Metodologia ekonomii Zajęcia 3 Wstęp do filozofii nauki – ważne pojęcia Dominika Milczarek

Model hipotetyczno-dedukcyjny Wszystkie wyjaśnienia naukowe mają wspólną strukturę logiczną. Zawierają:  explanans: prawo uniwersalne i warunki początkowe (graniczne);  explanandum. Model używa tylko reguł logiki dedukcji. Prawa uniwersalne są hipotezami (a nie wynikiem indukcji).

Model hipotetyczno-dedukcyjny Teza o symetrii – istnieje doskonała symetria logiczna pomiędzy naturą wyjaśnienia i naturą prognozy. Wyjaśnienie jest późniejsze w stosunku do zjawisk a prognoza wcześniejsza. Krytyka: model hipotetyczno-dedukcyjny wyklucza wielką część tego co można uważać za naukę.

Kuhn versus Lakatos  Dla Kuhna, historia nauk to szereg ulepszeń paradygmatu znaczonych co pewien czas rewolucją naukową.  Dla Lakatosa, historia nauk jest szeregiem postępowych naukowych programów badawczych stale zastępowanych nowymi NPB z teoriami o rosnącej zawartości empirycznej.

Podejście Poppera Teoria jest potwierdzona nie wtedy, kiedy zgadza się z wieloma faktami, lecz wtedy gdy nie jesteśmy w zdolni znaleźć jakiegokolwiek faktu, który by jej zaprzeczał. Teza Duhema – Quine’a: Żadna pojedyncza hipoteza naukowa nie może zostać sfalsyfikowana w niezbity sposób, ponieważ testowi poddawany jest zawsze cały explanans, konkretna hipoteza z w powiązaniu z twierdzeniami pomocniczymi. Popper: tym co dzieli naukę od nie-nauki jest falsyfikowalność oraz metodologiczne reguły, które zakazują dokonywania zabiegów ochronnych.

Monizm metodologiczny  Doktryna jedności nauk ogłoszona przez Poppera  Wszystkie nauki teoretyczne lub formułujące generalizacje powinny stosować tę samą metodę

 Sposób analizy, który wychodzi zawsze od zachowań jednostek.  Jedynie wyjaśnienia zjawisk społecznych, politycznych i ekonomicznych, które sformułowane zostały w kategoriach wierzeń, postaw i decyzji jednostek można uznać za poprawne. Indywidualizm metodologiczny

Holizm metodologiczny  Społeczne całości mają cele lub funkcje nieredukowalne do wierzeń, postaw i działań je tworzących.  Twierdzenia dotyczące złożonych zjawisk społecznych nie dają się wywnioskować z prawidłowości ich składników.

Co jest a co nie jest nauką Nauka różni się od nie-nauki:  zastosowaniem metody indukcji Indukcyjna koncepcja nauki (ale problem indukcji)  dzięki sfalsyfikowaniu przez obserwacje empiryczne Podejście Poppera  Podział na twierdzenia sensowne i pozbawione sensu zgodnie z zasadą weryfikowalności Standardowy pogląd na naukę

Ważne pojęcia  Indukcjonizm  Problem indukcji  Dedukcja  Model hipotetyczno- dedukcyjny  Explanans i explanandum  Teza o symetrii  Falsyfikacjonizm  Kryterium demarkacji Poppera  Teza Duhema-Quine’a  Zabiegi ochronne  Paradygmat  Naukowe programy badawcze (postępowe, degenerujące się)  Indywidualizm metodologiczny  Holizm metodologiczny  Monizm metodologiczny  Racjonalizm  Relatywizm  Obiektywizm

Model  Model to uproszczony obraz części realnego świata.  Model to hipotetyczna konstrukcja myślowa obejmująca układ założeń przyjętych w ekonomii dla uchwycenia najważniejszych cech i zależności występujących w danym procesie ekonomicznym.  Ta sama rzecz czy zjawisko może mieć wiele modeli.

Model Podstawowe umiejętności przydatne do tworzenia modeli: Umiejętność abstrakcji – przejścia od rzeczywistości do modelu; Zdolność do derywacji – tworzenia licznych implikacji wyprowadzanych z modelu; Zdolność do ewaluacji modelu; Znajomość zestawu podstawowych modeli wykorzystywanych w naukach społecznych. Źródło: Lave i Marcha An Introduction to Models in the Social Sciences.

Modele w naukach społecznych  Modele indywidualnego wyboru inwestycje, głosowanie, zachowanie konsumenta  Modele wymiany Specjalne przypadki indywidualnego czy społecznego wyboru (handel, polityka)  Modele adaptacji Modyfikacja zachowań jako reakcja na doświadczenia (zmiany organizacyjne lub kulturowe)  Modele dyfuzji Przenikanie wzorów zachowań, wiedzy, itd. (innowacje) Źródło: Lave i Marcha An Introduction to Models in the Social Sciences.

Modele w naukach społecznych  Jak zbudować dobry model? Dobry model musi być tesowalny; Nie można zakochać się we własnych modelach (dążenie do ewaluacji modelu, a nie jego obrona); Należy mieć na uwadze alternatywne modele; Piękny model, to model prosty; Piękny model, to model płodny (dający wiele możliwości i przewidywalnych skutków); Piękny model, to model w duzym stopniu nieprzewidywalny (dający interesujące, zaskakujące implikacje). Źródło: Lave i Marcha An Introduction to Models in the Social Sciences.