ŻYWIENIE DZIECI - ZBILANSOWANA DIETA

Prawidłowy sposób żywienia polega na dostarczeniu wszystkich składników odżywczych w odpowiednich ilościach i wzajemnych proporcjach. Odgrywa istotną rolę w całym życiu człowieka, jednak szczególnie ważne jest racjonalne żywienie dzieci i młodzieży.

PAMIĘTJMY, iż dzieci i młodzież w wieku szkolnym są najbardziej narażone na najmniejsze nawet błędy w żywieniu. W okresie intensywnego wzrostu i rozwoju organizmu należy zadbać o dobrze zbilansowaną dietę i kształtować prozdrowotne nawyki żywieniowe. Racjonalna dieta w okresie dzieciństwa i młodości jest warunkiem osiągnięcia optymalnego rozwoju fizycznego, intelektualnego i emocjonalnego oraz dobrego zdrowia, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób wieku dorosłego ( tzw. chorób dietozależnych tj. otyłości, chorób ukł. krążenia, cukrzycy typu 2, nadciśnienia).

Racjonalne żywienie (prawidłowe) to regularne spożywanie takich pokarmów lub posiłków, które dostarczają organizmowi optymalnych ilości energii i składników odżywczych we właściwych proporcjach i z odpowiednią częstotliwością.

Prawidłowe żywienie powinno zapewnić pokrycie wszystkich potrzeb żywieniowych organizmu, warunkować prawidłowe jego funkcjonowanie oraz utrzymanie należytej masy ciała.

6 grup produktów spożywczych: Produkty zbożowe oraz ziemniaki Warzywa i owoce Mleko i produkty mleczne Mięso, drób, wędliny, ryby i jaja Tłuszcze Cukier i słodycze

1. Produkty zbożowe W jadłospisie należy stosować urozmaicone ich rodzaje – ciemne pieczywo, kasze, płatki zbożowe, musli, makarony. Powinny występować w każdym posiłku w ciągu dnia. Produkty z tej grupy są dobrym źródłem: węglowodanów złożonych, białka roślinnego, ale o niepełnej wartości biologicznej (niedobór lizyny i tryptofanu), witamin z grupy B – głównie B1, B2, B6 i PP, a także błonnika regulującego pracę przewodu pokarmowego. Zawierają one też pewne ilości składników mineralnych.

2. Warzywa i owoce powinny być spożywane 3-4 razy dziennie. Są bogatym źródłem witamin (zwłaszcza witaminy C oraz beta-karotenu, soli mineralnych i błonnika. Witaminy i flawonoidy zawarte w warzywach i owocach mają działanie przeciwnowotworowe i przeciwmiażdżycowe. Potas, występujący w sporych ilościach w warzywach, obniża ciśnienie krwi. Błonnik w nich zawarty nie tylko reguluje pracę przewodu pokarmowego i zapobiega zaparciom, ale także obniża stężenie cholesterolu i poprawia tolerancję glukozy. Zapobiega również nowotworom jelita grubego.

3. Mleko i przetwory mleczne są źródłem łatwo przyswajalnego wapnia, na które zapotrzebowanie w okresie intensywnego wzrostu (dojrzewania) jest u nastolatków wysokie i wynosi 800 – 1200 mg/dobę. Mleko jest również źródłem wysokowartościowego białka i wit. B2, A i D. Młodzież, kobiety ciężarne i karmiące matki powinni spożywać 3-4 porcje mleka i jego przetworów. Bardzo korzystne jest stosowanie obok mleka sfermentowanych napojów mlecznych (jogurty, kefiry) i serów twarogowych. Żółte sery należy natomiast ograniczać, gdyż zawierają dużo tłuszczu i cholesterolu oraz soli.

4. Mięso, drób, wędliny, ryby, jaja powinny występować w co najmniej jednym posiłku w ciągu dnia, ale nie więcej niż 2-3 porcje. Są to produkty bogate w łatwo przyswajalne żelazo, pełnowartościowe białko i witaminy z grupy B – głównie wit. B12, B6, PP. Należy wybierać chude gatunki i spożywać je z umiarem. Spożywanie ryb, szczególnie morskich 2-3 razy w tygodniu, zamiast mięsa, należy do zasad profilaktyki niedokrwiennej choroby serca, ze względu na obecność bardzo korzystnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega 3.

Wyróżniamy tłuszcze zwierzęce i roślinne. Tłuszcze zwierzęce powinny być spożywane w umiarkowanych ilościach ponieważ podnoszą one poziom cholesterolu w surowicy i zwiększają krzepliwość krwi. Oleje roślinne nie wykazują takiego działania. Najczęściej poleca się ich spożywanie w ilości 2 łyżek dziennie, a wśród olejów roślinnych najkorzystniejsza jest oliwa z oliwek lub olej rzepakowy bezerukowy.

6. Cukier i słodycze do grupy cukru i słodyczy zalicza się także miód, dżemy, marmolady oraz syropy owocowe. należy kontrolować spożycie produktów z tej grupy ze względu na ich wysoką kaloryczność, to tzw. „puste kalorie” oraz próchnicę zębów. cukier i inne proste węglowodany są główną przyczyną globalnej otyłości.

WODA jest niezbędnym składnikiem pożywienia ze względu na rolę w regulowaniu temperatury ciała, transporcie składników odżywczych oraz w reakcjach biochemicznych zachodzących w organizmie. wodę przyjmuje się w postaci: różnych płynów (zalecana ilość to ok. 1,5 l/dobę) oraz wraz z żywnością – duże ilości wody zawierają owoce i warzywa. przyjmowanie większej ilość płynów jest konieczne w czasie upałów oraz podczas chorób przebiegających z gorączką, wymiotami lub biegunką. również przy dużej aktywności fizycznej i poceniu się należy zwiększyć spożycie wody.

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA Dbaj o różnorodność spożywanych produktów ! Strzeż się nadwagi i otyłości, bądź aktywny ruchowo ! Produkty zbożowe powinny być dla Ciebie głównym źródłem kalorii ! Spożywaj codziennie co najmniej 2 duże szklanki chudego mleka. Mleko można zastąpić naturalnym jogurtem, kefirem, a częściowo także serem ! Mięso spożywaj z umiarem ! Spożywaj codziennie dużo warzyw i owoców ! Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych, a także produktów zawierających cholesterol ! Zachowaj umiar w spożyciu cukru i słodyczy ! Ograniczaj spożycie soli ! Unikaj alkoholu !

ZALECENIA ŻYWIENIOWE „6 U” Urozmaicenie (spożywaj urozmaiconą żywność) Umiarkowanie (jedz tyle, ile twój organizm potrzebuje) Uregulowanie (spożywaj 4-5 posiłków dziennie) Unikanie (unikaj tłustych produktów, słodyczy i alkoholu) Uprawianie (pamiętaj o codziennej aktywności fizycznej) UŚMIECHNIJ SIĘ 

SKŁADNIKI ODŻYWCZE: ENERGETYCZNE : węglowodany, tłuszcze BUDULCOWE : białko, składniki mineralne, kwasy tłuszczowe REGULACYJNE : witaminy, składniki mineralne

Regularność posiłków Prawidłowe żywienie to nie tylko dostarczanie organizmowi wszystkich niezbędnych składników pokarmowych, ale także regularność posiłków - ich liczba i rozłożenie w ciągu dnia. Dzieci i młodzież powinny spożywać średnio 4 -5 posiłków dziennie, najlepiej o stałych porach dnia. Rzadsze spożywanie posiłków niż 3 w ciągu dnia powoduje obniżenie stężenia glukozy we krwi (hipoglikemię), co wywołuje uczucie głodu, zmęczenia, pogarsza koncentrację uwagi. Czasem mogą wystąpić bóle brzucha i inne dolegliwości.

Rozkład posiłków w ciągu dnia Śniadanie 20 - 25% 2. II Śniadanie 15 - 20% 3. Obiad 35 - 40% 4. Kolacja 1. Śniadanie 20 - 25% 2. II Śniadanie 15 - 20% 3. Obiad 35 - 40% 4. Podwieczorek 5 - 10% 5. Kolacja 10 - 15%

Otyłość Jest najczęstszym zaburzeniem rozwoju występującym u dzieci i młodzieży. Nadwaga i otyłość dotyczą w zależności od wieku 5-15% tej populacji, a częstość ich występowania wzrasta wraz z wiekiem. Otyłość zaburza wszystkie aspekty zdrowia (fizyczne, psychiczne i społeczne) młodego człowieka, ogranicza jego potencjał rozwojowy, możliwości życiowe i obniża jakość jego życia.

Otyłość cd. Najczęstszą postacią otyłości jest tzw. otyłość prosta, w której powstawaniu, oprócz przyczyn genetycznych, ogromną rolę odgrywają czynniki środowiskowe: nieprawidłowy, utrwalony w rodzinie sposób żywienia oraz niska aktywność ruchowa – brak możliwości wydatkowania energii i jej magazynowanie w postaci tkanki tłuszczowej. Powstająca w okresie dzieciństwa otyłość prosta ma ścisły związek z otyłością w wieku dojrzałym, bowiem 50- 80% dzieci otyłych pozostaje otyłymi dorosłymi.

Występowanie nadmiaru masy ciała u uczniów w wieku 13 – 15 lat w Polsce według płci

Dzieci z nadwagą i otyłością w naszej szkole – rok szk. 2011/12 Klasa: VI - 2 (2 nadwaga) V - 4 (4 otyłość) IV - 4 (3 otyłość, 1 nadwaga) III - 7 (6 otyłość, 1 nadwaga) II - 9 (3 otyłość, 6 nadwaga) I - 4 (3 otyłość, 1 nadwaga) „0” - 6 (5 otyłość, 1 nadwaga)

Dzieci z nadwagą i otyłością w naszej szkole – rok szk. 2011/12 Spośród wszystkich uczniów naszej szkoły 36 ma nieprawidłową masę ciała. Są to: 22 dziewczynki 14 chłopców.

NASZA SZKOŁA PROMUJE ZDROWY STYL ŻYCIA POPRZEZ: - udział w programach „Owoce w szkole” (klasy I-III) oraz „Mleko w szkole” (klasy 0-VI) - realizację w bieżącym roku szkolnym programu „Trzymaj formę” promującego aktywny styl życia i zbilansowaną dietę

Dziękujemy za uwagę  Prezentację przygotowały: Małgorzata Wolszczak Bożena Kula