Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Wie essen wir heute und wie hat man früher gegessen? Jak jadamy dzisiaj i jak kiedyś jadano?

Die Steinzeitdiät ist eine Ernährungsform, die spezifisch für die Altsteinzeit (vor ca. 20.000 bis 10.000 Jahren) ist. In dieser Zeit wurden der Ackerbau und die Viehzucht vermehrt betrieben. Die Ernährung bestand vor allem aus Fleisch (vom Wild), Fisch, Meeresfrüchten, Eiern, Obst, Gemüse sowie Kräutern, Pilzen, Nüssen und Honig. Dieta okresu kamienia jest formą odżywiania się, właściwą dla okresu paleolitu (ok. 20.000 - 10.000 lat temu). W tym czasie rozwijało się głównie rolnictwo z hodowlą bydła. Pożywienie składało się głównie z mięsa (dziczyzny), ryb, owoców morza, jajek warzyw, ziół, grzybów, orzechów oraz miodu. Milch und Milchprodukte, Getreide und Getreideprodukte waren damals nicht bekannt. Mleko i przetwory mleczne, zboża i produkty zbożowe nie były wówczas znane.

Die Ägypter legten kleine Kanäle und auf diese Weise die Felder wurden mit dem kostbaren Nilschlamm überschwemmt. Auf diesen Feldern hat man Getreide angebaut. Die Körner wurden zu Mehl zerrieben und daraus hat man das Brot gebacken. Als Obst aßen die Ägypter Datteln, Granatäpfel und Feigen. Fleisch aßen sie wenig. Egipcjanie zakładali małe kanały przez co pola zalewane były cennym szlamem z Nilu. Na tych polach uprawiano zboża. Ziarna były mielone na mąkę, z której pieczono chleb. Jako owoce spożywali Egipcjanie daktyle, granaty oraz figi. Mięsa jedli mało. Eines der Hauptgetränke im alten Ägypten war das Bier. Es hatte jedoch sehr wenig Alkoholgehalt. Jednym z głównych napojów w starożytnym Egipcie było piwo. Zawierało jednak ono bardzo mało alkoholu.

Bei den Römern war es üblich dreimal am Tag zu essen Bei den Römern war es üblich dreimal am Tag zu essen. Zum Frühstück aß man trockenes Brot, das in Honig gestippt wurde. Manchmal wurden dazu auch Oliven und Käse gereicht. Das Mittagessen bestand aus den Resten des vergangenen Abends. Wśród Rzymian było zwyczajem jeść trzy razy dziennie. Na śniadanie jedzono suchy chleb maczany w miodzie. Czasami dodawano do niego oliwki i ser. Obiad składał się z resztek z poprzedniego wieczoru. Das Abendessen war die Hauptmahlzeit des Tages. Die Vorspeise bestand aus Gemüse, Pilzen, Krabben, Fisch und Eier. Die Hauptspeise enthielt Fleisch und Geflügel. Zum Nachtisch servierte man Obst oder Gebäck. Kolacja była głównym posiłkiem dnia. Przekąska składała się z jarzyn, grzybów, krabów, ryb i jaj. Potrawa główna zawierała mięso, drób. Na deser serwowano owoce lub ciasto.

Die Esskultur und das Festmahl wurde in der Antike hoch geschätzt Die Esskultur und das Festmahl wurde in der Antike hoch geschätzt. Es gab bestimmte Tischsitten, an die sich jeder halten sollte. Die Frauen mussten im Sitzen essen, während die Männer auf einem bequemen Sofa lagen. Während des Gastmahls wurden die Reden vorgetragen. Kultura jedzenia oraz uczty były wysoko cenione w czasach antycznych. Obowiązywały pewne zasady zachowania przy stole, które powinien każdy przestrzegać. Kobiety musiały jeść w pozycji siedzącej podczas gdy mężczyźni leżeli wygodnie na sofie. Podczas uczty były wygłaszane mowy.

Wörter und Wendungen. - Słówka i zwroty. die Ernährungsform - dieta der Ackerbau - rolnictwo die Meeresfrüchten - owoce morza auf diese Weise - w ten sposób hat man überschwemmen - zalewano zerreiben - rozcierać das Alkoholgehalt - zawartość alkoholu es war üblich - było zwyczajem trockenes Brot - suchy chleb es wurden gereichert - były serwowane die Tischsitten - zwyczaje przy stole

Getreideprodukte und Grützen zählten im Mittelalter in allen Schichten zu den Grundnahrungsmitteln. Verlauf des Mittelalters markierte die Konventionen in Essen und Trinken nach sozialen Schichten. Man legte Regeln fest, welche Speisen Dienstboten, Gesellen, Meistern und Handelsherren zustanden. Die Fleischgerichte verzehrte nur die Mittel- und Oberschicht. Produkty zbożowe i kasze były w średniowieczu we wszystkich warstwach podstawowym produktem spożywczym. Średniowiecze określało konwencje w jedzeniu i piciu w zależności od warstw społecznych. Ustalano zasady jakie potrawy przysługiwały służbie, czeladnikom, mistrzom i kupcom. Dania mięsne spożywały tylko średnie i wyższe warstwy społeczne.

Das Essen im alten Griechenland war sehr einfach Das Essen im alten Griechenland war sehr einfach. Getreide, Obst, Gemüse waren die Hauptnahrungsmittel der Griechen. Das wichtigste Getreide war die Gerste. Die Körner wurden gemahlen und die Frauen bucken aus dem Mehl Brot und stellten einen Gerstenbrei her. Weizen wurde zwar auch angebaut, war aber sehr teuer. Kohl, Zwiebeln, Erbsen und Linsen bauten die Bauern auf den Feldern an. Jedzenie w starożytnej Grecji było bardzo proste. Zboża, owoce, warzywa były głównym pożywieniem Greków. Najważniejszym zbożem był jęczmień. Ziarna mielono i kobiety piekły z tej mąki chleb oraz robiły kleiki. Pszenicę też uprawiano, ale była zbyt droga. Rolnicy na polach uprawiali kapustę, cebulę, groch i soczewicę.

Wasser und Wein waren im alten Griechenland sehr beliebt Wasser und Wein waren im alten Griechenland sehr beliebt. Die Trauben wurden hierfür in große Bottiche geschüttet und mit den Füßen zertreten, bis der Saft hinauslief. Auch Oliven waren sehr populär. Sie wurden zu Öl verarbeitet, das man fürs Kochen, für Kosmetik oder als Lampenöl einsetzte. Woda i wino cieszyły się dużym uznaniem w starożytnej Grecji. Winogrona wysypywano do dużej kadzi i deptano nogami, aż wypłynął z nich sok. Oliwki były też bardzo popularne. Przerabiano je na oliwę, którą wykorzystywano do gotowania, w celach kosmetycznych oraz jako olej do lampy oliwnej.

Der Barock war voll vom Gegensatz; süß und sauer, bitter und süß, hell und dunkel, alles stark gewürzt. Die Lieblingsgewürze waren: Safran, Muskat, Nelken, Ingwer. Beeren aller Art garnierten das Fleisch. Neben Wasser und Milch hat man auch den gewürzten Wein getrunken. Am Dorf aber aß die überwiegende Mehrheit der Menschen sehr karg. Barok był pełen kontrastów: słodkie i kwaśnie, gorzkie i słodkie, jasne i ciemne, wszystko mocno przyprawione. Ulubione przyprawy to: szafran, gałka muszkatołowa, goździki, imbir, szałwia. Oprócz wody i mleka pito także grzaniec. Jagody wszystkich rodzajów zdobiły mięso. Na wiosce jednak większość ludzi spożywała bardzo ubogie posiłki.

Durch die Kreuzzüge lernten die oberen Schichten die Tischmanieren des Orients kennen. Die Wurzeln unserer Manieren liegen in Frankreich und sie wurden dann an die italienische Tafelkultur angepasst. Besonders König Ludwig der XIV zelebrierte die Regeln am Tisch. Ihm verdanken wir die Einführung der Gabel, die bis dahin als teuflisch galt und aus Angst nicht benutzt wurde. Dzięki krucjatom wyższe warstwy społeczne poznały kulturę zachowania przy stole Orientu. Korzenie naszych obyczajów są we Francji i zostały potem dostosowane do włoskiej kultury kulinarnej. Szczególnie król Ludwig XIV przestrzegał zasad kultury przy stole. Jemu zawdzięczamy wprowadzenie widelca, który dotąd był uważany za narzędzie diabelskie i ze strachu nie był używany.

Wörter und Wendungen. - Słówka i zwroty. die Getreideprodukte - produkty zbożowe die Grütze - kasza das Grundnahrungsmittel - produkt spożywczy die Fischgerichte - potrawy z ryb sehr einfach - bardzo proste das Getreide - zboże die Gerste - jęczmień die Linse - soczewica der Weizen - pszenica der Wein - wino fürs Kochen - do gotowania

Österreich ist bekannt für seine vielfältige Auswahl an traditionellen Gerichten, Getränken und Mehlspeisen. Zu den bekanntesten Gerichten zählen unter anderem das berühmte Wiener Schnitzel. Das „echte“ Wiener Schnitzel wird übrigens aus Kalbfleisch zubereitet. Zu den berühmtesten Süßigkeiten zählen vor allem die Mozartkugeln, die und verschiedene Variationen von Strudeln. Austria słynie z dużego wyboru tradycyjnych dań, napojów oraz potraw mącznych. Najpopularniejszym daniem jest słynny wiedeński sznycel. "Prawdziwy" sznycel wiedeński jest przyrządzany z cielęciny. Wśród słodyczy najbardziej znane są: kulki Mozarta oraz różne odmiany strudli.

In China essen die Menschen gerne warm, auch zum Frühstück oder Abendessen. Es gibt, wie in Europa, auch 3 Mahlzeiten am Tag. Das Frühstück gibt es oft schon vor 7 Uhr morgens und es besteht aus Baozi (gefüllter Teig) oder Nudeln. Das Mittagessen fängt üblicherweise bereits um 11 Uhr an. Das Abendbrot essen die Chinesen oft bereits vor fünf Uhr ihr. Es gibt mehrere Hauptgerichte und Beilagen, so dass man beim Essen ein bisschen von allem probieren kann. W Chinach ludzie lubią jeść ciepłe potrawy, nawet na śniadanie lub kolację. Tak jak w Europie są 3 posiłki dziennie. Śniadanie jest często już o godzinie 7 rano i składa się z baozi (ciasto z nadzieniem) lub makaronów. Obiad zaczyna się zwykle już o godzinie 11 tej. Kolację jedzą Chińczycy często już przed godziną piątą. Jest wiele dań głównych i przystawek więc podczas posiłku można wszystkiego po trochu spróbować. Es gibt fast immer Reis in irgendeiner Form: als eine kleine Schüssel mit Reis, als Reissuppe oder süße Reis-Nachspeise. Prawie zawsze jest ryż w różnorodnej formie: jako mała miseczka ryżu, jako zupa ryżowa czy też jako słodki deser.

Heute gibt es eine ganze Bandbreite an Tischmanieren und Tischsitten, die je nach Situation. Der moderne Mensch isst im Fast-Food- Restaurant mit den Fingern, im China-Restaurant mit Stäbchen. Ansonsten geben Ort und das Umfeld die Regeln vor: auf dem Volksfest kann man die Hühnerkeule mit den Fingern essen, im Restaurant nicht. Obecnie istnieje cała gama manier i obyczajów przy stole w zależności od sytuacji. Współczesny człowiek jada palcami w restauracji tupu fast food, w chińskiej restauracji pałeczkami. Poza tym miejsce i środowisko wyznaczają zasady: na festynie ludowym można jeść udko z kurczaka palcami w restauracji nie.

Im Deutschland ist das Bier König der Getränke und wird in etwa 1500 Brauereien gebraut. Das Bier ist nicht nur ein beliebtes Getränk in Deutschland, sondern auch ein Teil der Kultur. Es ist Nummer eins in deutschen Biergärten und genießt weltweit einen guten Ruf bezüglich Qualität und Geschmack. W Niemczech piwo jest królem napojów i jest warzone w ok.1.500 browarach. Piwo jest nie tylko ulubionym napojem w Niemczech, ale także częścią kultury. Jest numerem jeden w niemieckich ogródkach piwnych i cieszy się światową sławą odnośnie jakości smaku. Im Deutschland gibt es mehr als 300 Arten von Brot. Das Brot ist hier ein Grundnahrungsmittel. W Niemczech istnieje ponad 300 rodzajów chleba. Chleb jest tutaj podstawowym produktem spożywczym.

Die Spanier anstatt viele kleine Mahlzeiten am Tag zu sich zu nehmen, reduzieren sie Frühstück und Mittagessen auf ein Minimum und speisen dafür ausgiebig am Abend. Zwischen 20 und 22 Uhr beginnt die Verköstigung und kann sich leicht bis nach Mitternacht hinziehen. Das Essen wird als kleines gesellschaftliches Ereignis zelebriert. Im Kreis von Verwandten oder Freunden wird viel geredet und gelacht. Hiszpanie zamiast spożywać w ciągu dnia wiele małych posiłków redukują śniadanie i obiad do minimum i jedzą za to obficie wieczorem. Między godziną 20 - 22 zaczyna się degustację i może przeciągnąć się ona do północy. Jedzenie jest celebrowane jako małe wydarzenie towarzyskie. W kręgu rodziny i przyjaciół jest wiele rozmów i śmiechu.

Wörter und Wendungen. - Słówka i zwroty. die Kreuzzüge - krucjaty die Wurzeln - korzenie die Einführung - wprowadzenie die Gabel - widelec vielfältige Auswahl - zróżnicowany wybór aus Kalbfleisch - z cielęciny er wird zubereitet - jest przyrządzany gefüllter Teig - nadziewane ciasto die Schüssel mit Reis - miska ryżu mit den Fingern essen - jeść palcami die Verköstigung - degustacja

In den Niederlanden ist das Frühstück sehr süß In den Niederlanden ist das Frühstück sehr süß. Der Holländer mag vor allem Schokostreusel, Schokoflocken oder Erdnussbutter. Das klassische Mittagessen gibt es in den Niederlanden eigentlich nicht. Normalerweise isst man mittags etwas Brot und trinkt man die Milch. Die Hauptmahlzeit ist das Abendessen, welches aus warmen Speisen besteht. Auch hier wird nach dem Hauptgang etwas Süsses gegessen. W Holandii śniadanie jest bardzo słodkie. Holender lubi szczególnie musli czekoladowe, płatki czekoladowe lub masło orzechowe. Klasycznego obiadu właściwie nie ma w Holandii. Zwykle je się w porze lunchu trochę chleba i pije się mleko. Głównym posiłkiem jest kolacja składająca się z ciepłych potraw. Też tutaj po daniu głównym serwuje się coś słodkiego. Klassisches Hauptgericht zum Abendbrot ist Kartoffelpüree und Gemüse (Grünkohl, Rosenkohl), mit einer Soße begossen, oft mit der Wurst . Klasycznym daniem głównym na kolację są ziemniaki puree z warzywami (jarmuż, brukselka), polane sosem, często z kiełbasą.

Tischmanieren: 1. Nicht schmatzen. 2. Nicht mit vollem Mund reden. 3 Tischmanieren: 1. Nicht schmatzen. 2. Nicht mit vollem Mund reden. 3. Erst mit dem Essen beginnen, wenn alle ihre Speisen haben. 4. In korrekter Körperhaltung am Tisch sitzen. 5. Auf den richtigen Umgang mit dem Besteck achten. 6. Ellenbogen nicht auf dem Tisch abstützen. Zasady zachowania się przy stole: 1. Nie mlaskać. 2. Nie mówić z pełnymi ustami. 3. Zacząć jeść dopiero wtedy gdy już wszyscy mają swoje potrawy. 4. Siedzieć w prawidłowej pozycji przy stole. 5. Właściwie korzystać ze sztućców. 6. Nie podpierać się łokciami na stole.

In den USA fast an jeder Ecke findet man etwas zu Essen, oft 24 Stunden am Tag. Grundsätzlich lassen sich die Restaurants in drei Kategorien unterteilen: Fast Food-, Family- und bessere Restaurants. Das Mittagessen spielt bei den Amerikanern in der Regel eine untergeordnete Rolle, was bei dem reichhaltigem Frühstück auch nicht weiter verwunderlich ist. W Stanach Zjednoczonych niemal w każdym zakątku można znaleźć coś do jedzenia, często 24 godziny na dobę. Zasadniczo restauracje podzielone są na trzy kategorie: fast food, restauracje rodzinne i lepsze restauracje. Obiad u Amerykanów gra zwykle podrzędną rolę co nie jest dziwne przy obfitym śniadaniu. In den USA ist es nicht üblich nach dem Essen noch am Tisch sitzenzubleiben. Ist man mit dem Essen fertig bekommt man schnell die Rechnung und macht den Tisch frei für die nächsten Gäste. W Stanach Zjednoczonych nie ma zwyczaju po jedzeniu jeszcze przesiadywać przy stole. Kiedy skończy się jedzenie szybko dostaje się rachunek i zwalnia się stół dla następnych gości.

In Norwegen wird die Speisekarte zu einem Großteil vom Fisch bestimmt In Norwegen wird die Speisekarte zu einem Großteil vom Fisch bestimmt. Besonders schmackhaft ist gedünsteter oder gebratener Lachs, der mit frischen Kräutern zubereitet wird. Räucherlachs ist ebenfalls sehr beliebt bei den Norwegern. Bei den Fleischgerichten dominiert das Lammfleisch. Eine Spezialität ist auch die dunkle, würzige Schafswurst. Ein beliebtes Getränk ist die Milch. Alkohol ist teuer. W Norwegii menu jest w dużym stopniu zdominowane przez ryby. Szczególnie smakowity jest gotowany na parze lub grillowany łosoś, który jest przyrządzamy ze świeżymi ziołami. Wędzony łosoś jest również bardzo popularny wśród Norwegów. Wśród dań mięsnych dominuje jagnięcina. Specjalnością jest też jest ciemna, pikantna owcza kiełbasa. Ulubionym napojem jest mleko. Alkohol jest drogi.

Japanisches Essen ist immer fettarm, da vieles roh gegessen wird sowie viele Meerespflanzen dabei sind, ist es extrem gesund und zudem schmackhaft. Zu Hause wird oft gegrillter Fisch gegessen - auch zum Frühstück - weshalb ein typischer kleiner Gaskocher in der Mitte ein kleines Fach zum Grillen hat. Auch Nudeln sind sehr verbreitet - sei es als Suppe oder als Teil eine Menüs, sei es warm oder kalt. Japońskie jedzenie zawiera zawsze mało tłuszczu, ponieważ wiele potraw spożywa się na surowo i zawiera wiele owoców morza jest bardzo zdrowe i do tego smaczne. W domu często spożywa się ryby z grilla - nawet na śniadanie dlatego typowa mała kuchenka gazowa posiada w środku mały schowek na grillowanie. Makarony są również bardzo popularne - czy to w zupie czy też jako część menu, na zimno lub gorąco. Wagyū - Japanisches Rindfleisch sieht anders aus umd kostet sehr viel mehr. Es gilt als das feinste Rindfleisch der Welt. Wagyū - japońska wołowina wygląda inaczej i kosztuje dużo drożej. Jest uważana za najlepszą wołowinę na świecie.

Wörter und Wendungen. - Słówka i zwroty. es ist nicht üblich - nie ma zwyczaju n den Niederlanden - w Holandii eigentlich nicht - naprawdę nie nach dem Hauptgang - po daniu głównym von einer Soße begossen - polane sosem schmatzen - mlaskać mit vollem Mund - z pełnymi ustami die Körperhaltung - postawa die Ellenbogen - łokcie abstützen - podpierać się in der Regel - zazwyczaj