Klasyfikacja kosztów do celów kontroli. System rachunku kosztów – zagadnienia podstawowe Wykład nr 5 OPRACOWAŁA: EWA PASTOR

Kontrola w kosztach Przedstawione kryteria klasyfikacji kosztów eksponowały głównie potrzeby kalkulacji i podejmowania decyzji, natomiast pomijały koszty jako narzędzie kontroli w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Racjonalność działalności przedsiębiorstwa wymaga podporządkowania kosztów do poszczególnych komórek organizacyjnych, które są odpowiedzialne za kształtowanie ich wysokości. Komórki odpowiedzialne za ponoszone koszty są określane mianem ośrodków odpowiedzialności. Ośrodek odpowiedzialności stanowi wyodrębnioną organizacyjnie część przedsiębiorstwa zarządzającą określonymi zasobami.

Definicja rachunku kosztów Rachunek kosztów to ogół czynności zmierzających do ustalenia wysokości nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej, poniesionych w przedsiębiorstwie w określonym czasie i z określonym przeznaczeniem.

Rachunek kosztów jest ważnym elementem systemu rachunkowości Rachunek kosztów jest ważnym elementem systemu rachunkowości. Ze względu na swoją specyfikę jest on wyodrębnionym podsystemem informatycznym w systemie ewidencyjnym rachunkowości. Wychodząc z istoty rachunku kosztów, jego zadania możemy sprowadzić do: 1. Poznania poniesionych kosztów w różnych przekrojach oraz w określonym czasie. Istotne jest ustalenie, gdzie zostały poniesione koszty, w jakiej wysokości i na co poniesione. 2. Tworzenia podstaw ustalania cen. Wprawdzie w gospodarce rynkowej metoda kosztowa ustalania cen na wyroby i usługi jest rzadziej stosowana niż w gospodarce planowanej centralnie, to jednak należy stwierdzić, że związek cen i kosztów zawsze występuje w przedsiębiorstwie. Umożliwiają one uzyskanie informacji o tym, czy produkcja wyrobu A jest bardziej opłacalna oraz czy bardziej opłacalna jest wyrobu A, czy wyrobu B.

Zadaniem kosztów w tej dziedzinie jest: Rachunek kosztów może służyć także jako podstawa do podejmowania decyzji, czyli kształtowania przyszłych kosztów. Zadaniem kosztów w tej dziedzinie jest: Przewidywanie rezultatów zamierzonych decyzji, czyli planowanie kosztów Gromadzenie danych o faktycznych efektach zrealizowanych decyzji Porównanie faktycznych efektów z przewidywaniami Podejmowanie działań korekcyjnych, jeśli okaże się, iż realizowane decyzje nie przynoszą spodziewanych efektów.

Rodzaje rachunku kosztów Rachunek kosztów pełnych 2. Rachunek kosztów zmiennych (niepełnych)

Rachunek kosztów pełnych Rachunek kosztów pełnych oparty jest na następującej filozofii: Zostały poniesione określone koszty i wyprodukowane określone wyroby, dlatego wszystkie koszty, jakie powstały w przedsiębiorstwie są kosztami tych wyrobów. Ze względu na możliwość przypisania kosztów poszczególnym wyrobom w rachunku kosztów pełnych są one dzielone na koszty bezpośrednie i pośrednie (wolne).

Rachunek kosztów zmiennych Ten rodzaj rachunku kosztów zmiennych zmierza do przypisania wyrobom tylko części poniesionych w przedsiębiorstwie kosztów, a mianowicie kosztów zmiennych. Koszty stałe są w rachunku kosztów zmiennych traktowane nie tyle jako koszty produkcji, ile jako koszty gotowości do produkcji.

Podział kosztów w rachunku kosztów pełnych

Koszty Koszty produkcyjne: Materiały bezpośrednie Robocizna bezpośrednia Pozostałe koszty bezpośrednie b) Koszty nieprodukcyjne Koszty zarządu Koszty sprzedaży Dlatego też sposób ustalenia wyniku finansowego jest następujący: PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY – KOSZTY WYTWORZENIA WYROBÓW GOTOWYCH = WYNIK BRUTTO NA SPRZEDAŻY - KOSZTY ZARZADU I SPRZEDAŻY = WYNIK NA SPRZEDAŻY

Podział kosztów w rachunku kosztów zmiennych

Koszty Koszty produkcyjne b) Koszty pośrednie, które dzielą się na wydziałowe, czyli: Pośrednie koszty zmienne produkcji Pośrednie stałe koszty produkcji c) Koszty nieprodukcyjne - Koszty zarządu - Koszty sprzedaży Ustalenie wyniku na sprzedaży to: PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY – ZMIENNE KOSZTY WYTWORZENIA WYROBÓW SPRZEDANYCH - ZMIENNE KOSZTY ZARZĄDU I SPRZEDAŻY = Marża na pokrycie – stałe pośrednie koszty produkcyjne- stałe koszty zarządu i sprzedaży = WYNIK NA SPRZEDAŻY.

CECHY RACHUNKU KOSZTÓW PEŁNYCH Cechami rachunku kosztów pełnych są: - podział kosztów całkowitych na koszty bezpośrednie i koszty pośrednie, - koszt jednostkowy wyrobu jest ustalany na podstawie pełnego zużycia wszystkich czynników produkcji, - rozliczenia kosztów pośrednich na poszczególne wyroby dokonuje się za pomocą różnych kluczy podziałowych, które mają zapewnić proporcjonalny podział kosztów pośrednich na wytworzone wyroby.

Zadanie rachunku kosztów pełnych Rachunek kosztów pełnych spełniał swoje zadania w sposób właściwy wtedy, kiedy zdolność produkcyjna przedsiębiorstwa była w pełni wykorzystana oraz kiedy udział kosztów pośrednich w kosztach całkowitych był relatywnie niski

Zaleta rachunku kosztów pełnych Niewątpliwą zaletą rachunku kosztów pełnych jest to, iż jest on przystosowany do wymogów sprawozdawczości zewnętrznej. Należy podkreślić również, że rachunek kosztów pełnych jest przydatny w podejmowaniu decyzji długookresowych, ponieważ w długim okresie przychody ze sprzedaży powinny pokryć wszystkie koszty przedsiębiorstwa.

Rachunek kosztów zmiennych ma wiele zalet Rachunek kosztów zmiennych ma wiele zalet. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć to, że: •  emituje realne informacje o jednostkowym koszcie zmiennym wyrobu oraz kosztach zmiennych całego przedsiębiorstwa; te ostatnie wynikają z zależności wielkości produkcji i wielkości zużycia czynników produkcji; •  kontroluje proces tworzenia się kosztów w przedsiębiorstwie... •  ułatwia przedsiębiorstwu podejmowanie bardziej trafnych decyzji cenowych... •  dostarcza rzetelnego kryterium decyzyjnego w postaci jednostkowej marży brutto... •  umożliwia syntetyczną i szybką ocenę przedsiębiorstwa z punktu widzenia dwóch kryteriów - zysku i marży brutto; •  sprzyja rozwijaniu myślenia popytowo-podażowego nastawionego na określenie tego, co przedsiębiorstwo może sprzedać i co powinno produkować; •  ułatwia przedsiębiorstwu podejmowanie decyzji pozwalających na szybsze dostosowanie się do zmian zachodzących na rynku; •  zmniejsza niebezpieczeństwo zamrożenia środków finansowych w zapasach produkcji nie zakończonej; • stwarza podstawy do decentralizowania procesu zarządzania w przedsiębiorstwie i tym samym tworzy warunki do ustalania odpowiedzialności poszczególnych jednostek wewnętrznych za uzyskane przychody i poniesione koszty.

Do słabości rachunku kosztów zmiennych należy zaliczyć : • możliwość wystąpienia praktycznych trudności z podziałem kosztów na koszty stałe i koszty zmienne; •  skracania horyzontu czasowego w podejmowaniu decyzji, co może mieć niekorzystny wpływ na decyzje długookresowe, które są podejmowane na podstawie kosztów pełnych; •  skupianie uwagi na marży brutto, co może być przyczyną nienależytego dowartościowania rangi kosztów stałych, które w wielu przedsiębiorstwach mają tendencje wzrostu; •  odchodzenie od zasady przeciwstawiania przychodom kosztów uzyskania przychodów, wymaganej w rachunkowości finansowej i sprawozdaniach finansowych

Ważne NADWYŻKA PRZYCHODÓW NAD KOSZTAMI ZMIENNYMI, NAZYWANA MARŻĄ BRUTTO MA POKRYĆ KOSZTY STAŁE I ZAPEWNIĆ PRZEDSIĘBIORSTWU ZYSK!!!