Raport o sytuacji i perspektywach mikro i małych firm w województwie wielkopolskim Jakub Fulara Departament Klienta Biznesowego Poznań, 18 kwietnia 2013

Już po raz trzeci na początku roku Bank Pekao przedstawia raport o sytuacji mikro i małych firm Dostarczenie unikalnej wiedzy o mikro i małych firmach, które odgrywają znaczącą rolę w gospodarce (1,7 mln firm, 4,5 mln zatrudnionych, 37% PKB), Reprezentatywne wyniki na poziomie krajowym i lokalnym na bazie 7 tysięcy wywiadów z właścicielami firm, Lepsze rozumienie potrzeb mikro i małych firm oraz poznanie problemów i barier związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, Temat specjalny – e-gospodarka, czyli wykorzystanie technologii informacyjnych w mikro i małych firmach, Jak co roku - 16 konferencji regionalnych (w każdym województwie w marcu-kwietniu 2013 roku), Raport w wersji polskiej i angielskiej udostępniony na stronie www.pekao.com.pl/mis Mikro firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, Małe firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 49 pracowników,

8 obszarów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Obniżenie Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm spowodowane głównie przez znaczący spadek oceny sytuacji gospodarczej i sytuacji branży Poprzednie 12 miesięcy Następne 12 miesięcy 8 obszarów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury +~4 R/R -7,6 -4,5 -1,4 -0,9 -0,8 -0,2 2010 2011 2012 -1,0 Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm syntetyczna miara nastrojów właścicieli firm -0,7 Wskaźniki w ramach badania mogą przyjmować wartości od 50 do 150, przy czym 50 oznacza „dużo gorzej”, 75 – „gorzej”, 100 – „ani lepiej, ani gorzej”, 125 – „lepiej”, 150 – „dużo lepiej”

Firmy dużo lepiej oceniają obszary, na które mają wpływ Firmy dużo lepiej oceniają obszary, na które mają wpływ. W porównaniu z ostatnim badaniem, gorsze perspektywy na kolejny rok. Zdecydowanie najniższa ocena - oba czynniki poza zasięgiem wpływu firmy Dużo lepsza ocena. Ostatnie 12 miesięcy ocenione wyżej niż rok temu Najwyższa ocena i najmniejsze zmiany w stosunku do ubiegłorocznych badań Odniesienie do ubiegłorocznego badania

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Najbardziej stabilna sytuacja firm produkcyjnych, widoczne pogorszenie koniunktury w budownictwie Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Produkcja - stabilnie, dostosowywanie się do sytuacji rynkowej, innowacyjność, rozwój eksportu, Usługi – najwyższy poziom wskaźnika, chociaż spowolnienie ma wpływ na nastroje przedsiębiorców, Handel – najniższy poziom wskaźnika, często firmy lokalne – wyzwaniem konkurencja dużych firm, Budownictwo – zmniejszanie się portfela zamówień, wzrost opóźnień w terminowym ściąganiu należności

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Obszar działania firmy Najbardziej obniżył się wskaźnik dla firm lokalnych o długim stażu, najwyższy poziom optymizmu mają „młode firmy” Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm -1.0 -1.9 -2.0 -2.6 -1.6 -2.8 -3.4 Obszar działania firmy Czas istnienia Lokalizacja siedziby firmy Ocena zwiększa się wraz z rozwojem i poszerzaniem obszaru działania firmy Najwyższy i najbardziej stabilny poziom wskaźnika wśród młodych firm działających do 3 lat. Po raz pierwszy mierzono poziom wskaźnika w zależności od lokalizacji w mieście lub na obszarach wiejskich i nie odnotowano istotnej różnicy w poziomie wskaźnika -2.8 Zmiana wskaźnika YoY

Województwo wielkopolskie – trochę oficjalnej statystyki Liczba mikro i małych firm Aktywne mikro firmy 167 780 (10,1%) Aktywne małe firmy 5 233 (10,0%) Aktywne mikro i małe firmy na 1000 mieszkańców 50,6 (Polska 44,7) Zatrudnienie Mikro firmy 351 879 (10,4%) Małe firmy 115 100 (10,1%) Inwestycje Średnie nakłady (tys. PLN) mikro firmy 28,7 (Polska 15,0) Średnie nakłady inwestycyjne (mln. PLN) małe firmy 320,7 (Polska 320,9) Przychody Średnie przychody (tys. PLN) mikro firmy 456 (Polska 435) Średnie przychody (mln PLN) małe firmy 9,2 (Polska 8,5) Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w roku 2010, Główny Urząd Statystyczny

Wielkopolskie: Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm wyższy niż średnia krajowa Ocena poprzednich i kolejnych 12 miesięcy wyższa niż średnio w Polsce Podregiony: Najniższe oceny w Poznaniu Najwyższa ocena za poprzednie 12 miesięcy w podregionie pilskim Najlepsze prognozy w podregionie kaliskim

Wielkopolskie vs Polska Ocena sytuacji w poprzednich 12 miesiącach – firmy z Wielkopolski lepiej oceniły 2012 rok Wielkopolskie vs Polska +1,5 +2,1 +2,4 +1,9 +1,3 +1,5 +1,2 +0,2 +1,2

Wielkopolskie vs Polska Wielkopolskie - w 2013 firmy nieco niżej niż średnio w Polsce widzą jedynie przychody, dostęp do zewnętrznego finansowania i zatory finansowe; nieznacznie także sytuację gospodarczą Wielkopolskie vs Polska +0,2 -0,1 +0,9 +0,2 -0,2 +0,9 +0,2 -0,1 -0,5

Finansowanie działalności bieżącej Finansowanie inwestycji* Polska: rosnący udział zewnętrznego finansowania działalności bieżącej i inwestycji Finansowanie działalności bieżącej Finansowanie inwestycji* +2 p.p. +2 p.p. Stopniowo zwiększa się wykorzystanie zewnętrznego finansowania działalności bieżącej i inwestycji Skłonność do korzystania ze źródeł zewnętrznych rośnie wraz z wielkością firmy (co piąta firma mikro oraz co druga firma mała korzysta z finansowania zewnętrznego) *Możliwa była więcej niż jedna odpowiedź

Polska: przyczyny niekorzystania z finansowania zewnętrznego wynikają przede wszystkim z polityki firm 2010 2011 2012 Dostępność do finansowania zewnętrznego nie jest problemem – poziom korzystania z kredytu wynika z polityki samych firm, Potencjał do dalszego wzmocnienia rozwoju polskich przedsiębiorstw poprzez większe wykorzystanie finansowania zewnętrznego, Planowane zmiany w sposobie dystrybucji środków unijnych dla firm (zwrotne instrumenty finansowe), powinny zwiększyć zainteresowanie finansowaniem zewnętrznym.

Wielkopolskie: korzystanie z zewnętrznego finansowania bieżącej działalności poniżej średniej krajowej W roku 2012 z finansowania zewnętrznego najczęściej korzystały firmy z podregionu leszczyńskiego, najrzadziej z kaliskiego, W kolejnych 12 miesiącach najwyższe korzystanie ze środków zewnętrznych w konińskim oraz poznańskim, najniższe w mieście Poznań oraz leszczyńskim.

Wielkopolskie: Inwestycje mikro i małych przedsiębiorstw niższe niż średnia krajowa Odsetek firm inwestujących zmaleje z 43% w roku 2012 do 33% w roku 2013 (i jest to o 2 pp. więcej niż średnia krajowa), Najwyższe inwestycje w 2012 roku w Poznaniu i podregionie pilskim, najniższe wokół Poznania, W 2013 ponownie w Poznaniu oraz kaliskim, mniej wokół Poznania.

Wielkopolskie: Źródła finansowania inwestycji w roku 2013 Korzystanie ze środków własnych najrzadziej deklarowały firmy z podregionu konińskiego, Korzystanie z kredytu najczęściej deklarowały firmy z podregionu pilskiego oraz z poznańskiego.

Polska: Rosnące znaczenie eksportu mikro i małych firm Odsetek mikro i małych eksporterów Wyniki badania dla firm eksportujących +3 p.p. Stopniowy wzrost działalności eksportowej mikro i małych firm (wzrost o + 3 p.p. w okresie 2 lat) Już blisko 200 tysięcy firm deklaruje eksport (12% spośród wszystkich mikro i małych firm), Wyraźnie lepsza ocena sytuacji firmy i przychodów wśród firm eksportowych w porównaniu z pozostałymi przedsiębiorstwami, Przychody z eksportu to jedyny w całym badaniu wskaźnik, którego wartość w roku 2012 przekroczyła poziom z roku 2010.

Wielkopolskie: Eksport mikro i małych firm W województwie wielkopolskim liczba eksporterów powyżej średniej krajowej, Najwięcej eksporterów w podregionie poznańskim, najmniej w konińskim, Tendencja – mniej firm myśli o eksporcie, zwłaszcza w Koninie.

Wielkopolskie: Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację Wynik wojewódzki o 1 punkt wyższy od średniej krajowej Podregiony Najwyższe wyniki w podregionie: leszczyńskim, Niższe w pilskim i kaliskim.

Wielkopolskie: Innowacyjność produktowa mikro i małych firm Odsetek firm wprowadzających innowacje produktowe niższy od średniej krajowej, Najbardziej innowacyjne firmy z Poznania, W innowacje najmniej inwestują w Lesznie.

Bariery rozwoju według mikro i małych firm Po raz pierwszy w ankiecie pytanie o bariery rozwojowe, Największe bariery dla mikro i małych firm są związane z zewnętrznymi uwarunkowaniami prowadzenia działalności gospodarczej, Wielkopolskie – bariery wymieniane częściej niż średnio w Polsce: Podatki, Biurokracja, Konkurencja, Zatory płatnicze, Dostęp do programów pomocowych, Dostęp do finansowania zewnętrznego, Czynniki makroekonomiczne, Korupcja, Sądownictwo gospodarcze. Bariery wskazują na duże potrzeby kapitałowe. Właściciele firm byli proszeni o skwantyfikowanie każdej z barier w skali od 1 (brak bariery) do 5 (bardzo ważna bariera)

E-gospodarka tematem specjalnym raportu – jak mikro i małe firmy korzystają z technologii informacyjnych? 87% firm wykorzystuje komputery w działalności biznesowej, Chociaż prawie każda mikro i mała firma ma dostęp do Internetu, nie jest on w pełni wykorzystywany w działalności biznesowej.

Wykorzystanie Internetu przez firmy z Wielkopolski Posiadanie strony internetowej Statystyki wojewódzkie zbliżone do ogólnopolskich, ale duże zróżnicowanie wewnątrz regionu, Mniejsza aktywność w Internecie firm konińskich i pilskich, E-administracja popularna w konińskim. Wykorzystanie internetu do kontaktu z administracją Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu

Praktyczne kwestie wykorzystania technologii informacyjnych w mikro i małych firmach – 6 analiz w Raporcie Nowe technologie informacyjne w zarządzaniu mikro i małymi firmami (Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii) Rynek IT w Polsce i perspektywy jego rozwoju (Bank Pekao SA) Aspekty prawne prowadzenia sprzedaży i promocji w Internecie (dLK Korus Okoń Radcowie Prawni sp.p.) Tworzenie i zarządzanie stroną internetową (home.pl) Promocja mikro i małej firmy w Internecie (Google Polska) Bankowość elektroniczna dla firm (Bank Pekao SA)

Wielkopolskie: podsumowanie Ocena poprzednich i kolejnych 12 miesięcy wyższa niż średnio w Polsce, Najlepsze oceny (Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych firm) za 2012 w podregionie pilskim, a za 2013 w kaliskim, Najniższe oceny w Poznaniu, Nieznacznie niżej niż średnio w Polsce ocenione perspektywy dot. sytuacji gospodarczej, przychodów firmy, dostępu do finansowania i zatorów płatniczych, Z zewnętrznego finansowania najczęściej korzystały firmy z Leszna, najrzadziej z Kaliskiego, w kolejnych miesiącach najczęściej myślą o finansowaniu zewnętrznym firmy wokół Poznania i w Koninie, Inwestycje w 2013 nieco wyższe niż średnio w kraju, najwyższy poziom w Poznaniu, najniższy w Kaliszu i wokół Poznania, 13% mikro i małych firm eksportuje swoje towary lub usługi, najwięcej Poznań, mało w Koninie, Innowacyjność niższa od średniej krajowej, Ocena jakości usług administracji wysoka i wyższa od średniej krajowej, Firmy wielkopolskie wśród barier zwracają uwagę na biurokrację i podatki, Potencjał związany z użyciem technologii informacyjnych nie w pełni wykorzystany.

Raport w polskiej i angielskiej wersji językowej jest dostępny na stronie internetowej Banku Pekao SA pod adresem: www.pekao.com.pl/mis Dziękuję za uwagę!