Kara Ograniczenia wolności Gabriela Robenek

Kara ograniczenia wolności Jest karą nieizolacyjną Została wymieniona w Kodeksie karnym na drugim miejscu, co jest przejawem prymatu kar wolnościowych przed karami izolacyjnymi Praktyka jej wymierzenia jest stosunkowo rzadka Występuje zarówno w Kodeksie karnym, jak i w Kodeksie wykroczeń oraz Kodeksie karnym skarbowym Do katalogu kar ustawodawca wprowadził ją w 1969r. Ma ona dwa warianty Obecnie ustawodawca zrezygnował z dozoru przy wykonywania kary ograniczenia wolności

Cel kary ograniczenia wolności Wykonywanie kary ograniczenia wolności ma na celu wzbudzenie w skazanym woli kształtowania jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego

Elementy kary ograniczenia wolności Zakaz zmiany miejsca stałego pobytu bez zgody sądu Obowiązek wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne (może być zastąpiony potrącaniem wynagrodzenia) Obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary Art. 34 § 2 kk

Formy Kary Ograniczenia Wolności Wykonywanie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym Dokonywanie potrąceń w wysokości 10 – 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny określony przez sąd Wyboru jednej z ww. form dokonuje sąd Oba warianty wykonywania kary ograniczenia wolności (praca i potrącenie) są nastawione na ten sam cel – jest nim cel społeczny Skazany ma obowiązek pracować sumiennie oraz przestrzegać ustalonych w miejscu pracy porządku i dyscypliny

Zmiana formy wykonywania kary ograniczenia wolności art. 63a Kkw Art. 63a kkw: W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może zmienić formę obowiązku wykonywania pracy, przyjmując 20 godzin pracy na cele społeczne za równoważne 10% wynagrodzenia za pracę; orzeczona praca nie może przekroczyć 40 godzin w stosunku miesięcznym 20 godzin pracy = 10% wynagrodzenia *Zawsze fakultatywnie Na postanowienie w tym przedmiocie przysługuje zażalenie

Dodatkowe obowiązki Sąd może nałożyć na skazanego na karę ograniczenia wolności dodatkowe obowiązki. Katalog tych obowiązków jest następujący: Informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby Przeproszenie pokrzywdzonego; Wykonywanie ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby; Wykonywanie pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu Powstrzymywanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających; Poddanie się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu albo oddziaływaniom terapeutycznym (wymagana jest zgoda skazanego); Uczestnictwo w oddziaływaniach korekcyjno – edukacyjnych; Powstrzymywanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach; Powstrzymywanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób; Opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym; Inne stosowne postępowanie, jeśli może zapobiec to popełnieniu ponownego przestępstwa. Sąd może również zobowiązać skazanego do naprawienia szkody w całości lub w części (chyba że orzekł środek karny wymieniony w art. 39 pkt 5) albo do uiszczenia świadczenia wymienionego w art. 39 pkt 7.

Modyfikacja obowiązków Sąd może w okresie wykonywania kary ograniczenia wolności ustanawiać, rozszerzać lub zmieniać obowiązki, o których mowa wyżej. Może on również zwolnić z wykonywania tych obowiązków. Sąd może również zmniejszyć orzeczoną liczbę godzin wykonywanej pracy w stosunku miesięcznym lub wysokość miesięcznych potrąceń z wynagrodzenia za pracę. Nie może to jednak przekroczyć ustawowego minimum. Jedyną przesłanką uzasadniającą modyfikację obowiązków są względy wychowawcze.

Przesłanka negatywna wymierzenia kary ograniczenia wolności Ustawodawca w art. 58 § 2a ustanowił zakaz orzekania kary ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, jeżeli stan zdrowia oskarżonego lub jego właściwości i warunki osobiste uzasadniają przekonanie, że oskarżony nie wykona tego obowiązku

Wymiar Kary ograniczenia wolności Wymierzana jest w miesiącach Ustawowy wymiar tej kary wynosi od jednego do 12 miesięcy Ustawodawca przewidział możliwość zmiany (podwyższenia) górnej granicy kary ograniczenia wolności: Do 2 lat* – w przypadku nadzwyczajnego obostrzenia kary (art. 38 § 2 kk) oraz przy wymierzaniu kary łącznej (art. 86 § 1 kk), gdy sąd orzeka karę ograniczenia wolności na podstawie art. 58 §3 kk Do 18 miesięcy (górna granica ustawowego zagrożenia zwiększona o połowę) – w razie wymierzenia kary w warunkach recydywy jednokrotnej (art. 64 § 1 kk) oraz w przypadku ciągu przestępstw (art. 91 kk) *W takim przypadku karę wymierza się w miesiącach i latach

Miejsce wykonywania kary ograniczenia wolności Wykonuje ją się w miejscu stałego pobytu (w razie orzeczenia kary ograniczenia wolności w formie nieopłatnej, kontrolowanej pracy) lub zatrudnienia skazanego (w przypadku wykonywania kary ograniczenia wolności w formie potrącenia) albo w niewielkiej odległości od tego miejsca Ważne względy mogą przemawiać za wykonywaniem kary w innym miejscu

Początek terminu wykonywania kary ograniczenia wolności Dla kary ograniczenia wolności w postaci wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne – dzień, w którym skazany przystąpił do wykonywania wskazanej pracy. Wykonywanie kary ograniczenia wolności w tej formie może odbywać się także w dni ustawowo wolne od pracy i dni wolne od pracy u podmiotu, w którym kara jest wykonywana Dla kary ograniczenia wolności w postaci dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę - pierwszy dzień okresu, w którym dokonuje się potrącenia skazanemu z wynagrodzenia za pracę

Podmioty na rzecz których wykonywana jest kara ograniczenia wolności Właściwy wójt, burmistrz lub prezydent miasta wyznacza miejsca, w których może być wykonywana nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne. Podmioty, dla których organy samorządu terytorialnego są organami założycielskimi, a także państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne oraz spółki prawa handlowego z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa lub gminy, powiatu bądź województwa mają obowiązek umożliwienia skazanym wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne. Praca ta może być również wykonywana na rzecz instytucji lub organizacji reprezentujących społeczność lokalną oraz w placówkach oświatowo – wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych lub socjoterapii, pomiotach leczniczych, jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej i innych instytucjach lub organizacjach użyteczności publicznej, niosących pomoc charytatywną – za ich zgodą.

Ubezpieczenie skazanych na karę ograniczenia wolności Wydatki związane z ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków skazanych na karę ograniczenia wolności w formie wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne oraz pracę społecznie użyteczną ponosi Skarb Państwa

Wykonywanie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne W celu wykonania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne sąd przesyła sądowemu kuratorowi zawodowemu odpis orzeczenia W terminie 7 dni od doręczenia tego orzeczenia, kurator wzywa skazanego oraz poucza go o prawach i obowiązkach, a także o konsekwencjach związanych z uchylaniem się od odbywania kary. Do kompetencji kuratora (a nie sądu) należy również określenie rodzaju, miejsca i terminu rozpoczęcia pracy oraz zawiadomienie właściwego organu gminy i podmiotu, na rzecz którego wykonywana będzie praca. W tym zakresie wysłuchuje najpierw skazanego. Jeżeli skazany nie stawi się na wezwanie lub pomimo uprzedniego pouczenia go o prawach, obowiązkach oraz konsekwencjach związanych z wykonywaniem kary ograniczenia wolności oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, kurator ma obowiązek skierowania do sądu wniosek o orzeczenie kary zastępczej. Dotyczy to również sytuacji, gdy skazany nie podejmie pracy w wyznaczonym terminie lub w inny sposób będzie uchylał się od odbywania kary ograniczenia wolności lub wykonania nałożonych na niego obowiązków. W szczególnie uzasadnionych wypadkach sądowy kurator zawodowy może podjąć decyzję o zmianie rodzaju, miejsca lub terminu rozpoczęcia pracy.

Właściwy organ gminy przekazuje sądowemu kuratorowi zawodowemu informację o wyznaczonych dla skazanych miejscach i rodzaju pracy, a także o osobach odpowiedzialnych za organizowanie pracy i kontrolowanie jej przebiegu. Osoby zobowiązane do kontroli wykonywania pracy mają obowiązek niezwłocznego informowania sądowego kuratora zawodowego o istotnych okolicznościach dotyczących przebiegu pracy i zachowania się skazanego. Dotyczy to w szczególności: terminu rozpoczęcia i zakończenia pracy, liczbie przepracowanych godzin, rodzaju wykonywanej przez skazanego pracy, a także niepodjęcia przez skazanego pracy, niezgłoszenia się do pracy, przeszkody uniemożliwiającej wykonywanie pracy, opuszczenia pracy bez usprawiedliwienia, każdego przypadku niesumiennego wykonywania pracy oraz uporczywego nieprzestrzegania ustalonego porządku i dyscypliny pracy.

Dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia za pracę W stosunku do skazanego zatrudnionego, wobec którego orzeczono karę ograniczenia wolności w postaci dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę, sąd przesyła odpis orzeczenia odpowiedniemu zakładowi pracy. Sąd wskazuje na czyją rzecz mają być dokonywane potrącenia, dokąd należy je wpłacać, a także z jakich składników wynagrodzenia i w jaki sposób należy ich dokonywać. Wypłacając wynagrodzenie skazanemu, potrąca się określona w orzeczeniu część wynagrodzenia i bezzwłocznie przekazuje się ją zgodnie ze wskazaniem Sądu. Koszty związane z przekazywaniem potrącanych kwot odlicza się od dokonywanych potrąceń.

Nadzór i Kontrola Nadzór nad wykonywaniem kary ograniczenia wolności w obu jej formach oraz orzekanie w sprawach dotyczących jej wykonywania należy do sądu rejonowego, w okręgu którego kara jest lub była wykonywana (niezależnie od tego, który sąd karę wymierzył) – art. 55 § 1 kkw Czynności związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kary ograniczenia wolności oraz obowiązków nałożonych na skazanego wykonuje sądowy kurator zawodowy

Odroczenie wykonania kary ograniczenia wolności Fakultatywne Obligatoryjne Na czas do 6 miesięcy, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki W razie powołania skazanego do czynnej służby wojskowej, do czasu ukończenia tej służby.

Odwołanie odroczenia Przesłanki: ustanie przyczyny, dla której wykonanie kary ograniczenia wolności zostało odroczone lub skazany nie korzysta z odroczenia zgodnie z celem, w jakim zostało ono mu udzielone albo rażące naruszenie przez skazanego porządku prawnego Zawsze fakultatywnie Odwołanie odroczenia wykonania kary ograniczenia wolności leży w kompetencji sądu. Na postanowienie w przedmiocie zarówno odroczenia, jak i odwołania odroczenia kary ograniczenia wolności przysługuje zażalenie.

Przerwa Fakultatywna Obligatoryjna Na okres do 1 roku jeżeli dalsze wykonywanie kary ograniczenia wolności pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki Jeżeli stan zdrowia skazanego uniemożliwia mu wykonanie kary ograniczenia wolności – do czasu ustania przeszkody W razie powołania skazanego do czynnej służby wojskowej – do czasu ukończenia tej służby

Takie zwolnienie powoduje uznanie kary za wykonaną. Zwolnienie z wykonania części kary ograniczenia wolności na podstawie art. 83 kk Przesłanki zwolnienia (łącznie): Skazany na karę ograniczenia wolności odbył co najmniej połowę wymierzonej kary W czasie wykonywania kary przestrzegał porządku prawnego i sumiennie wykonywał wskazaną pracę Wywiązał się z nałożonych na niego obowiązków i środków karnych Takie zwolnienie powoduje uznanie kary za wykonaną. Zawsze fakultatywnie Decyduje o tym sąd Na postanowienie w przedmiocie zwolnienia skazanego z reszty kary ograniczenia wolności przysługuje zażalenie Ustawodawca nie uzależnił wprost stosowania tego mechanizmu od osiągnięcia celu kary ograniczenia wolności

Uznanie kary za wykonaną w trybie art. 64 kkw W razie niewykonania pełnego wymiaru kary albo niedokonania całości potrąceń z wynagrodzenia za pracę lub niewykonania innych obowiązków związanych z karą ograniczenia wolności w okresie, na jaki tą karę orzeczono – sąd orzeka o tym, czy i w jakim zakresie karę tę uznać za wykonaną ze względu na osiągnięte cele tej kary, chyba że chodzi o obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienie. Ratio legis: uchronienie skazanego od zastępczej kary pozbawienia wolności z powodu niewykonania w całości wszystkich elementów kary Nie dotyczy to sytuacji, gdy skazany uchyla się od wykonania kary Ocena następuje dopiero po upływie okresu na jaki orzeczono karę ograniczenia wolności Możliwe rozstrzygnięcia sądu: - kara zostaje uznana za wykonaną w całości; - kara zostaje uznana za wykonaną w części; - kara zostaje uznana za niewykonaną.

Zastępcza kara pozbawienia wolności Sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w sytuacji, gdy skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności lub nałożonych na niego obowiązków. Jeżeli skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym pozostałej jeszcze do wykonania karze ograniczenia wolności przyjmując, że: 1 dzień zastępczej kary pozbawienia wolności = 2 dni kary ograniczenia wolności Na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności przysługuje zażalenie. W posiedzeniu może wziąć udział prokurator, sądowy kurator zawodowy, skazany, a także jego obrońca