Polityka społeczna i system ubezpieczeń społecznych Dr hab. Renata Babińska- Górecka

Problemy państwa opiekuńczego początki kryzysu- połowa lat 70 Problemy państwa opiekuńczego początki kryzysu- połowa lat 70. XX wieku: -spowolnienie wzrostu gospodarczego, -zwiększenie się bezrobocia, -pogorszenie się sytuacji finansów publicznych.

Pytania: Jaka jest relacja pomiędzy wydatkami na cele socjalne a efektywnością ekonomiczną? Czy rozmiary państwa opiekuńczego determinują sytuację finansów publicznych?

Wyniki badań przeprowadzonych w wybranych krajach europejskich (źródło: Polityka Społeczna) -istnieje pozytywny związek pomiędzy przeciętnym udziałem publicznych wydatków socjalnych w PKB w latach 1980-2001 i poziomem PKB na mieszkańca w 2001 r.;

produkt społeczny w przeliczeniu na mieszkańca i przeciętny udział wydatków socjalnych w PKB w tatach 1980-2001 były najniższe w: Portugalii, Grecji i Hiszpanii;

produkt społeczny w przeliczeniu na mieszkańca i przeciętny udział wydatków socjalnych w PKB w latach 1980-2001 były najwyższe w: Szwecji, Danii, Holandii, Belgii i Francji.

Kwestia: czy istotnie wielkość wydatków socjalnych determinuję sytuację finansów publicznych? -dług publiczny w stosunku do PKB w 2003 r. był najmniejszy w Irlandii i Wielkiej Brytanii, - największe zadłużenie publiczne: Grecja, Włochy i Belgia, -korzystna sytuacja była w latach 1997-2003 w krajach skandynawskich- Dania, Szwecja i Finlandia; - relatywnie duże zadłużenie Niemiec i Francji.

Podsumowanie: nie ma podstaw dla twierdzenia, że wielkość wydatków socjalnych determinuje skalę zadłużenia państwa. Nie ma też wyraźnego związku przyczynowo- skutkowego między wielkością wydatków socjalnych a PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca danego kraju.

Ważna jest społeczna efektywność wydatków socjalnych.

Ogólne założenia: -ryzyko ubóstwa powinno być tym mniejsze, im wyższy jest poziom rozwoju gospodarczego, -wzrost gospodarczy jest najbardziej efektywny wtedy, gdy przekłada się na rozwój społeczny,

Cel wydatków społecznych: łagodzenie dysproporcji w rozkładzie dochodów w społeczeństwie -współczynnik Giniego – miara zróżnicowania dochodowego w społeczeństwie, -współczynnik Giniego określa się w przedziale od 0 do 1, -przeciętna wartość współczynnika Giniego w państwach UE: od 0,22 do 0,36,

-najniższe dysproporcje dochodowe: Szwecja, Słowenia, Czechy, Dania- 0,25 i mniej, -największe różnice: Portugalia, Rumunia i Łotwa- około 0,36, -Polska, Estonia, Słowacja, Malta- zróżnicowanie dochodowe jest powyżej średniej unijnej (0,32),

-zwiększenie wydatków społecznych o jeden p. p -zwiększenie wydatków społecznych o jeden p.p. redukuje sferę ubóstwa (dysproporcji) średnio o 0,65 p.p., -jest to średnia, bo np.: w Niemczech i Irlandii redukcja sfery ubóstwa o 1 p.p. „kosztuje” ponad 1 % PKB, -a np.: w Estonii, Czechach, Polsce, na Litwie i Łotwie koszt ten nie przekracza 0,52 % PKB.

Uzasadnienie dla wielosektorowości w polityce społecznej: -wzrost efektywności społecznej oraz efektywności kosztowej realizowanych programów.

Przejawy wielosektorowości: -częściowe przesunięcie odpowiedzialności za politykę społeczną, -państwo nadal pełni funkcję socjalną, -przekazywanie spraw z zakresu polityki społecznej do realizacji innym podmiotom jest wyrazem pragmatyzmu,

Koncepcja wielosektorowości polityki społecznej (założenia): Koncepcja wielosektorowości polityki społecznej (założenia): -pluralizm instytucji zajmujących się działalnością społeczną; - polityka społeczna to działalność podmiotów publicznych, organizacji pozarządowych oraz sektora prywatnego;

-działanie różnorodnych podmiotów nie dla zysku; -podmioty te dostarczają środków i usług dla zaspokojenia potrzeb społeczeństwa;

-żaden sektor nie jest traktowany w sposób szczególny, -żaden sektor nie powinien dominować, -rola państwa: stworzenie ram prawnych i warunków finansowych dla realizacji usług społecznych.

Zabiegi podejmowane w kierunku wielosektorowości:. -decentralizacja, Zabiegi podejmowane w kierunku wielosektorowości: -decentralizacja, -demonopolizacja publicznych instytucji polityki społecznej, -prywatyzacja i komercjalizacja,

-wykorzystanie potencjału rodziny gospodarstw domowych, grup nieformalnych, sąsiedzkich, lokalnych i kościoła, -wspieranie oddolnych społecznych inicjatyw, prowadzonych przez liderów i animatorów życia społeczno-kulturalnego, przy istnieniu silnych więzi społecznych.

Finansowanie trzeciego sektora: Wielka Brytania: 40% państwo; 30% prywatne darowizny; 30% rynek Norwegia: głównie państwo

Francja: 58% państwo; 6% prywatne darowizny; 36% rynek Niemcy: 65% państwo; 5% prywatne darowizny; 30% rynek

Hiszpania: 49% państwo; 20% prywatne darowizny; 31 % rynek Włochy: 57% państwo; 7% prywatne darowizny; 36% rynek.

Udział w rynku W. Brytania Norwegia Francja Niemcy Hiszpania Włochy Domy opieki Osoby starsze 28% trzeci sektor 59% państwo 13% sektor prywatny 68% trzeci sektor 15% państwo 17% sektor prywatny 30% trzeci sektor 30% państwo 40% sektor prywatny Niepełnosprawni 85% trzeci sektor 11% państwo 4% sektor prywatny 84% trzeci sektor 7% państwo 9% sektor prywatny 57% trzeci sektor 26% państwo Inni klienci Dzieci 81% trzeci sektor 17% państwo 2% sektor prywatny 73% trzeci sektor 18% państwo Wszyscy użytkownicy 14% trzeci sektor 40% państwo 46% sektor prywatny 19% państwo 0% sektor prywatny Opieka nad dziećmi (w tym żłobki, domy dla trudnych dzieci) Usługi pełnoetatowe 18% trzeci sektor 33% państwo 49% sektor prywatny Usługi niepełnoetatowe 82% trzeci sektor 6% państwo 12% sektor prywatny 32% trzeci sektor 68% państwo 70% trzeci sektor 27% państwo 3% sektor prywatny 62% trzeci sektor 37% państwo 1% sektor prywatny

Dziękuję za uwagę