Dr Marcin Orlicki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska nowelizacja przepisów o umowie ubezpieczenia na tle regulacji zagranicznych (Niemcy, Izrael) UAM Poznań

§1 VVG (Niemcy) Definicja ubezpieczenia Ubezpieczyciel poprzez umowę ubezpieczenia zobowiązuje się zabezpieczyć określone ryzyko ubezpieczającego lub osoby trzeciej poprzez świadczenie, które ma on spełnić w przypadku wystąpienia umówionego wypadku ubezpieczeniowego. Ubezpieczający jest zobowiązany świadczyć dla ubezpieczyciela umówioną płatność (składkę). UAM Poznań

Edwin Deutsch (Das neue Versicherungsvertragsrecht 2008) Świadczeniem głównym ubezpieczyciela jest zapewnienie pokrycia ubezpieczeniowego. Nie jest to wyłącznie czynność przygotowawcza do późniejszego potencjalnego świadczenia; jest zaś ono świadczeniem wzajemnym w stosunku do zapłaty składki przez ubezpieczającego. Nazbyt daleko idącą redukcją rzeczywistości jest dostrzeganie obowiązku ubezpieczyciela nie w zapewnieniu pokrycia ubezpieczeniowego, lecz tylko w warunkowej obietnicy zapłaty. W teorii świadczenia pieniężnego ubezpieczenie i loteria mają efekty trudne do odróżnienia. To niewłaściwe dla tak dużej gałęzi gospodarki jak ubezpieczenia i jej oddziaływania. UAM Poznań

Zwrot składki §40 VVG (Niemcy) W przypadku zakończenia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu ubezpieczenia, ubezpieczycielowi przysługuje za tenże okres ubezpieczenia tylko taka część składki, która odpowiada czasowi, w którym istniała ochrona ubezpieczeniowa. Jeżeli stosunek ubezpieczenia zakończył się poprzez odstąpienie na podstawie §19 ust.2 albo poprzez uchylenie się przez ubezpieczyciela od skutków oświadczenia woli z powodu podstępu, ubezpieczycielowi przysługuje składka aż do chwili, w której oświadczenie o odstąpieniu lub o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli stanie się skuteczne. [---] UAM Poznań

Uzasadnienie nowelizacji przez niemiecki Rząd Federalny Nowe zdanie 1 wskazuje ogólnie, że ubezpieczycielowi w przypadku zakończenia stosunku ubezpieczenia przed końcem bieżącego okresu ubezpieczenia, przysługuje tylko ta część umówionej składki, która odpowiada ryzyku ponoszonemu w odniesieniu do czasu. Okres ochrony ubezpieczeniowej podczas bieżącego okresu ubezpieczenia jest dla stron umowy jednoznacznym kryterium, które w każdym przypadku prowadzi do odpowiedniego wyrównania interesów obu stron. UAM Poznań

§16 ustawy o umowie ubezpieczenia (Izrael) Jeżeli zdarzenie przewidziane w umowie staje się niemożliwe po zawarciu umowy, umowa wygasa automatycznie, a ubezpieczający nabywa prawo do zwrotu składek zapłaconych przez niego za okres po wygaśnięciu. [tłumaczenie: Marcin Masny) UAM Poznań

Opóźnienie w zapłacie składki §38 VVG (Niemcy) (1) Jeżeli kolejna składka nie została zapłacona we właściwym czasie, ubezpieczyciel może wyznaczyć ubezpieczającemu w formie pisemnej na jego koszt termin zapłaty, który nie może być krótszy niż dwa tygodnie. Oznaczenie terminu jest skuteczne tylko wówczas, gdy określone zostały poszczególne zaległe kwoty składki, odsetek i kosztów oraz skutki prawne, które są związane z upływem terminu; przy umowach połączonych ze sobą kwoty należy podawać oddzielnie. (2) Jeżeli wypadek ubezpieczeniowy zaszedł po upływie terminu, a ubezpieczający w chwili jego zajścia był w opóźnieniu co do zapłaty składki, odsetek lub kosztów, ubezpieczyciel nie jest zobowiązany do świadczenia. UAM Poznań

§38 VVG (Niemcy) (3) Ubezpieczyciel może po upływie terminu odstąpić od umowy bez zachowania terminu, o ile ubezpieczający pozostaje w opóźnieniu co do należnych kwot. Wypowiedzenie może być związane z terminem płatności w ten sposób, że będzie ono skuteczne wraz z upływem tego terminu, o ile w tym czasie płatności są opóźnione; ubezpieczający powinien być przy wypowiedzeniu wyraźnie o tym uprzedzony. Wypowiedzenie będzie nieskuteczne, jeżeli ubezpieczający w ciągu miesiąca po wypowiedzeniu, lub też, jeśli jest ono powiązane z określeniem terminu, w ciągu miesiąca po pływie terminu, dokonał zapłaty; nie narusza to ustępu 2. UAM Poznań

Prewencja §82 VVG (Niemcy) (1) W razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego ubezpieczający ma obowiązek wedle swoich możliwości dbać o zapobieżenie i zmniejszenie rozmiarów szkody. (2)O ile to możliwe, ubezpieczający ma obowiązek stosować się do wskazówek ubezpieczyciela, a także starać się o udzielenie takich wskazówek, na ile okoliczności na to pozwalają. Jeżeli wielu zaangażowanych w umowę ubezpieczenia ubezpieczycieli udziela różnych wskazówek, wówczas ubezpieczający powinien działać według rozeznania zgodnego z obowiązkiem. UAM Poznań

§82VVG (Niemcy) (3) Przy naruszeniu powinności opisanych w ustępie 1 lub 2 ubezpieczyciel jest zwolniony z obowiązku świadczenia, jeżeli ubezpieczający naruszył powinność umyślnie. W przypadku naruszenia powinności z rażącego niedbalstwa, ubezpieczyciel jest uprawniony zmniejszyć swoje świadczenie w stosunku odpowiadającym ciężarowi zawinienia; ciężar udowodnienia nieistnienia rażącego niedbalstwa spoczywa na ubezpieczającym. (4) Odmiennie niż w ust.3, ubezpieczyciel jest zobowiązany do świadczenia, o ile naruszenie powinności nie stoi w związku przyczynowym ze stwierdzeniem wypadku ubezpieczeniowego ani też ze stwierdzeniem lub rozmiarami obowiązku świadczenia. Zdanie 1 nie obowiązuje, gdy ubezpieczający naruszył powinność w sposób podstępny. UAM Poznań

Zgoda ubezpieczonego w ubezpieczeniu na życie §150 ust.2 VVG (Niemcy) Jeżeli ubezpieczenie zostało zawarte na wypadek śmierci innej osoby, a umówione świadczenie przekracza zwykłe koszty pogrzebu, do skuteczności umowy potrzebna jest pisemna zgoda tejże osoby; nie dotyczy to ubezpieczeń grupowych na życie w zakresie zakładowego zabezpieczenia na starość. UAM Poznań

Ochrona konsumenta w niemieckim prawie ubezpieczeniowym Daleko posunięte obowiązki doradcze ubezpieczyciela, których niedopełnienie powoduje obowiązek odszkodowawczy. UAM Poznań