Temat nr 10 : WYMIAROWANIE ( PN-ISO 129 : 1996) Rodzaje wymiarów : wymiar funkcjonalny „F”– niezbędny na rysunku wymiar niefunkcjonalny „NF” – jest nieistotny wymiar pomocniczy „AUX” – skrót od słowa AUXILATAR (pomocniczy) - tylko dla celów informacyjnych ( podaje się w nawiasach)

Zasady ogólne każdy element należy wymiarować na rysunku tylko jeden raz wymiary należy podawać na tym widoku lub przekroju, na którym elementy przedstawiono najwyraźniej nie należy podawać więcej wymiarów niż to jest niezbędne zaleca się podawanie wymiarów funkcjonalnych bezpośrednio na rysunku wymiary niefunkcjonalne zaleca się umieszczać w sposób dogodny dla produkcji lub kontroli

Elementy wymiarowania : pomocnicza linia wymiarowa linia wymiarowa linia odniesienia ograniczenie linii wymiarowej oznaczenie początku linii wymiarowej liczba wymiarowa 1620 linia wymiarowa liczba wymiarowa ograniczenie linii wymiarowej pomocnicza linia wymiarowa

linia wymiarowa powinna być ciągła

należy unikać wzajemnego przecinania się linii wymiarowych i pomocniczych linii wymiarowych zarys elementu lub osie symetrii można wykorzystywać tylko zamiast pomocniczej linii wymiarowej

gdy zarys elementu kreśli się linią cienką , to pomocniczych linii wymiarowych nie należy doprowadzać do tego zarysu

Oznaczenie ograniczenia linii wymiarowej a) groty ( 15o do 90o ) wielkość dobrać proporcjonalnie na jednym rysunku można stosować tylko jeden rodzaj grotu gdy brak miejsca można grot zastąpić ukośną kreską lub kropką

powinny znajdować się wewnątrz granic groty ograniczające linie wymiarową powinny znajdować się wewnątrz granic gdy brak miejsca – groty rysuje się na zewnątrz granic linii

wymiarowanie promienia R stosuje się tylko jeden grot z ostrzem skierowanym do łuku ( wewnątrz lub na zewnątrz elementu ) w przypadku kreślenia kilku promieni zbieżnych w jednym punkcie, można nie doprowadzać ich do tego punktu, z wyjątkiem skrajnych promieni

b) kreska ukośna ( 45o ) c) oznaczenie początku linii wymiarowej ( d = 3 mm )

Umieszczanie liczb wymiarowych nie mogą być przecięte lub oddzielone żadnymi liniami liczby wymiarowe należy podawać wg jednej z dwóch metod na jednym rysunku stosuje się tylko jedną metodę

METODA 1 Liczby wymiarowe należy podawać tak, aby można je było czytać od dołu lub od prawej strony. Przykład : 2500 125

METODA 2 Liczby wymiarowe należy podawać tak, aby można je było czytać od dołu arkusza. Przykład : 3750 75

SPOSOBY ROZMIESZCZANIA LICZB WYMIAROWYCH a) w pobliżu znaku ograniczenia linii (dopuszcza się rysowanie linii wymiarowej tylko częściowe – jest to wyjątek) f 420

b) nad przedłużeniem linii wymiarowej c) przy końcu linii wskazującej e) liczby wymiarowe podawane niezgodne z podziałką należy podkreślić prostą, grubą linią 25 120 115 8 180

Znaki ( symbole ) wymiarowe stosowane w celu większej czytelności rysunku : Ø średnica R promień kwadrat SR promień kuli SØ średnica kuli pochylenie powierzchni długość rozwinięcia X grubość (długość) przedmiotu przedstawianego w jednym rzucie

A. wymiarowanie szeregowe uwaga: sumują się tolerancje METODY WYMIAROWANIA A. wymiarowanie szeregowe uwaga: sumują się tolerancje 120 600 900 150 300

B) wymiarowanie od jednej bazy wymiarowej Dwa sposoby : a) wymiarowanie równoległe 200 350 750

b) nakładające się wymiarowanie narastające liczby wymiarowe umieszcza się : w pobliżu grotu za pomocniczą linią wymiarową 350 200 750

w pobliżu grotu nad linią wymiarową 200 350 750 można ten sposób wymiarowania stosować na dwóch kierunkach

c) wymiarowanie za pomocą współrzędnych d) wymiarowanie mieszane

przedstawianie równo oddalonych powtarzających się elementów OZNACZENIA SPECJALNE przedstawianie równo oddalonych powtarzających się elementów 15 4x20 (=80)

przedstawianie powtarzających się elementów stosowanie odsyłaczy literowych

Poziomy na rzutach i przekrojach pionowych OZNACZANIE POZIOMÓW Poziomy na rzutach i przekrojach pionowych a) poziom zero ( poziom odniesienia) grot o kącie 90o skierowany do linii poziomej ( w połowie zaczerniony )

b) inne poziomy

Poziomy na rzutach i przekrojach poziomych znak X b) znak X zastępuje się kółkiem, gdy położenie punktu wyznaczone jest przez dwie przecinające się linie zarysu ( linia odniesienia jest kreślona po stronie płaszczyzny do której nawiązuje rzędna ) + 15,675 +15,675

c) podaje się tylko rzędne +1,575 +1,005