Polityka dynastyczna Jagiellonów

Polityka Jagiellonów Za czasów panowania dynastii Jagiellonów w Polsce, rozwiązano w kraju wiele dotychczasowych kwestii spornych: Uporządkowano sprawy między monarchą a Kościołem ( wprowadzono nowy tytuł – prymasa) Utrwalił się udział możnowładztwa w rządzeniu państwem; Nadania przywilejów; Utrwalono priorytety polityki dynastycznej;

Po śmierci Władysława Jagiełły rada królewska dokonała elekcji jego syna Władysława III – wówczas 10-letniego chłopca. W imieniu małoletniego króla rządy sprawował jego opiekun – Zbigniew Oleśnicki – biskup krakowski. Wówczas to na pierwszy plan wysunęła się tzw. rada królewska – organ doradczy króla, w skład którego wchodzili dostojnicy kościelni oraz wojewodowie i kasztelanowie. Równocześnie nadane im przywileje wprowadzały zasadę indygenatu.

Zasada indygenatu Polegała na tym, że urzędy i funkcje w danej ziemi mogą pełnić tylko ludzie wywodzący się z danej ziemi. Przykład: wojewodą Małopolski mógł zostać tylko urzędnik, który urodził się w Małopolsce. Efekt – większe znaczenie uzyskali urzędnicy małopolscy i wielkopolscy – zarządcy dwóch najważniejszych regionów państwa.

Sejm Z biegiem czasu spotykające się na zjazdach rycerstwo obradowało o wspólnej polityce stanowej. Do XIV w. zjazdy takie zwano wiecami, natomiast od końca XIV nazywano je sejmami. Zadanie domowe – opisz kompetencje sejmów z czasów Jagiellonów. Obok zjazdów ogólnopolskich odbywały się tez zjazdy rycerstwa danej prowincji (np. Małopolski) – były to tzw. sejmy prowincjonalne oraz sejmy ziemskie – gromadzące rycerstwo danej ziemi.

Rządy Władysława Warneńczyka W wyniku koligacji rodzinnych Jagiellonów z Luksemburgami, na tron Węgier ( po wygaśnięciu męskiej linii rodu Luksemburgów) powołano młodszego syna Władysława Jagiełły – Kazimierza. Nie otrzymał on jednak tronu, gdyż miał zbyt małe poparcie polskiego możnowładztwa. Tron Węgier otrzymał Władysław – starszy syn Jagiełły. Od tej pory przebywał on prawie cały czas na Węgrzech przygotowując się do wojny z nacierającymi na Europę Turkami.

Śmierć Władysława III Krucjaty antytureckie w Europie nie zatrzymały pochodu Turków. W czasie jednej z bitew - pod Warną w 1444 r. zginął król Polski i Węgier – Władysław III (zwany odtąd Warneńczykiem). Zniszczeniu uległa również unia polsko – węgierska. Tymczasem w 1440 r. pod nieobecność Władysława III w Polsce, bojarzy litewscy wybrali królem Polski Kazimierza Jagiellończyka, który w 1444 r. automatyczne został nieodwołalnie królem Polski.

Bitwa pod Warną – 1444 r.

Rządy Kazimierza Jagiellończyka Kazimierz od początku panowania pragnął wzmocnić swoją władzę jako króla. Pomagał mu w tym Zbigniew Oleśnicki oraz wsparcie bojarów litewskich, którzy wywalczyli sobie edykt stwierdzający, że Polska i Litwa łączą się w unii jako dwa osobne państwa, oraz że tylko Litwini mogą sprawować urzędy w Litwie. W r. 1447 Kazimierz został koronowany i panował do 1492 r.

Wojna trzynastoletnia Za czasów Kazimierza Jagiellończyka na nowo pojawił się problem rosnących w siłę Krzyżaków oraz problem oderwanego od Polski Pomorza Gdańskiego, co hamowało handel morski. W 1440 r. w Prusach (tereny zajęte przez Krzyżaków) rycerze utworzyli tajny Związek Pruski, który zwrócił się do Króla i poprosił o opiekę wobec ucisku krzyżackiego. Król nadał rycerstwu w Prusach przywileje oraz ogłosił akt inkorporacji (przyłączenia) ziem Zakonu do Korony. Oznaczało to wybuch wojny z Krzyżakami

W 1454 – 1466 trwała tzw. wojna trzynastoletnia , której pierwsza faza nie była zbyt pomyślna dla strony polskiej. Po klęsce wojsk polskich pod Chojnicami Krzyżacy zdobyli przewagę. Jednak z biegiem czasu Zakon zaczął odczuwać problemy finansowe, stracił Malbork (i przeniósł stolicę do Królewca) i musiał wycofać się z większości ziem. Wojnę zakończył pokój w Toruniu (II) w 1466 r: Do Korony przyłączono część ziem krzyżackich ( tzw. Prusy Królewskie) oraz ziemię chełmińską; Pozostała część Zakonu (Prusy Krzyżackie lub Zakonne) z Królewcem stała się lennem Polski;

Polityka wewnętrzna Jagiellończyka Wzmocnienie władzy królewskiej; Nadanie nowych przywilejów – np. nieszawski z 1454 r., cerekwicki itd. Wprowadzono nowe dochody z regaliów (posiadłości władcy); Nowe kierunki polityki dynastycznej – Czechy (żoną Kazimierza była Elżbieta Habsburżanka „matka królów”, dzięki której po śmierci króla Czech, tron czeski ofiarowywano najstarszemu synowi Kazimierza – Władysławowi Jagiellończykowi) Węgry również, po śmierci króla Macieja Korwina, ofiarowały tron Władysławowi; W ten sposób Jagiellonowie objęli panowanie w 4 państwach – w Polsce, na Węgrzech, w Czechach i Wlk. Księstwie Litewskim.

Panowanie Jana Olbrachta Po śmierci Kazimierza w 1492 r. rządy w Polsce objął jego syn - Jan Olbracht, który nie był władcą na miarę swego ojca. W polityce zagranicznej poniósł porażkę i nie potrafił stawić czoła najazdom Turków. W efekcie Polska straciła panowanie nas Hospodarstwem Mołdawskim. Okres rządów Jana Olbrachta ma jednak duże znaczenie dla spraw wewnętrznych kraju. W 1493 r. „narodził” się sejm polski w takiej formie jaka znana była w tym czasie na Zachodzie Europy. W skład sejmu weszła rada królewska jako senat oraz przedstawicielstwo szlachty – jako izba poselska