RENESANS Burckard stwierdził słusznie, że: TRWA OD XIII/XIV DO KOŃCA XVI WIEKU W filozofii nie jest epoką oryginalną Burckard stwierdził słusznie, że: ‘renesans to odkrycie świata i człowieka’ 4 najważniejsze zjawiska w renesansie to?! (one to przygotowują grunt pod całą epokę nowożytną)

XV wiek przynosi wielką oryginalną interpretację Platona w wydaniu włoskiego filozofa Marsilio Ficina. Jest on zarazem tym, który zebrał 36 dialogów Platońskich i przetłumaczył na łacinę, a kanon ten utrzymuje się do chwili obecnej.

NOWOŻYTNOŚĆ Nowożytność w filozofii to XVII, XVIII do 1831 r. To czas kolejnych rewolucji naukowych To czas wiary w naukę i przyrodzony umysł W filozofii za fundatora nowożytności uznaje się Kartezjusza wydanie przez niego Rozprawy o metodzie w 1637 r. uznaje się za umowną datę rozpoczynającą tą niezwykle ważną epokę.

Rene Descartes (1596-1640) twórca filozofii nowożytnej Filozof, matematyk, fizyk. Wielki miłośnik Kopernika i Galileusza. Stworzył podstawy geometrii analitycznej (jako pierwszy wielkości geometryczne opisywał równaniami algebraicznymi) Bardzo dużo podróżował. Nie wiedząc co począć, miał wstąpić do armii w 1617. Brał udział w wojnie 30-letniej. Miał rzec, że można zwiedzić świat w szerz i wzdłuż i nic z tego świata nie zrozumieć.

XVII wiek to w filozofii epoka skrajnego racjonalizmu Wg Kartezjusza wszystko jest w naszym umyśle;

Punkt wyjścia całej filozofii Kartezjusza krytyka argumentacji opartej na autorytecie, emocjach i wychowaniu (zerwanie z wszelkimi przesądami i dogmatami); [rezultat krytyki filozofii chrześcijańskiej] 2. optymizm, wiara w ludzki rozum oraz podziw dla nauk matematyczno-przyrodniczych. [rezultat przeobrażeń renesansowych] Nie ma nic tak odległego, by było poza naszym zasięgiem, ani nic tak ukrytego, by nie dało się odkryć.

Pragnieniem Kartezjusza było uczynienie z filozofii wiedzy naukowo równie rzetelnej i ścisłej jak matematyka. W tym celu poddał dotychczasową wiedzę filozoficzną próbie metodycznego wątpienia.

Cel Dokonanie przebudowy korpusu wszystkich nauk na mocy wyłącznie swego „przyrodzonego światła rozumu”. Zreformowanie metafizyki (tzn. stworzenie zupełnie nowej metafizyki)

Metoda Kartezjusza Główne dzieło - Rozprawa o metodzie (1637). Właściwa metoda – to taka, która z jednej strony odznacza się ścisłością, a nadto pozwala na odkrywanie nowych prawd w nauce, czyli jest zarazem źródłem postępu w nauce; taka jest matematyka, skoro tak, należy więc przenieść jej metodę na wszystkie nauki – Mathesis Universalis

4 prawidła metody matematycznej: Reguła oczywistości – przyjmować tylko to, co oczywiste, czyli jasne i wyraźne; Analiza - rozkładać na tyle elementów ile jest możliwe i konieczne dla najlepszego rozwiązania; Dedukcja- prowadzić w odpowiednim porządku: myśl powinna iść od tego, co najprostsze do tego, co najbardziej złożone; Enumeracja - wszędzie należy czynić dokładne i szczegółowe wyliczenia i przeglądy.

Korpus (podział) nauk „Cała filozofia [nauka] jest jak drzewo”: Nauki szczegółowe → to konary (wyrastające z pnia) Fizyka → pień Metafizyka → korzenie Spoiwem całości → Mathesis uniwersalis (czyli uniwersalna metoda matematyczna)

Co istnieje? - Pierwszy pewnik kartezjański Metafizyka Kartezjusza - Główne dzieło: Medytacje o pierwszej filozofii (1640) Co istnieje? - Pierwszy pewnik kartezjański a) punkt wyjścia – powszechne wątpienie – sceptycyzm metodyczny Założenie jest takie: mamy zwątpić we wszystko, co do tej pory przyjmowaliśmy, by następnie spróbować dotrzeć do absolutnej prawdy! Dlaczego mamy zwątpić???? Kartezjusz podaje nam m.in. 3 następujące powody: Złudzenia zmysłów (zmysły nas oszukują); brak wyraźnej granicy między jawą a snem; istnienie złego demona; Z Medytacja I

Bezpośrednia obserwacja często nas zwodzi Bezpośrednia obserwacja często nas zwodzi. Nigdy nie możemy być pewni, że rzeczy są takie, jak nam się jawią – niezależnie od tego, jak dokładnie się im przyglądamy. złudzenia zmysłów;

Niekiedy we śnie widzimy przedmioty równie wyraźnie jak na jawie Niekiedy we śnie widzimy przedmioty równie wyraźnie jak na jawie. A czasem to, co nam się jawi w rzeczywistości, to wytwory naszej wyobraźni. Może życie jest snem? brak wyraźnej granicy między jawą a snem

Hipoteza złośliwego demona Załóżmy, że nasze błędy i złudzenia biorą się z tego, że istnieje nieznany nam duch, który ma nad nami władzę i manipuluje naszymi spostrzeżeniami.

b) punkt dojścia – „przeczenie kryje w sobie istnienie tego, który przeczy” Wątpię tzn. pojmuję zatem „JA JESTEM, JA ISTNIEJE” Cogito ergo sum ‘Twierdzenia tego odrzucić nie można, jeśli tylko rozumie się jego oczywisty sens.’

Przecież fakt, że wątpię niepodważalnie Kartezjusz stwierdza, że ostatecznie nie możemy we wszystko zwątpić, TZN., że jest coś w co nie da się zwątpić: Mogę wątpić np., że świat istnieje; dalej, mogę wątpić, że wątpię, że świat istnieje; dalej, mogę wątpić, że wątpię, że wątpię, że świat istnieje. Ale czy mogę w tym wątpieniu iść w nieskończoność? Przecież fakt, że wątpię niepodważalnie świadczy o tym, że ISTNIEJĘ!

Drugi pewnik Kartezjański brzmi: Ja, które istnieje jest rzeczą myślącą Owo Ja, które wątpi, czyli myśli, musi być zatem czymś duchowym, bo myśl jest niematerialna. Jesteśmy zatem w naszej istocie ego cogito

Kartezjusz uznał, że szyszynka jest miejsce, w którym ‘zamieszkuje’ dusza

Kartezjuszowi chodziło o to, by wszystkie prawdy wyprowadzać z umysłu. Na tym polega jego główne dzieło pt. Medytacje o pierwszej filozofii, że kolejne prawdy ad. rzeczywistości, czyli prawdy metafizyczne dedukuje z umysłu, a dokładniej z tej pierwszej tezy ‘cogito ergo sum’; Jego stanowisko jest kolejnym krokiem w racjonalizmie epistemologicznym po Platonie i Augustynie (wyjaśnić!!!!!)

Kolejny pewnik, który będzie dowodzony przez Kartezjusza to istnienie Boga

Ontologiczny dowód na istnienie Boga Sposób wnioskowania Przesłanki: Posiadam w świadomości ideę Boga jako bytu nieskończenie doskonałego; Bytowi nieskończenie doskonałemu nie może brakować żadnej doskonałości; 3. Moja świadomość jako niedoskonała i skończona nie może być przyczyną idei Boga, którą mam w umyśle; Wniosek: ‘Bóg koniecznie istnieje’ (Przyczyną idei Boga jako bytu nieskończenie doskonałego obecnej w naszej świadomości musi być sam Bóg) (Ale istnienie Boga wyprowadza ostatecznie z naszego umysłu, podobnie jak inne prawdy)

Wersja św. Anzelma z Cantenbury [XI/XII w Wersja św. Anzelma z Cantenbury [XI/XII w.] tego dowodu brzmiała następująco: „Si Deus est Deus, Deus est” (Jeśli Bóg jest Bogiem, Bóg jest).

Czy wystarcza nam świadomość własnego istnienia oraz wiedza o tym, że jesteśmy duszami, a nadto, że istnieje Bóg ????????????????????????????

IV. Czy istnieje świat fizyczny, czyli czy istnieje coś poza moją myślą i Bogiem? – czwarty pewnik kartezjański. Punkt wyjścia: stwierdzenie pochodzenia wszystkich idei wrodzonych od Boga Argument: Wszelkie idee wrodzone jako takie nie mogą pochodzić znikąd, a nadto człowiek nie czuje się ich sprawcą, zatem muszą pochodzić od Boga; (Platoński świat idei zostaje więc przeniesiony do umysłu ludzkiego) analiza pochodzenia wrażeń zmysłowych oraz dostrzeżenie posiadania naturalnej skłonności do uznawania istnienia świata materialnego (Prawdomówność Boga)

b) Punkt dojścia – stwierdzenie istnienia świata materialnego (w ten sam sposób dowodzi również istnienia innych ludzi) Sposób wnioskowania Przesłanki: Posiadam ideę rzeczy materialnych, których nie jestem przyczyną; Posiadam naturalną skłonność wiary w istnienie świata materialnego jako przyczyny moich wrażeń; 1’,2’. Wszelkie wrodzone skłonności, podobnie jak idee wrodzone pochodzą od Boga (nie mogą pochodzić znikąd); 4. Bóg jako istota nieskończenie doskonała jest prawdomówny (Bóg nie może nas zwodzić); Wniosek „Świat materialny istnieje” (czego gwarantem jest prawdomówność Boga)

Cztery pewniki Kartezjusza: istnieję, jako, że wątpię (myślę); PODSUMOWANIE Cztery pewniki Kartezjusza: istnieję, jako, że wątpię (myślę); Ja wątpiące ma naturę myśli (duchową); Bóg koniecznie istnieje; Świat materialny istnieję, czego gwarantem jest Bóg;

Czy możemy teraz pokusić się o interpretację słów Descartesa? Można zwiedzić świat w szerz i wzdłuż i nic z tego świata nie zrozumieć.

Zostanie ad. Kartezjusza 1. Renesans – jakie były główne osiągnięcia i przeobrażenia 2. Korpus wiedzy wg Kartezjusza 3. 4 prawidła metody kartezjańskiej (mathesis universalis); 4. 4 pewniki metafizyki kartezjańskiej 5. Pierwszy pewnik Kartezjański: jak brzmi oraz jak Kartezjusz do niego dochodzi; 6. Ontologiczny Kartezjański dowód na istnienie Boga.