Walery Wróblewski 1836 –1908

Wczesne lata życia Walery Wróblewski urodził się 5 grudnia 1836 r. w miasteczku Żołądek. Miał 8 lat kiedy rodzina przeniosła się do Wilna. Matka wychowała go w tradycjach patriotyczno – religijnych. Lata szkolne spędził w atmosferze narastającej rusyfikacji ludności polskiej. Uczył się w Instytucie szlacheckim w Wilnie, a następnie w Instytucie Leśnym w Petersburgu. Wraz z innymi studentami nawiązywał stosunki z emigracją polską we Francji.

Przed Powstaniem Styczniowym 1855 r. śmierć cara Mikołaj I, wstąpienie na tron nowego cara Aleksandra II Przeprowadzenie reform ustrojowych przez cara Aleksandra II Romanowa. Przegrana Rosji w wojnie krymskiej odsłania wewnętrzną słabość Imperium. Polacy odczytali to jako objaw słabości rosyjskiego samodzierżawia rozpoczęli przygotowania do wybuchu nowego powstania.

Praca w Sokółce Od 1857 r. Wróblewski piastował stanowisko pomocnika kierownika szkoły leśnej w Sokółce, gdzie jego praca zyskała zaufanie i uznanie przełożonych. W 1861 r. zostaje mianowany porucznikiem i otrzymuje stanowisko inspektora szkoły leśnej w Sokółce. W tym samym czasie budowano linię kolejową z Warszawy do Petersburga, która przebiegała min. przez Białystok, Sokółkę, Grodno, Wilno. Na linię tą zwracali szczególną uwagę organizatorzy powstania przeciwko Rosji. Organizatorem pracy konspiracyjnej na terenie Sokółki był Walery Wróblewski. Przewoził i upowszechniał literaturę wśród ludu białoruskiego, głosząc hasła powstańcze oraz potrzebę poprawy losu chłopów.

Powstanie Styczniowe Udział w powstaniu styczniowym stanowił jedną z najpiękniejszych kart w życiu naszego bohatera. Poznajemy go tu jako dowódcę oddanego walce o niepodległość kraju i demokratę walczącego o zniesienie pańszczyzny i zrównanie wszystkich wobec prawa.

Obozowisko powstańców - drzeworyt francuski

Wodzem na teren grodzieńszczyzny został Onufry Duchyński, który powrócił  z emigracji i od razu udał się do Sokółki, do Wróblewskiego. Wyznaczyli oni punkt, w którym mieli zbierać się ochotnicy oraz polscy oficerowie służący w wojsku rosyjskim zaprzysiężeniu do spisku. Do pierwszej bitwy doszło pod Waliłami 29 kwietnia. Godzinna potyczka zakończyła się przegraną i odwrotem powstańców. Dzisiaj miejsce to otoczone jest opieką gimnazjalistów z Gródka.

Grafika Artura Grottgera, „Bitwa”, z cyklu „Polonia”, 1863

Oddział Wróblewskiego toczy walki na grodzieńszczyźnie, białostoczyźnie i wycofuje się do Puszczy Białowieskiej. Onufry Duchyński przekazuje dowództwo powstania Wróblewskiemu. Jesień 1863- Wróblewski walczy na Podlasiu i na Lubelszczyźnie. 19 stycznia 1864- Wróblewski ranny w bitwie pod Uścimowem. Wywiezienie Wróblewskiego w przebraniu kobiety do Galicji.

Artur Grottger „Pożegnanie powstańca”

W tych ciężkich czasach powstańcy jeszcze lepiej poznali swego dowódcę, zobaczyli, że nie oszczędza się on w walce, że pierwszy idzie do boju i ostatni ustępuje. Nic też dziwnego, że żołnierze kochali go i uwielbiali. W ramach represji popowstaniowych władze carskie wydały na Wróblewskiego wyrok śmierci i konfiskatę dóbr w Sokółce. Uniknąwszy aresztowania i niechybnej śmierci przedostał się do Galicji, skąd po wyleczeniu w szpitalu powstańczym w Dzikowie udał się do Paryża.

Puszcza Knyszyńska, na terenie której leży Sokółka, jest mocno związana z Powstaniem Styczniowym. Pamiątki tych tragicznych wydarzeń można znaleźć w arboretum w Kopnej Górze pod Supraślem, powstałe w 125 rocznicę tego zrywu narodowowyzwoleńczego. Park nosi imię Powstańców 1863 r. Jest tam stary dąb, na którym prawdopodobnie dokonano egzekucji kilkunastu żołnierzy, powstańcze drewniane krzyże oraz głaz z tablicą, na której widnieje kopia pieczęci używanej przez powstańców.

Na emigracji w Paryżu Zaczynała się emigracyjna bieda. Nikła stopniowo nadzieja na szybki powrót do kraju. Towarzyszy mu wizja pozostania na obczyźnie przez długie lata. Praca latarnika na paryskim bruku i w drukarni. Praca społeczna w Stowarzyszeniu Wzajemnej Bratniej Pomocy, emigracyjna działalność polityczna.

Komuna Paryska Po upokarzającej klęsce Francji w wojnie z Prusami w 1870 roku, doszło do upadku II Cesarstwa. Niezadowolenie ludności doprowadziło rok później do rewolucyjnego zrywu nazwanego Komuną Paryską. W pierwszych dniach kwietnia 1871 roku Wróblewski otrzymał nominację na generała i wyznaczony został na dowódcę kawalerii, a w kilka dni później na dowódcę całego lewobrzeżnego Paryża. Swój udział w walkach zakończył na ostatnich walczących barykadach.

Tablica pamięci Komuny Paryskiej Komunardzi przy zwalonej Kolumnie Vendôme Tablica pamięci Komuny Paryskiej

Ostatnie lata życia Mimo podeszłego wieku i schorowania angażował się do różnych prac społecznych. Zakończył swoje bogate w wydarzenia, życie nie doczekawszy się powstania wolnej Polski. Zmarł 5 sierpnia 1908 roku z dala od kraju, który tak bardzo ukochał i dla którego poświęcał bez reszty wszystkie swoje siły i zdolności. W dniu 19 sierpnia 1908 roku zwłoki jego przewieziono do Paryża i tu pochowano na cmentarzu Pere Lachaise.

Prezentację przygotowała Małgorzata Tolko Koniec Prezentację przygotowała Małgorzata Tolko