Zadawanie pytań

Sztuka zadawania pytań Poprzez pytania możesz: pozyskiwać informacje kierować rozmową uzyskać jasność rozwiązywać problemy tworzyć dialogi unikać błędów prowadzić kooperację wyeliminować strach zmusić do myślenia zmotywować partnera do rozmowy.

Rodzaje pytań Zamknięte Alternatywne Otwarte Precyzujące

Pytania zamknięte Najczęściej na pytania zamknięte można udzielić krótkiej, precyzyjnej odpowiedzi albo po prostu używając „Tak” albo „Nie”. Odpowiedzi na takie pytania zawierają jedynie informację, o którą pytano i prowadzą do powstania pomiędzy rozmówcami jednoznacznego stanowisk.

Do czego służą pytania zamknięte? Przy pomocy tych pytań szybciej można doprowadzić w rozmowie do podjęcia decyzji, albo też uzyskać przejrzystość zajmowanych stanowisk i punktów widzenia. Pytania zamknięte dbają o jasność.

Kiedy zadaje się pytania zamknięte? sprowokować decyzję, zakończyć temat składowy rozmowy, jeden z jej aspektów, stworzyć struktury, uzyskać jednoznaczne stanowisko od członków grupy, zahamować „słowotok”.

Przykłady Czy oddałeś książki do biblioteki? Zrobić Ci coś do jedzenia? Czy zrealizowałeś/aś swoje cele w minionym roku? Czy pracujesz obecne na etacie? Czy jesteś zadowolony z wybranego kierunku studiów? Czy jesteś zadowolony ze swoich zarobków? Czy wakacje spędziłeś za granicą? Czy przekaz musi być dostosowany do odbiorcy? Czy masz w tygodniu wystarczająco dużo czasu na naukę? Czy komunikat interakcyjny, to między innymi: kontakt wzrokowy, relacje przestrzenne, dotyk? © Tomasz Korżyk, Kamil Patyk, Ewelina Tucka, Karol Ortyl, Anna Jankowska, Dariusz Trawka

Zamiana pytań zamkniętych na otwarte Pytanie zamknięte: „Wykorzystujesz tą broszurkę” Pytanie otwarte: ,„W jakim zakresie albo w jakim kontekście wykorzystujesz tę broszurkę?” „Czy można ulepszyć ten sposób postępowania?” „Co można zrobić, żeby ulepszyć ten sposób postępowania?” „Czy potrzebujesz wsparcia?” ,„W jaki sposób możemy cię wesprzeć?”

Pytania otwarte Ten typ pozwala zapytać pośrednio o informacje. Nie ma tutaj żadnych wskazówek sugerujących odpowiedź, w związku z tym nie może ona brzmieć jedynie „Tak” albo „Nie”. Na pytania otwarte nie da się udzielić odpowiedzi zamykającej się w jednym czy dwóch słowach. Odpowiedź taka musi być bardziej rozbudowana.

Pytania otwarte Co? - Rzecz Dlaczego? - Przyczyna Kto? - Osoba Jak? - Sposób postępowania Kiedy? - Okres czasu Po co? - Cel

Przykłady Dlaczego wybrałeś akurat ten kierunek studiów? Co sprawiło Ci największą radość? Czym się kierujesz w życiu? Dlaczego wybrałeś życie jako emigrant w obcym kraju? Co myślisz o nowo wybudowanym pomniku w naszym mieście? © Wojciech Chudoba, Sylwia Borowiec, Krzysztof Węgliński

Pytania precyzujące Pytania tego rodzaju pomagają doprecyzować stan rzeczy. Stosuje się je w szczególności wtedy, kiedy w rozmowie pojawiają się następujące sytuacje: Przesadnie: np. „obłędnie”, „niesamowicie”, „kosmicznie” Uogólnienia: np. „zawsze”, „nigdy”, „zwykle” Tryb przypuszczający: np. „byłby”, „musiałby” Wyrażenia typu: „były nerwy” zamiast „zdenerwował się”, „odpowiedzieli radością” zamiast „ucieszyli się” Brak precyzyjności: np. „trochę”, „nieco”, „w jakiś sposób”

Do czego służą pytania precyzujące? W rozmowie może zdarzyć się, że brak jest zasadniczych wypowiedzi, albo uczestnicy rozmowy pogubili się i nie wiedzą, o co chodzi. Pytania precyzujące pozwalają odnaleźć wątek i wypełnić luki w informacjach.

Pytania precyzujące - przykład Jeden z członków grupy uskarża się na stosunki w swoim związku: „Jakoś to wszystko w naszym przypadku w ogóle nie funkcjonuje!” Pytania precyzujące: „Co dokładnie nie funkcjonuje?” „Co dokładnie przez to rozumiesz?” „Co się dokładnie stało?” „Jak często się to zdarza?” „Czy możesz podać przykład?”

BARIERY KOMUNIKACYJNE Ćwiczenie w 4 zespołach

BARIERY KOMUNIKACYJNE Osądzanie Decydowanie za innych Uciekanie od cudzych problemów Blokady językowe

OSĄDZANIE polega na narzucaniu własnych wartości innym osobom i formułowaniu rozwiązań cudzych problemów. Kiedy osądzamy, nie słuchamy tego, co mówią inni, ponieważ jesteśmy zajęci oceną ich wyglądu, tonu głosu i słów, zachowania. Jak zachowuje się osoba, która osądza /przykłady/: krytykuje: „Czy ty naprawdę nic nie rozumiesz? obraża: „Naprawdę Ty na niczym się nie znasz”. orzeka: „Nie widzę potrzeby, abyś wypowiadała się w tej kwestii”. chwali po to, by ocenić lub manipulować: „Gdybyś się postarał, na pewno wyszłoby Ci to znacznie lepiej”.

DECYDOWANIE ZA INNYCH Jak zachowuje się ktoś, kto decyduje za innych /przykłady/: Rozkazuje :”Masz to zrobić”, „Nie możesz tak robić”. Grozi: „Jeśli tego nie zrobisz ...” Moralizuje: „Powinieneś to zrobić” Zadaje liczne / niewłaściwe pytania: „Gdzie byłeś?, co robiłeś?” (pytania tego typu zdecydowanie nie ułatwiają komunikacji)

UCIEKANIE OD CUDZYCH PROBLEMÓW Jak zachowuje się ktoś, kto ucieka od cudzych problemów /przykłady/ Doradza: „Najlepiej byłoby gdybyś ...” Zmienia temat: „Tak, ale wiesz co mnie dzisiaj spotkało ...” Logicznie argumentuje: „Najważniejsze są fakty, uczucia nie są ważne, nie należy o nich mówić” Pociesza: „Wszystko będzie dobrze”. W ten sposób poprawia nastrój swojego rozmówcy, ale nie zajmuje się nurtującym go problemem

BLOKADY JĘZYKOWE Jak zachowuje się ktoś, kto ucieka od cudzych problemów /przykłady/ Stosuje kody, szyfry znane tylko osobom wybranym: „Krzywik przeszedł dzisiaj samego siebie” Używa słów wulgarnych, obraźliwych, których nie akceptujemy: „Zamknij się, ty .....” Stosuje „zabójcze frazesy” w dyskusji: „To przecież oczywiste”, „To jest niemożliwe”, „Zgadzam się z tobą, ale....”, „To bardzo proste, spójrz jak to robię”

Przykłady zakłóceń komunikacji: Pani Sylwia Borowiec

Różnice płci

ONA: Co tak siedzisz. ON: Jak siedzę. ONA: Taki znudzony ONA: Co tak siedzisz? ON: Jak siedzę? ONA: Taki znudzony. Dawniej się ze mną nie nudziłeś. ON: Nie jestem znudzony. Czytam gazetę. ONA: Dawniej w moim towarzystwie nie czytałeś gazety. ON: Od czasu jak jesteśmy małżeństwem, stale jestem w twoim towarzystwie, a kiedyś przecież muszę przeczytać gazetę. ONA: Już ci się nie podoba, że jesteśmy małżeństwem? Dawniej byłeś szczęśliwy z tego powodu. ON: Zlituj się, wcale nie powiedziałem, że mi się nie podoba. ONA: Dawniej nie miałeś zwyczaju zarzucać mi kłamstwa. ON: Nie zarzucam ci kłamstwa. Czego ty chcesz ode mnie? ONA: Nic nie chcę od ciebie. Chcę tylko, żeby mnie traktował jak dawniej. ON: Dobrze, postaram się. ONA: Dawniej nie musiałeś się starać. ON: Moja droga, daj mi spokój. ONA: Mogę ci dać spokój. Tylko ciekawa jestem, czy dawniej też byś się tak do mnie odezwał. ON: (milczy) ONA: Już nawet nie raczysz odpowiedzieć. Dawniej sprawiała Ci przyjemność każda rozmowa ze mną. Może nie? No, powiedz, nie? ON: Tak. ONA: Ach, więc przyznajesz się nareszcie! ON: Do czego się przyznaję, na miłość boską? ONA: Do czego? Żeś się zmienił w stosunku do mnie. ON: O czym ty mówisz? ONA: Na szczęście sam się przyznałeś, tylko dlaczego? Powiedz mi szczerze, dlaczego jesteś inny niż dawniej? ON: Przestań się mnie czepiać. Czego ty chcesz ode mnie? ONA: Tylko tego, żebyś był taki jak dawniej, (chwila ciszy) Ach, więc nie możesz już być dla mnie taki jak dawniej ? Dobrze. Tylko żeby później nie było na mnie. Ty sam tego chciałeś. ON: Czego chciałem? Co ty wygadujesz? ONA: No sam przed chwilą powiedziałeś, że mnie już nie kochasz. Bardzo się cieszę, że sam zacząłeś tę rozmowę. Przynajmniej będę wiedziała. Już nie będę się łudzić, że kiedykolwiek będziesz znów taki jak dawniej. ON: Słuchaj, gadasz takie głupstwa, że aż mnie trzęsie. Przestań bajdurzyć, bo mnie szlag trafi, i daj mi przeczytać gazetę, do wszystkich diabłów! ONA: A kochasz mnie jeszcze? Tak jak dawniej? I jesteś dla mnie znów taki jak dawniej? I przepraszasz mnie za wszystko, coś powiedział bez zastanowienia? Biedny! Przykro ci, żeś doprowadził do tego, żebym pomyślała, że już nie jesteś taki jak dawniej... No, to dobrze. Już się nie gniewam. Co tak siedzisz? ON: Jak siedzę? ONA: Taki znudzony. Dawniej się ze mną nie nudziłeś.

SŁUCHANIE PŁCI PRZECIWNEJ RADY DLA KOBIET: RADY DLA MĘŻCZYZN: Nie mów, kiedy on mówi Wierz w to, co mówi – mężczyźni zazwyczaj mówią to, co myślą Bądź cierpliwa Wysłuchaj jej od początku do końca Poświęć jej całą uwagę Bądź cierpliwy

STRATEGIE DLA KOBIET Unikaj przeprosin: nawet najbardziej asertywne kobiety nieświadomie używają zwrotów, które osłabiają znaczenie wypowiedzi; Bądź konkretna Kobiety używają dziennie do 25 tysięcy słów Mężczyźni używają dziennie do 15 tysięcy słów Bądź bezpośrednia: należy mówić konkretnie i bezpośrednio Unikaj zbytniego okazywania emocji: kobiety w pracy płaczą 4 razy częściej niż mężczyźni

STRATEGIE DLA MĘŻCZYZN Nie bądź protekcjonalny Porozmawiaj zanim podejmiesz decyzję – mężczyźni mają skłonność do zamykania się w sobie, nie ujawniania swoich poglądów; Podziel się osobistą uwagą (idealny temat: rodzina, zainteresowania), unikaj osobistych komplementów, bo mogą zostać niewłaściwie odebrane; Unikaj okazywania negatywnych emocji – krzyk, zdenerwowanie u mężczyzny pokazuje, że mężczyzna nie jest w stanie zapanować nad sytuacją (zostaje to odebrane, jako słabość i bezbronność), złość jest odbierana jako przykrywka słabości, strachu lub zmartwienia.

Różnice kulturowe i stereotypy

Stereotypy

ZAKŁÓCENIA W KOMUNIKACJI przeszkody fizyczne stan fizyczny nadawcy lub odbiorcy posługiwanie się odmiennymi kodami brak wiarygodności nadawcy różnice w percepcji, różnice kulturowe emocje manipulowanie informacjami przeciążenie informacyjne różnice płci zły dobór kanału błędy językowe sprzeczność komunikatów

ile lat ma kobieta przedstawiona na rysunku?

Punkt widzenia najemcy Punkt widzenia właścicielki Czynsz jest zbyt wysoki. Czynsz nie był podnoszony od dawna. Wszystko drożeje, nie mogę sobie pozwolić na płacenie więcej za mieszkanie. Wszystko drożeje, potrzebuję większych wpływów z czynszu. Mieszkanie trzeba odmalować. Strasznie zniszczył to mieszkanie. Znam ludzi, którzy płacą mniej za podobne mieszkanie. Znam ludzi, którzy płacą więcej za podobne mieszkanie. Źródło: Fisher R., Ury W., Patron B., Dochodząc do TAK. Negocjowanie bez poddawania się, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998, s. 56.

Zniekształcenia w ocenianiu błąd tendencji centralnej efekt kontrastu efekt pierwszeństwa efekt „aureoli”

Efekt kontrastu - Złudzenie Ebbinghausa Źródło: T. Tyszka, Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji, GWP, Gdańsk 2000, s. 31.

Zasady D. Carnegie’go Nie krytykuj, nie potępiaj nie pouczaj Szczerze i uczciwie wyrażaj uznanie Wzbudź w innych szczere chęci (potrzeby) Okazuj ludziom szczere zainteresowanie Uśmiechaj się Zapamiętuj nazwisko Bądź dobrym słuchaczem Mów o tym, co interesuje rozmówcę Spraw, aby Twój rozmówca poczuł się ważny.