STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA – KLĘSKA CZY WYZWANIE Maria Zrałek Wyższa Szkoła Humanitas Polskie Towarzystwo Gerontologiczne STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA – KLĘSKA CZY WYZWANIE Katowice 23 stycznia 2013 GIG

Nie myśląc o starości skąd wiesz, że jesteś stary? David Brown Ile byś miał lat, gdybyś nie wiedział, ile lat masz naprawdę? Satchel Paige

Fazy starości w ujęciu wybranych autorów. D.B. Bromley A. Bochenek S. Klonowicz A. Kamiński J. Kocemba WHO do 65 lat: czas przed wycofaniem się z pracy powyżej 65: lat: emerytura ponad 80 lat : wiek starczy max. do 100 lat: późna starość I stopień starzenia się: 60-70 lat II stopień starzenia się: 70-80 lat III stopień starzenia się: 80-90 lat Starość 60-79 lat dla kobiet 65-79 lat dla mężczyzn Sędziwa starość: powyżej 80 roku życia dla obu płci Rozpoczyna-jąca się starość: ok., 60 r.ż. Wczesna starość: ok. 75 r.ż. Starość sędziwa powyżej 80 r.ż. Starość wczesna tzw. III wiek, young old 60-75 lat Starość dojrzała tzw. old old 75-90 lat Długowieczność (wiek sędziwy, oldest old, long life) 90-110-120 lat 60 lat: początek starości 70 lat: wiek podeszły 80 lat: wiek starczy 90 lat: długowie-czność Źródło: Z. Szarota, Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki, Kraków, 2004, s. 27.

Ludność Polski do 2035 r. według prognozy GUS z 2008r. Ludności Polski będzie stopniowo kurczyć się Znaczne zmiany struktury wieku zmniejszy się liczba osób najmłodszych (do 17 lat), silnie spadnie liczba osób w wieku 18-59/64 lata, silnie wzrośnie liczba osób w wieku poprodukcyjnym Źródło: prognoza demograficzna GUS z 2008r.Cyt. za J. Jóźwiak, I. E. Kotowska, A. Chłoń-Domińczak, A.Matysiak Prezentacja Zmiany demograficzne i szanse na wzrost urodzeń w Polsce, Komisja Polityki Społecznej i Rodziny, Warszawa, 18.05. 2010

Obraz demograficznego tsunami Cyt. za prezentacja M. Boni Polska 2030

Obszary uznawane za klęskę Wzrost udziału osób starszych w ogólnej populacji Wzrost liczebności the oldest old Długookresowa tendencja spadku udziału (także w liczbach bezwzględnych) populacji w wieku produkcyjnym Niska aktywność zawodowa ludzi w wieku przedemerytalnym i w wieku emerytalnym Zagrożenie systemu emerytalnego Problem opieki nad starymi zniedołężniałymi oraz zmniejszenie potencjału opiekuńczego Narastanie osamotnienia i samotności ludzi starych Problemy zdrowotne i opieka medyczna Niski kapitał społeczny Powstawanie napięć międzypokoleniowych

Dane w milionach

Prognoza GUS liczby ludności w wieku 65 lat i więcej według pięcioletnich grup wieku do 2030 r.

Udział osób w wieku 15–64 lata oraz w wieku 65+ w populacji ogólnej w Polsce Prof. dr hab. med. Danuta Koradecka Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. Prezentacja Wiek a zdolność do pracy źródło: Eurostat

Wskaźniki zatrudnienia starszych pracowników (wiek 55-64 lata) w państwach członkowskich UE w 2010 r. BIAŁA KSIĘGA Plan na rzecz adekwatnych, bezpiecznych i stabilnych emerytur COM(2012) 55 final

Jak się żyje osobom starszym w Polsce?, GUS , listopad 2012

emerytury

Wskaźnik potencjału pielęgnacyjnego Ł. Jurek Polityka społeczna wobec rodziny w dobie starzejącego się społeczeństwa w: Współczesne wyzwania polityki społecznej wobec rodziny. Red. A. Kubow, J. Szczepaniak, UE Wrocław 2010 s.157)

Ł. Jurek Polityka społeczna wobec rodziny w dobie starzejącego się społeczeństwa w: Współczesne wyzwania polityki społecznej wobec rodziny. Red. A. Kubow, J. Szczepaniak, UE Wrocław 2010 s.157)

Osoba starsza w brylancie opieki społecznej RODZINA PAŃSTWO RYNEK OSOBA STARSZA SPOŁECZ-NOŚĆ LOKALNA Podmioty w brylancie muszą wypełniać komplementarne zadania i nie powinni traktować siebie jak rywali, lecz jak partnerów realizujących wspólny cel. Skuteczna opieka powinna być efektem synergii wspólnego oddziaływania wszystkich elementów brylantu. Opracowanie l. Jurek na podstawie: D. White, Canadian Welfare Governance in Transition, http://www.utoronto.ca/ai/canada-korea/papers/D-White-CanadianWelfareGovernanceinTransition.ppt#256,1,Canadian Welfare Governance in Transition (20.10.2007).

Osoby w wieku 60 LAT i więcej według poziomu ograniczeń w samoobsłudze Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r., GUS, Warszawa 2011

Osoby w wieku 60 lat i więcej według możliwości wykonania czynności domowych Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r., GUS, Warszawa 2011

Osoby w wieku 60 lat i więcej według możliwości wykonania czynności domowych Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r., GUS, Warszawa 2011

Częstotliwość konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu lub lekarzem specjalistą, w podziale ze względu na wiek, EU-27, 2009 r. Eurostat 2012

Jak się żyje osobom starszym w Polsce?, GUS , listopad 2012

napięcia międzypokoleniowe Nr 21/2006 2006 06 26 „Starsi Polacy żyją na koszt młodszych Polaków – zarys zjawiska” Kto płaci za starzenie się społeczeństwa i marnotrawstwo PRL Paweł Dobrowolski TWORZYMY IDEE DLA POLSKI Instytut Sobieskiego ul. Nowy Świat 27, 00-029 Warszawa tel./fax: (022) 826 67 47 tel.: (022) 211 12 75 fax: (022) 211 12 76 e-mail: sobieski@sobieski.org.pl http://www.sobieski.org.pl Volkswagen Bank Polska S.A. 45 2130 0004 2001 0340 1999 0001 Mamuty żyją na koszt małolatów Kto płaci za starzenie się społeczeństwa i marnotrawstwo PRL

Podstawowe obszary wyzwań zmiany na rynku pracy finanse publiczne i system emerytalny rynek produktów i usług;

Etapy życia seniorów według Senioragency Kryterium „panowie sytuacji” 50-59 lat „wyzwoleni” 60-74 lata, „spokojni” 75-84 lata, „najstarsi” 85 lat i więcej Pieniądze Wysoki dochód do dyspozycji maksimum dochodu do dyspozycji, złoty wiek konsumpcji Moc nabywcza i chęć do zakupów ulega osłabieniu (ekonomicznie i psychologicznie) Wielu znajduje się w niepewnej sytuacji finansowej zwłaszcza wdowy Zdrowie Przeważająca większość cieszy się dobrym zdrowiem, pogorszenie wzroku, menopauza u kobiet Wciąż dobre zdrowie, wzrok i słuch ulegają dalszemu pogarszaniu Zdrowie staje się najistotniejszym czynnikiem, nasileniu ulegają wcześniej wymienione problemy, dodatkowo pogarsza się precyzja gestów Wysoki odsetek osób zależnych Czas wolny Umiarkowana ilość czasu wolnego Dużo wolnego czasu Dużo wolnego czasu, ale już nie opuszczają domu Źródło: Senioragency 2007, w.w.w.senioragency,com/news.aspx cyt za: M. Bombol, T. Słaby, Konsument 55+ wyzwaniem dla rynku, Warszawa 2011, s. 110.

Rynek pracy EMERYTURA – TO ROBOCZA DEFINICJA PIEKŁA! ZAPRACUJ SIĘ NA ŚMIERĆ – TO JEDYNY SPOSÓB NA ŻYCIE EMERYTURA – TO ROBOCZA DEFINICJA PIEKŁA! Bernard Shaw

1. Kierunki zmian w obszarze rynku pracy konieczność dokształcania, przekwalifikowania pracujących, jako następstwo labilnego środowiska pracy i zmian technologicznych. zwiększenie aktywności zawodowej osób starszych. Obecna sytuacja w zakresie aktywności osób powyżej 55.–64. roku życia stawia nas w ogonie krajów UE i OECD: tylko 34,5% osób jest aktywnych zawodowo, podczas gdy w krajach OECD 57,5%, w Szwajcarii 70,3%, Szwecji 74,%, Norwegii 69,5% Podwyższenie wieku emerytalnego Zaniechanie dezaktywizacji osób starszych jako instrumentu redukcji bezrobocia. Rozwiązanie problemu szarej strefy. Ostatnie wykonane przez GUS szacunki dotyczą 2004 roku i wynika z nich, że 33% spośród 1,3 mln osób to osoby powyżej 45. roku życia, z czego około 330 tys. to emeryci i renciści. W tej sytuacji bezwzględną koniecznością staje się działanie w kierunku m.in.: • rozwijania realnego i skutecznego programu zachęt dla zatrudniania osób starszych 55+, • rozwijania elastycznych form zatrudnienia osób starszych przez umożliwienie pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, pracy na czas określony, • wzrostu mobilności zawodowej osób tej grupy wiekowej, tak by zmniejszać liczbę osób, które mogą być uznane za wykluczone „cyfrowo”. • uelastycznienie przepisów dotyczących zatrudnienia osób starszych,

Reorientacja w zakresie popytu konsumpcyjnego

typologia modelu opieki nad osobami starszymi samoopieka (self-care), opieka w formie wolontariatu (volunteer care), opieka profesjonalna (professional care). G. Dooghe, The ageing of the European Population. London and Europe research, London Research Centre, May 1997 s.55 za MM

Miejsce w hierarchii preferencji opiekuńczych Miejsce świadczenia opieki: Opieka świadczona przez: we własnym mieszkaniu osoby starszej samoopieka małżonka innego członka rodziny z tego samego pokolenia dziecko lub krewnego dziecko innego członka rodziny sąsiada, przyjaciela lub ochotnika opiekuna formalnego w mieszkaniu opiekuna dziecko niezamężne lub nieżonate dziecko zamężne lub żonate W zakładzie opieki długoterminowej : Ł.Jurek, Polityka społeczna wobec rodziny w dobie starzejącego się społeczeństwa, w: Współczesne wyzwania polityki społecznej wobec rodziny pod red. A. Kubowa, J. Szczepaniak, Uniwersytet Ekonomiczny, Wrocław 2010, s.155

usługi zdrowotne

Life long learning

Usługi czasu wolnego

Wspieranie samodzielnego życia poprzez rozwiązania technologii ICT Rozwój systemów wsparcia technologii ICT jest wyjątkowo innowacyjnym sposobem na promowanie prowadzenia samodzielnego życia. „Inteligentne” domy, usługi cyfrowe i internetowe mają na celu wspieranie osób starszych w samodzielnym życiu i zwiększanie efektywności świadczenia usług poprzez wyszczególnienie konkretnych potrzeb.

Jak się żyje osobom starszym w Polsce?, GUS , listopad 2012

Jak się żyje osobom starszym w Polsce?, GUS , listopad 2012

Dziękuję za uwagę Dziękuję za uwagę Maria Zrałek