WYKORZYSTANIE ZNANYCH ROŚLIN W LECZNICTWIE

Babka zwyczajna Zastosowanie: Liście babki przyłożone do ran otwartych łagodzą ból i przyśpieszają gojenie. W Polsce jako roślin leczniczych używa się babki lancetowatej (Plantago lanceolata) i babki zwyczajnej (Plantago maior), ale pozostałe gatunki mają podobne własności lecznicze. Występowanie: Rodzimy obszar występowania obejmował Europę i Azję, ale jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także na innych kontynentach, szczególnie pospolicie w Ameryce Północnej. W Polsce gatunek pospolity na całym terenie.

Dziki bez (bez czarny) Zastosowanie: Kwiaty działają moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, wykrztuśnie, a zewnętrznie także przeciwzapalnie. Owoce mają własności przeczyszczające, działają napotnie, moczopędnie, przeciwgorączkowo, przeciwbólowo i odtruwająco.Napary z kwiatów są używane przy przeziębieniach, do leczenia różnego rodzaju nieżytów i stanów zapalnych dróg oddechowych i chorób reumatycznych. Z owoców zazwyczaj wykonuje się odwary używane do leczenia migreny, nerwobólów, biegunki, chorób reumatycznych, i neurologicznych, a dzięki ich własnościom odtruwającym także przy zaburzeniach przemiany materii. Zewnętrznie naparami z kwiatów przemywa się skórę przy zapaleniach skóry, wypryskach skórnych i oparzeniach, płucze jamę ustną i gardło przy stanach zapalnych oraz przemywa oczy przy zapaleniu spojówek

Występowanie: Obszar Europy, zachodnie wybrzeże Morza Śródziemnego,północna Afryka, część północna i zachodnia półwyspu Iberyjskiego a także Płw. Apeniński i Sycylia. W Polsce rośnie dziko w zaroślach, parkach, na skrajach lasów, leśnych zrębach, przydrożach,przychaciach i rumowiskach.

Głóg Zastosowanie: Herbaty, napary i nalewki do dolegliwości np. nadpobudliwości, bezsenności, przy miażdzycy. Poza tym głóg wykorzystywano jako lek przeciwuczuleniowy, przeciwskurczowy, tonizujący bóle serca, a niekiedy też bóle zębów, moczopędny i przeciwreumatyczny. Warto stosować go w przemęczeniu, schorzeniach tarczycy, zatruciach nikotyną i alkoholem oraz chorobach zakaźnych i dolegliwościach okresu przekwitania. Występowanie: w Europie, Azji i Afryce Płn. W Polsce pospolity na zachodnich obszarach nizinnych oraz w niższych partiach górskich, często sadzony w parkach i ogrodach jako krzew ozdobny

Podbiał Zastosowanie: stosowany przy wszystkich chorobach piersiowych i jako środek wykrztuśny. Przy astmie i przewlekłym kaszlu, a także podczas zapalenia oskrzeli wdychano przez rurkę dym z korzeni tej rośliny spalanych na węglu z drzew cytrusowych. Wykorzystywano podbiał do leczenia schorzeń skórnych: ran, czyraków, wrzodów, ropni, odcisków, oparzeń. Występowanie: Europa, duża część Azji oraz Algieria i Maroko, Ameryka Północna i Polska.

Rumianek pospolity Zastosowanie: Wyciągi rumianku działają przeciwzapalnie na błonę śluzową i skórę, przeciwalergicznie, przeciwskurczowo na mięśnie gładkie układu trawiennego i słabo przeciwbakteryjnie. Odwar z rumianku z powodzeniem można stosować wewnętrznie przy stanach nieżytowych przewodu pokarmowego, bólach brzucha, odbijaniach, wzdęciach, nudnościach, utrudnionym odchodzeniu gazów u niemowląt, zmniejszonym apetycie, wrzodziejącym zapaleniu jelit i chorobie wrzodowej. Występuje: Lubi stanowiska słoneczne i zasobne w wapń. Rośnie najczęściej na nieużytkach, pastwiskach, polach i przydrożach. Uprawia się go jedynie z nasion – wysiewanych wprost do gruntu we wrześniu.

Występowanie: Łąki kośne, pola, jasne lasy, na żyznych glebach Koniczyna łąkowa Zastosowanie: Zioło idealnie sprawdza się jako karma dla królika miniaturki, świnki morskiej i innych roślinożernych pupilów. W ziołolecznictwie sporządza się wyciągi z ziela i kwiatów. Ma działanie wykrztuśne i łagodzące stany zapalne oskrzeli. Ponadto stwierdzono działanie tonizujące, uspokajające, przeciwzapalne, słabo moczopędne i przeciwskurczowe. Zioło ma również właściwości pobudzające wątrobę i pęcherzyk żółciowy co wpływa pozytywnie na trawienie. Napar z kwiatów koniczyny zaostrza apetyt i łagodzi zaparcia. Medykament stosowany zewnętrznie łagodzi świąd i powierzchowne bóle. Odwar z koniczyny łąkowej można wykorzystać do płukania jamy ustnej i gardła. W medycynie holistycznej (całościowej) kończyna łąkowa wykorzystywana jest do przygotowania organizmu do pozostałych zabiegów. Okłady stosuje się podczas leczenia łuszczycy,świądu i egzemy, a także ropni i poparzeń(również u dzieci). Występowanie: Łąki kośne, pola, jasne lasy, na żyznych glebach

Występowanie: na pastwiskach, łąkach i przydrożach Stokrotka Zastosowanie: Kwiat stokrotki stosuje się przy krwawieniach z płuc i pęcherza moczowego, także jako środek przeciwgorączkowy i ogólnie wzmacniający. Napar poleca się przy złej przemianie materii i nieregularności menstruacji oraz jako środek moczopędny Napar ziela stokrotki obniża ciśnienie krwi oraz przeciwdziała miażdżycy, toteż polecany jest dla osób starszych. Obecnie w lecznictwie rzadziej stosowany jest jako środek wykrztuśny w chorobach dróg oddechowych i łagodny środek ściągający w nieżytach przewodu pokarmowego. Zewnętrznie rozdrobnione świeże liście przyspieszają gojenie się drobnych zranień. Przyspiesza wchłanianie wybroczyn krwawych. Napar po ochłodzeniu może być używany do przemywania oczu przy drobnych stanach zapalnych. W tym przypadku można stosować również maść z wyciągiem ze stokrotki do smarowania powiek. Kwiaty stokrotki stosowane są w postaci kąpieli i okładów jako środek przeciwzapalny, przy źle gojących się ranach, krwawych wybroczynach, owrzodzeniu i wykwitach skórnych. Cała świeża roślina używana jest w homeopatii do przygotowania nalewek stosowanych w leczeniu stłuczeń i obrzęków wywołanych urazami, jak również w chronicznych schorzeniach skóry (np. czyraki). Jest to lek skuteczny przy uszkodzeniach głębiej położonych tkanek i po operacjach. Przyspiesza proces gojenia, hamuje i zapobiega infekcjom. Likwiduje bolesność w miejscu zranienia i łagodzi bóle po przecięciu nerwów. Jest dobrze znana dzięki właściwościom leczniczym w obrębie jamy brzusznej i miednicy. Wskazaniem do stosowania stokrotki są również dolegliwości żołądkowe po wypiciu mrożonych płynów lub zjedzeniu lodów w momencie, gdy organizm był przegrzany. Występowanie: na pastwiskach, łąkach i przydrożach

Występuje: W parkach i zaroślach, na przydrożach czy drzewo leśne. Jarząb pospolity Zastosowanie: stosowany głównie w chorobach związanych z układem moczowym, takich jak niewydolność nerek i związanym z tym zmniejszonym wydalaniem moczu oraz kamicy nerkowej Jarząb pospolity jest ważnym lekiem w chorobach związanych z układem pokarmowym (nieżyt żołądka, zaburzenia trawienia, choroby pęcherzyka żółciowego, niedomagania wątroby, awitaminoza oraz biegunka) Występuje: W parkach i zaroślach, na przydrożach czy drzewo leśne.

Fiołek wonny Zastosowanie: działa wykrztuśnie, napotnie, moczopędnie, odkażająco, żółciopędnie i rozkurczowo. Upłynnia zalegający śluz w drogach oddechowych, ułatwiając jego wydalenie. Występowanie: W Polsce średnio pospolity na niżu i w niższych położeniach górskich. Uprawiany i często dziczejący.

Szczaw zwyczajny Zastosowanie: Korzeń szczawiu stosowany jest w zatruciach pokarmowych, biegunkach infekcyjnych, nadmiernej fermentacji, wzdęciach, także w niedokrwistości, utracie krwi. W medycynie ludowej sproszkowanego korzenia używa się jako zasypki na powierzchniowe rany i owrzodzenia. Uważa się, że flawonoidy występujące w szczawiu niszczą komórki nowotworowe i przyczyniają się do wzmocnienia systemu odpornościowego w organizmie Występowanie: Zamieszkuje strefy umiarkowane

Mniszek lekarski Położenie: Gatunek kosmopolityczny, w Polsce jest rośliną bardzo pospolitą. Występuje na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

poprawia trawienie pokarmów i złą przemianę materii, Zastosowanie: poprawia trawienie pokarmów i złą przemianę materii, zmniejsza wchłanianie tłuszczu przez organizm, ma działanie wiążące tłuszcz z pożywienia i ułatwiające spalanie tłuszczu, zmniejsza zaparcia ( stosowany w leczeniu zaparć przewlekłych), wspiera funkcje wydzielnicze soków trawiennych, ma działanie żółciotwórcze i żółciopędne i bardzo korzystnie wpływa na funkcjonowanie wątroby. oczyszcza wątrobę i drogi żółciowe. Ułatwia przepływ żółci do dwunastnicy, zwiększa wydzielanie soków żołądkowych, działa moczopędnie i pomaga w oczyszczeniu organizmu z toksyn, ze związków azotowych, ma korzystne działanie przy niewydolności nerek, zmniejsza obrzęki i zapalenie tkanki podskórnej, Występowanie: zaroślach, na przydrożach

Dąb bezszypułkowy Zastosowanie: Wewnętrznie: Korę dębu stosuje się w biegunkach nieswoistych, wywołanych przez bakterie, zatrucia pokarmowe, związki drażniące i uszkadzające błonę śluzową przewodu pokarmowego. Również w nieżytach żołądka i jelit, nawet połączonych z drobnymi krwawieniami. Zewnętrznie: Nasiadówka z kory dębu polecana jest w żylakach odbytu, zakażeniach pochwy i odbytu. W postaci kąpieli przeciw nadmiernej potliwości stóp i w zapaleniach skóry. Z odwarów robi się okłady leczące odmrożenia, pęknięcia skóry, wyprysk sączący i zatrzymujące niewielkie krwawienia. Jako płukanki do gardła i jamy ustnej w lekkich zapaleniach dziąseł i błon śluzowych. Występowanie: W Polsce występuje rzadziej od dębu szypułkowego. Ma u nas swoją północno-wschodnią granicę zasięgu.

Mięta Zastosowanie: Mięta polna tak jak mięta pieprzowa należy do tych gatunków rodzaju charakteryzujących się dużą zawartością mentolu. Pomoże ona przy wzdęciach, problemach trawiennych, nieżytach żołądka, jelit, a także przy problemach z górnymi drogami oddechowymi. Ma działanie wiatropędne, żółciopędne, przeciwbakteryjne. Szeroki zakres działania mięty polnej sprawia, że powinna być częściej stosowana jako naturalny lek, dlatego warto ją częściej uprawiać w ogrodzie ziołowym czy też ozdobnym. Występowanie: Rośnie najczęściej w miejscach półcienistych nad brzegami rzek, na wilgotnych obrzeżach lasów i zarośli.

Brzoza Zastosowanie: Liście brzozy mają działanie moczopędne, napotne, przeciwreumatyczne, poprawiają przemianę materii, działają odtruwająco na układ krwionośny. Wyciąg z liści brzozy stosuje się przy przewlekłych infekcjach dróg moczowych. Świeży sok z liści, zebranych w okresie wiosennym, pobudza przesączanie w kłębkach nerkowych i zwiększa wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii. Poprawia zdolność filtracyjną nerek, pobudza wydalanie moczu i wypłukuje "piasek", zapobiegając tworzeniu się kamieni moczowych. Liście brzozy stosuje się również w niektórych chorobach skóry, np. przy łuszczycy, łojotoku. Mają zastosowanie także w pielęgnacji włosów. Kora wraz z guzem ma właściwości lecznicze wielu chorób, w tym nowotworowych. Występowanie: Brzoza brodawkowata to drzewo dorastające do 20m wysokości, należące do rodziny brzozowatych Ojczyzną owej rośliny jest umiarkowana strefa klimatyczna Europy i Azji. Pokrewne gatunki występują także i na innych terenach nawet bardzo daleko na północy, w tundrze.

Konwalia majowa Zastosowanie: Głównym zastosowaniem konwalii majowej jest leczenie schorzeń związanych z układem krążenia (nerwice sercowo-naczyniowe, niewydolność krążenia); w dużym stopniu wpływa na napięcie mięśnia sercowego, posiada zdolność regulowanie czynności serca oraz wahania ciśnienia tętniczego krwi.  W niewydolności serca, w zaburzeniach rytmu, wadach serca. Wyciągi z ziela konwalii są szczególnie zalecane dla osób z nadwrażliwością na inne kardenolidy (np. naparstnicowe lub z cebuli morskiej). Wskazaniem do stosowania tego ziela jest również  tzw. serce płucne, czyli uszkodzenie lub przeciążenie serca z powodu chorób płuc, np. rozedmy. Konwalia jest dobrze tolerowana przez ludzi w wieku podeszłym, u których występują objawy zmęczenia serca (tzw. serce starcze), kołatanie serca, skłonność do obrzęków na tle niewydolności krążenia nerek, nadciśnienie, bóle i objawy, duszności wywołane osłabieniem i powiększeniem mięśnia sercowego. Surowca używa się w stanie świeżym lub po wysuszeniu i rozdrobnieniu do sporządzania preparatów nasercowych. 

Sosna zwyczajna Zastosowanie: Sosna zwyczajna jest bardzo przydatna do przygotowywania olejku sosnowego, wykorzystywanego w leczeniu ogólnym przeziębienia i grypy. Jest wykorzystywany na przykład do przygotowywania inhalacji udrażniających nasz układ oddechowy w wypadku uciążliwego kataru. Występowanie: Sosna to jedno z najbardziej znanych i rozprzestrzenionych na terenie Europy i Azji drzew iglastych. Jest drzewem wiecznie zielonym i ma szerokie zastosowanie, nie tylko ze względu na otrzymywane drewno sosnowe, ale również ze względu na właściwości lecznicze.

Pokrzywa Zastosowanie: W liściach znajdują się miedzy innymi: liczne kwasy organiczne, flawonoidy, garbniki, karotenoidy oraz wiele witamin – B2, C, K, E oraz kwas pantotenowy. Pokrzywa bogata jest także w niezbędne dla człowieka składniki mineralne takie, jak potas, wapń, fosfor, żelazo, magnez, mangan i krzem. wyciągi z pokrzywy stosowane są jako środek łagodnie moczopędny, przyspieszający eliminację szkodliwych produktów przemiany materii. Napary z pokrzywy zalecane są również przy problemach gastrycznych, gdyż pobudzają wydzielanie enzymów trawiennych. Łagodzą również stany zapalne przewodu pokarmowego i działają łagodząco przy niezbyt nasilonych biegunkach. Występowanie: Pokrzywa zwyczajna to pospolity chwast występujący powszechnie w strefie klimatu umiarkowanego. Najczęściej staramy się omijać ją z daleka ze względu na jej silnie parzące właściwości. Cała część nadziemna tej rośliny pokryta jest bowiem włoskami, które przy dotknięciu, w celach obronnych wydzielają histaminę, kwas mrówkowy i acetylocholinę. Właśnie te substancje odpowiedzialne są za podrażnienie i zaczerwienienie skóry.

Zastosowanie: Odwary z kory gałązek i korzeni morwy białej stosowane są jako środek leczący kaszel, bronchit, astmę, ale także padaczkę. Posiada on ponadto nieznaczne działanie moczopędne. Świeży sok wyciśnięty z korzeni jest dość dobrym środkiem przeciwrobacznym — niszczy glisty pasożytujące w przewodzie pokarmowym. Nalewka na liściach morwy to specyfik przciwgorączkowy, który zalecany jest przy grypie, anginie i zwykłym przeziębieniu. Występowanie: Morwa czarna rośnie najlepiej na glebach piaszczystych i lekkich. W Europie uprawiana przede wszystkim na obszarach o cieplejszym klimacie, w tym głównie w regionie śródziemnomorskim. Zadrzewienia śródpolne, zarośla. Morwa

Zastosowanie: Ma właściwości moczopędne (co ma znaczenie przy stanach zapalnych dróg moczowych, przy chorobach serca, wątroby i kamicy nerkowej), remineralizujące i antydegeneracyjne (korzystnie działa na stan naczyń krwionośnych, narządów wewnętrznych, skóry, włosów, paznokci, kości), ściągające i hemostatyczne, hamuje wszelkie krwawienie, hemopoetyczne (krwiotwórcze; pobudza powstawanie czerwonych krwinek i hemoglobiny, sprzyja normalnej miesiączce), gojące. Świeże ziele jest bardziej aktywne i pobudza przemianę materii. Występowanie: w Polsce jest rośliną bardzo pospolitą na terenie całego kraju, aż po regiel górny Skrzyp polny

Jeżyna polna Zastosowanie: Znaczenie lecznicze oprócz owoców mają także liście i korzenie jeżyn. Owoce pozytywnie wpływają na pracę przewodu pokarmowego, a ponadto, ze względu na właściwości uspokajające, wskazane są w zaburzeniach nerwowych występujących w okresie przekwitania u kobiet. Ponadto soku z dojrzałych owoców dobrze jest używać zewnętrznie do okładów na krosty, wypryski i liszaje. Można ją stosować w zaburzeniach przemiany materii,w złym trawieniu,biegunce,w schorzeniach dróg oddechowych,jak kaszel,chrypka, oraz w schorzeniach nerek i pęcherza moczowego,ułatwia usuwanie z moczem toksycznych produktów przemiany materii. Zewnętrznie stosuje się w postaci okładów na rany i owrzodzenia oraz do płukania gardła. Natomiast sok działa przeciwgorączkowo. Występowanie: Rośnie na miedzach, polach, w zaroślach, lasach, i zrębach leśnych.

Pod przewodnictwem P. Sylwii Patrzykąt wykonały: Magdalena Górniak Marika Górniak Katarzyna Michalak Sylwia Wardencka Klaudia Zamiatała