaniem badań i z ewentualnymi podróżami do ośrodków pobierających materiał przeszczepowy będą zrefundowane. Dawcy szpiku przysługuje tytuł Dawcy Przeszczepu, a każdemu, kto oddał szpik więcej niż raz – Zasłużonego Dawcy Przeszczepu. Daje to uprawnienie do korzystania poza kolejnością z ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, a Zasłużony Dawca ma dodatkowo prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki podstawowe i uzupełniające.

44 Krwiodawstwo

45 Jak to wygląda? Jednorazowo oddaje się 450 ml krwi,
a objętość krwi wraca do normy już po jednym dniu. Jest to całkowicie bezpieczny zabieg. Dawcą może być każda zdrowa osoba między 18 a 65 rokiem życia, która waży co najmniej 50 kg. Mężczyźni mogą oddawać krew pełną 6 razy w roku, kobiety – 4; nie częściej niż co 8 tygodni.

46 Każdy krwiodawca otrzymuje tytuł „Honorowego Dawcy Krwi”
Każdy krwiodawca otrzymuje tytuł „Honorowego Dawcy Krwi”. Poza tym przysługuje mu: - posiłek regeneracyjny o wartości kalorycznej 4500 kcal; - bezpłatne wyniki badań diagnostycznych (grupa krwi, morfologia, badania markerów czynników zakaźnych przenoszonych przez krew) - zwrot kosztów zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy - zwrot kosztów przejazdu do najbliższej placówki publicznej służby krwi - karta identyfikacyjna grupy krwi (po co najmniej trzykrotnym oddaniu krwi); - ulga podatkowa - odliczenie wartości oddanej krwi od dochodu - dzień wolny od nauki lub pracy – w dniu oddania

47 Krwiodawca po oddaniu co najmniej 5 litrów krwi (kobiety), 6 litrów (mężczyźni) może otrzymać legitymację i tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”, któremu przysługują: - korzystanie poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej; - bezpłatne zaopatrzenie w leki podstawowe i uzupełniające - bezpłatne przejazdy komunikacją miejską.

48 Przydatne linki http://www.poltransplant.org.pl/poltransplant.html