Lekcja języka polskiego poświęcona edukacji teatralnej Brygida Aloszko

ABC teatru „Świat jest teatrem, aktorami ludzie, Którzy kolejno wchodzą i znikają…” Wiliam Szekspir

Cele lekcji Przyswojenie pojęć związanych z edukacją teatralną (teatr, dramat) Omówienie cech dramatu Wyjaśnienie przemian w obrębie teatru i dramatu

Spis treści Definicja teatru Pojęcia związane z teatrem Rodzaje teatru Definicja dramatu Typy dramatu Wybitni dramaturdzy Cechy dramatu Ćwiczenia Podsumowanie

Definicja teatru Teatr (łac. theatrum, z gr. theatron, przyglądanie się, widowisko) – rodzaj sztuki widowiskowej – aktor lub grupa aktorów na żywo daje przedstawienie dla zgromadzonej publiczności.

Pojęcia związane z teatrem

Rodzaje teatru Teatr grecki – wywodzi się z tradycji obrzędów religijnych, zwłaszcza związanych z obchodami ku czci Dionizosa. Widowiska te musiały być łatwo dostępne dla ludności, pierwsze sztuki wystawiano więc na wytyczonym u stóp wzgórza placu zwanym orchestra a na jego środku ustawiano ołtarz (thymele). Początkowo orchestra miała kształt zbliżony do prostokąta, koła albo elipsy, ostatecznie przyjął się kształt koła. Na placu (orchestrze) występował chór i odbywały się popisy taneczne, widzowie zasiadali na zboczu góry, początkowo bezpośrednio na ziemi, później na drewnianych ławkach. Tak powstała widownia w kształcie dużego (większego od półkola) wycinka koła, czyli theatron.

Teatr elżbietański Za jego umowną datę narodzin przyjmuje się rok 1576. Wtedy to bowiem przedsiębiorca James Burbage wybudował pod Londynem pierwszy gmach przeznaczony wyłącznie do prezentacji widowisk teatralnych. Nazwał go The Theatre i rozpoczął wystawianie pierwszych sztuk. Wkrótce pojawiły się dwa kolejne teatry – The Curtain i The Rose - a po nich przyszły następne (Globe Theatre). Początkowo aktorzy grali na dworze, potem w budynkach. Sceną było podwyższenie, otoczone z trzech stron przez widzów i nieodgrodzone od nich barierą. Aktorzy często zwracali się do publiczności bezpośrednio, nawiązywali z nią bliski kontakt. Dekoracji było niewiele, często zastępował je napis, głoszący, że akcja toczy się np. w lesie albo w komnacie zamkowej. Brak dekoracji rekompensowały bogate stroje aktorów.

Definicja dramatu Dramat (z gr. drama czyli działanie) - jeden z trzech rodzajów literackich (obok liryki i epiki). Jest to właściwie rodzaj sztuki na granicy teatru i literatury. Jako utwór literacki charakteryzuje się przede wszystkim tym, że jest tworzony w celu realizacji scenicznej, jednak występują też dramaty niesceniczne, których autorzy skupili się bardziej na rozbudowie samego tekstu.

Typy dramatu Dramat antyczny - najstarszy rodzaj dramatu, który powstał w starożytnej Grecji. Dramaty antyczne były wystawiane w teatrach greckich podczas dionizji. Dramat antyczny dzielił się na tragedie i komedie.

Dramat szekspirowski Cechy dramatu szekspirowskiego: - Rodzaj dramatu wykreowanego przez Williama Szekspira. Uważa się, że dramat szekspirowski jest prekursorem dramatu romantycznego. Cechy dramatu szekspirowskiego: brak zasady trzech jedności niezachowanie zasady decorum - (język potoczny, komizm zmieszany z powagą - połączenie tragizmu, komizmu i liryzmu) wprowadzenie scen zbiorowych brak chóru kompozycja - akty i sceny (brak prologu i epilogu) tematyka historyczna elementy fantastyczne (złamanie zasady mimesis)

Dramat romantyczny Odmiana dramatu wykreowana przez twórców epoki romantyzmu w XIX w. Cechy dramatu romantycznego: synkretyzm rodzajowy i gatunkowy zerwanie z zasadą trzech jedności (czasu, miejsca, akcji) przeplatanie scen realistycznych z fantastycznymi i fantastyczno-wizyjnymi bohater romantyczny złamanie zasady decorum (zasada zgodności treści z formą, inaczej jednorodność stylistyczna. Była stosowana do każdego gatunku literackiego. Polegała na odpowiednim dobraniu stylu mówienia (pisania), słownictwa i składni do gatunku i tematyki dzieła. Jedna z głównych zasad obowiązujących w teatrze greckim).

Dramat symboliczny Utwór sceniczny, którego główną cechą jest odejście od dosłowności. Świat przedstawiony dramatu nie odzwierciedla konkretnych faktów społecznych. Jego celem jest wyrażenie podstawowych sytuacji humanistycznych. Dramat symboliczny charakteryzuje poetyzacja języka oraz zwrot do wątków baśniowych i historycznych.

Wybitni dramaturdzy SOFOKLES Urodzony w 496 roku p.n.e. w gminie Kolonos. Był aktorem oraz twórcą dramatów. Pierwszy raz stanął do zawodów dionizyjskich w wieku 28 lat i od razu otrzymał główną nagrodę pokonując nawet samego Ajschylosa. Zarówno za życia jak i po śmierci był czczony przez współobywateli jak bohater. Rozkwit jego twórczości miał miejsce za rządów jego przyjaciela Peryklesa. Sofokles podobno dożył sędziwej starości - zmarł w wieku 90 lat. Zmarł w 406 roku p.n.e.

Wiliam Szekspir Data ur. kwiecień 1564, data chrztu: 26 kwietnia 1564, miejsce ur. Stratford-upon-Avon, zm. 23 kwietnia 1616 tamże) - angielski poeta, dramaturg, aktor. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru. Napisał około 40 sztuk, 154 sonety, a także wiele utworów innych gatunków.

Stanisław Wyspiański Ur. 15 stycznia 1869 w Krakowie, zm. 28 listopada 1907 tamże – polski dramaturg, poeta, malarz, grafik i architekt.

Cechy dramatu podział na akty, sceny i odsłony tekst poboczny, czyli didaskalia utarty schemat budowy podzielony na role brak narratora kreowanie świata poprzez dialogi i monologi zasada trzech jedności (w dawniejszych czasach) - akcja trwająca 24 godziny, jedno miejsce wydarzeń, jeden problem

Opisz poszczególne części teatru antycznego Ćwiczenie 1 Opisz poszczególne części teatru antycznego

Ćwiczenie 2 Wyjaśnij pojęcia: Akt Adaptacja Antrakt Didaskalia Sufler Inscenizacja

Podsumowanie Po tej lekcji powinieneś umieć: Wyjaśnić pojęcia: teatr i dramat Wymienić cechy dramatu i ich przemiany Wymienić znanych dramaturgów Wyjaśnić pojęcia związane z teatrem