BAZA DANYCH - RODZAJE

Baza danych zbiór bądź zbiory danych posiadające określoną strukturę wewnętrzną, odzwierciedlającą w pewien sposób znaczenie i sens zawartych informacji, przechowywany na stałych nośnikach pamięci. Dostęp do żądanej informacji odbywa się za pośrednictwem wyspecjalizowanych programów. Ze względu na sposób organizacji danych wyróżniamy bazy: hierarchiczne, relacyjne, obiektowe i in.

Baza danych (angielskie database), rodzaj komputerowego zbioru kartotek, magazyn danych o określonej budowie. Baza danych jest modelowym ujęciem fragmentu rzeczywistości będącego przedmiotem zainteresowania (universe of discours) osób, instytucji, organizacji, firm, zakładów itp., reprezentującym fakty dotyczące tej rzeczywistości w formie umożliwiającej ich przetwarzanie w komputerze. Istotne obiekty danego przedmiotu zainteresowania określa się jak encje lub klasy. Klasą lub encją w rejestrze samochodów są poszczególne samochody, a także ich właściciele lub użytkownicy. Projekt bazy danych określa jej strukturę (część intensjonalną) i zawartość (część ekstensjonalną). Dane przechowywane w bazie są trwałe, co nie oznacza, że nie ulegają zmianom. W każdej chwili baza danych znajduje się w określonym stanie. Operacje powodujące zmianę stanu bazy danych noszą nazwę transakcji.

Przez integralność bazy danych rozumie się wierne odzwierciedlanie przez nią przedmiotu zainteresowania jej użytkowników. Prostymi przykładami baz danych są spisy towarów, rozkłady jazdy, ewidencje pracowników, wykazy płatnicze, wszelkiego rodzaju rejestry bankowe, kartoteki urzędowe, biblioteki, katalogi, książki telefoniczne, szpitalne historie chorób, dzienniki lekcyjne, wykazy osób podejrzanych, księgi parafialne itd. Wszystkie one muszą spełniać jeden warunek: ich tworzenie, przechowywanie, uaktualnianie i przeszukiwanie powinno się odbywać w komputerze.

Najprostsze bazy danych są jednopoziomowe (płaskie) i są tworzone przez plik jednostek o jednolitej strukturze, zwanych rekordami. Rekordy, czyli elementy składowe pliku bazy danych, zawierają pola różnorodnych typów: numeryczne, znakowe, tekstowe, pola walut, a w przypadku baz multimedialnych także pola wskaźnikowe odnoszące się do zapamiętanych w komputerze cyfrowych obrazów, animacji i dźwięków. W zależności od charakteru przedmiotu zainteresowania bazy danych tworzą wielokolumnowe tabele spełniające ścisłe wymogi. Tabele takie określa się mianem relacji, a tworzone przez nie bazy nazywa się relacyjnymi bazami danych. W zarządzaniu informacją baz danych są przydatne klucze, za pomocą których określa się zapytanie kierowane do baz danych lub reguły porządkowania baz danych (sporządzanie indeksów baz danych). Istnieją standardowe języki obsługi baz danych, np. SQL. Praktycznie nie ma już dziedziny zainteresowań, która nie podlegałaby odwzorowaniu w komputerową bazę danych. Dysponowanie właściwą informacją o określonym obiekcie w określonym czasie i miejscu jest zawsze cenną wartością, pomocną w podejmowaniu udanych decyzji.

Baza danych jednopoziomowa (angielskie flat-file database), prosta baza danych zbudowana na podobieństwo kartoteki, składająca się z jednej tabeli. Tradycyjna szufladka z kartami katalogowymi lub komputerowa baza stałych klientów stacji benzynowej są przykładami bazy danych jednopoziomowej.

Dedukcyjna baza danych, inteligentna baza danych, baza danych zawierająca zbiór pozytywnych (niezanegowanych) asercji (tj. baza faktów) uzupełniona o reguły wnioskowania, za pomocą których można w niej wyprowadzać dane wirtualne, czyli takie, które nie są przechowywane w bazie faktów. Pojęcie bliskie bazie wiedzy. Przechowywanie reguł w dedukcyjnej bazie danych umożliwia nadawanie jej cech inteligentnej bazy danych, która może być aktywna i oddziaływać sama na własne środowisko.

Obiektowa baza danych (angielskie object database), baza danych złożona z obiektów tworzonych zgodnie z paradygmatem programowania obiektowego. Przykładem obiektowej bazy danych może być system O2 (Altair, 1991).

Rozproszona baza danych (angielskie distributed database), system bazy danych obejmujący komputery znajdujące się w różnych miejscach. Rozmieszczenie elementów rozproszonej bazy danych może dotyczyć jednego biura, budynku, lecz także obszarów rozległych geograficznie, np. krajowy system oddziałów banku.

Relacyjna baza danych, RDBMS (angielskie relational database, Relational DataBase Management System), baza danych wiążąca zbiór tabel, tj. plików, których rekordy mają co najmniej jedno pole wspólne.