Typy genetyczne jezior

Jezioro to naturalny zbiornik śródlądowy stanowiący wypełnione wodą zagłębienie terenu. Ze względu na procesy rzeźbotwórcze, w wyniku których powstała misa jeziorna, wydziela się różne typy jezior.

Typy genetyczne jezior Meteorytowe – woda wypełnia zagłębienia powstałe po uderzeniu meteorytu, są owalne i dość głębokie (np. jez. Kaali w Estonii). Tektoniczne – powstały w wyniku ruchów tektonicznych skorupy ziemskiej. Dzielą się na trzy rodzaje.

Jeziora w obniżeniach tektonicznych na równinach Jezioro Wiktorii Jezioro Ładoga SOHO (ESA & NASA)

Jeziora na przedgórzu Jezioro Bałchasz SOHO (ESA & NASA)

Jeziora w rynnowych rozpadlinach i rowach tektonicznych Jezioro Bajkał SOHO (ESA & NASA)

Typy genetyczne jezior cd. Wulkaniczne – powstają w kraterach, kalderach wygasłych wulkanów, w zaklęśnięciach pól lawowych oraz w dolinach zatarasowanych jęzorami lawy. Maary Ukinrek

Jeziora wulkaniczne Jezioro kraterowe – wulkan Irazú (Kostaryka)

Typy genetyczne jezior cd. Polodowcowe – powstały dzięki erozyjnej i akumulacyjnej działalności kontynentalnych i górskich lodowców. Wyróżnia się wśród nich jeziora: rynnowe, morenowe, oczka wytopiskowe, kotły i kociołki, sandrowe, przyozowe i drumlinowe oraz lodowcowe górskie.

Jeziora rynnowe

Jeziora lodowcowe górskie – cyrkowe Czarny Staw

Typy genetyczne jezior cd. Krasowe – powstały w zapadliskach lub lejach na obszarach zbudowanych ze skał wapiennych lub gipsowych (np. jeziora na Polesiu Lubelskim). Rzeczne – czyli starorzecza powstałe z odciętych meandrów.

Typy genetyczne jezior cd. Deltowe – położone w deltach dużych rzek. Są one reliktowymi zbiornikami o zaawansowanym procesie zarastania. Przybrzeżne – powstały przez odcięcie mierzeją zatok lub ich części od morza.

Typy genetyczne jezior cd. Eoliczne – powstają w zagłębieniach powstałych w skutek wywiewania przez wiatr skał sypkich. Reliktowe – stanowią część dawnego morza lub rozległego jeziora.

Jeziora reliktowe Morze Kaspijskie

Typy genetyczne jezior cd. Poligenetyczne – powstałe w wyniku różnych procesów rzeźbotwórczych, m.in. tektoniczno-lodowcowe (Michigan), tektoniczno-eoliczne (Czad), wulkaniczno-tektoniczne (Toba).

Jeziora poligenetyczne – wulkaniczno-tektoniczne Jezioro Toba

Literatura: Źródła zdjęć i ilustracji: 1. Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 2006, Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2. Makowska D., 1998, Ziemia, WSiP, Warszawa Źródła zdjęć i ilustracji: 1. zdjęcie własne 4. http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Lake_victoria_NASA.jpg* 5. http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:LakeBalkhash-EO.jpg* 6. http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Baikal-S1998162044804.jpg* 7. http://en.wikipedia.org/wiki/Image:UkinrekMaars.jpg produced by the U.S. Geological Survey 8. http://en.wikipedia.org/wiki/Volcanic_crater 10. http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Jeziorak_mapka2.JPG 11. http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Czarny_staw.jpg 15. http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Caspian_Sea_from_orbit.jpg* 17. http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Toba_zoom.jpg* * zdjęcia te pochodzą z programu SOHO: "Courtesy of SOHO/[instrument] consortium. SOHO is a project of international cooperation between ESA and NASA." Where [instrument] stands for the name of the instrument that acquired the data (i.e. SOHO/EIT, SOHO/LASCO, etc).