Trzy kręgi kulturowe: Bizancjum, Arabowie i Państwo Franków II LO PR Opracowała Helena Tomaszewska

CESARSTWO BIZANTYJSKIE

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego W Cesarstwie korzystano z dorobku cesarstwa rzymskiego. Zmiany w kulturze były związane z porzuceniem pogaństwa i przyjęciem chrześcijaństwa . W 529 r. Justynian I Wielki nakazał zamknięcie Akademii Platońskiej, skonfiskował jej majątek i zakazał filozofom nauczania. Językiem urzędowym i potocznym stała się greka, która dość szybko wyparła łacinę. Greka była: językiem literatury, spisywano w niej dokumenty, spisywano w niej dzieła filozoficzne i naukowe, posługiwano się nią w życiu publicznym, językiem ludzi wykształconych. Historiografia Prokopiusz z Cezarei – był najwybitniejszym bizantyjskim historykiem. Napisał „Historię wojen” i „Historię sekretną”. W „Historii wojen” opisał kampanie wojenne Belizariusza, wodza Justyniana I Wielkiego, w których uczestniczył. W „Historii sekretnej” opisał zbrodnie, afery i intrygi na dworze Justyniana i cesarzowej Teodory.

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Cechy sztuki bizantyjskiej Sztuka bizantyjska nawiązywała do antyku. Była związana z ideologią chrześcijańską oraz cesarską, podporządkowana była bowiem władcy. Rozwijały się malarstwo ścienne i mozaika. W malarstwie i technice mozaikowej wykorzystywano motywy oraz symbolikę znane ze sztuki pogańskiej, za pomocą których wyrażano treści chrześcijańskie. Powstało i rozwijało się malarstwo ikon. W Bizancjum zaczęto oddawać cześć religijną ikonom. Ikona – malowidło na desce. Obraz sakralny, powstały w kręgu kultury bizantyjskiej wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub liturgiczno-symboliczne. Zmalało zainteresowanie rzeźbą figuralną kojarzoną z pogaństwem. W Cesarstwie Bizantyjskim rzeźba figuralna pełniła funkcję marginalną.

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Mozaika przedstawiająca orszak Justyniana I Wielkiego. Rawenna

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Mozaika przedstawiająca cesarzową Teodorę. Rawenna

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Mozaika z Hagia Sophia w Bizancjum (obecnie Istambuł)

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Mozaiki z Hagia Sophia w Bizancjum. Zwróć uwagę na złocenia

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Zachowane mozaiki z Wielkiego Pałacu w Bizancjum

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Matka Boska z dzieciątkiem – ikona Czarnej Madonny z Częstochowy Chrystus Pantokrator, ikona z klasztoru św. Katarzyny na górze Synaj, VI-VII wiek

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Cechy architektury bizantyjskiej Łączenie rozwiązań rzymskich z wczesnochrześcijańskimi i orientalnymi, zwłaszcza perskimi. Budowle o charakterze sakralnym (świątynie) i publicznym (pałace, akwedukty, hipodromy, cysterny na wodę) Budynki ozdabiano marmurowymi okładzinami freskami mozaikami rzeźbami Budowle na planie krzyża greckiego wpisanego w kwadrat . Początkowo na przecięciu naw budowano jedna kopułę. Później budowle zwieńczone 5 kopułami i 3 apsydami. Kopuła opiera się na pendetywach (żaglach ), które przenoszą ciężar kopuły na cztery filary. Pendetyw – sklepienie o kształcie trójkąta sferycznego. Liczne okna nadawały budynkom lekkości Kapitele kolumn ozdabiano liśćmi akantu, plecionkami, motywami figuralnymi ptaków i zwierząt

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego kopuła okna Hagia Sophia – współcześnie meczet Istambuł Hagia Sophia – kościół Mądrości Bożej – Plan

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Pendetyw Hagia Sophia – Istambuł

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Hagia Eirene – współcześnie Istambuł Kościół Hagia Eirene (Kościół Pokoju Bożego) – Plan

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego kopuła okna pendektyw Kościół San Vitale – Rawenna Hagia Eirene – wnętrze.

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego cegła filary Cysterna na wodę w Istambule – 224 marmurowe kolumny podtrzymują strop. Może pomieścić 40 000 m3 wody

Kultura Cesarstwa Bizantyjskiego Kolumna z odwróconym kapitelem. Cysterna w Bizancjum Głowa Meduzy – kapitel kolumny Kapitel z kościoła San Vitale Rawenna

PAŃSTWO ARABÓW

Kultura arabska Cywilizacja islamu Arabowie nie niszczyli zdobytych krajów Troszczyli się o rozwój rolnictwa – upowszechniali techniki irygacyjne i zachęcali do uprawy nowych roślin. Wprowadzili własny system monetarny. Zachowali gospodarkę pieniężną. Rozwijali handel i rzemiosło. Tworzyli wiele towarów luksusowych – adamaszek, broń, naczynia ze szkła, papier. Sprowadzali porcelanę, jedwab z Chin, przyprawy i pachnidła ze Wschodu. Handlowali niewolnikami – duże znaczenie. Przejęli i rozwijali osiągnięcia dawnych cywilizacji – bizantyjskiej, greckiej, rzymskiej, perskiej, hinduskiej, chińskiej. Przy meczetach powstawały szkoły i biblioteki, w których tłumaczono i kopiowano dzieła starożytne. Rozwinęła się astronomia, matematyka (algebra) i geografia. Przejęli od Hindusów cyfry od 1 do 9 i dodali 0.

Cechy architektury arabskiej Kultura arabska Cechy architektury arabskiej Budulec – kamień, później cegła ze stiukiem Bogato dekorowane elewacje  Dekoracja fasad i wnętrz za pomocą: arabesek – motywów roślinnych (wici roślinne, stylizowane liscie) geometrycznych i powtarzalnych elementów, dekoracyjnych napisów np. cytatów z Koranu. Mozaiki z płytek fajansowych o jaskrawych, nasyconych barwach. Nie przedstawiano zwierząt ani postaci ludzi. Stosowano łuk podkowiasty - lekko spłaszczony, lub wydłużony Sklepienia kolebkowe z kamienia lub cegły Liczne arkadowe dziedzińce użycie monumentalnych form, takich jak wielkie kopuły, wysokie minarety i duże dziedzińce, ma sprawiać wrażenie siły i potęgi.

Świątynia muzułmańska ( meczet ) – cechy Kultura arabska Świątynia muzułmańska ( meczet ) – cechy 1. 1. Świątynia zwieńczona kopułą 2. 2. Minarety – wieże, z których wzywa się wiernych do modlitwy 3. Dziedziniec ze studnią do ablucji 4. Wokół dziedzińca krużganek chroniący przed słońcem 4. 5. Wielka sala modłów 3. 6. Wewnątrz świątyni mihrab – ozdobna nisza wskazująca kierunek Mekki Błękitny Meczet – Istambuł

Meczet Omara na Skale. Wzgórze Świątynne. Jerozolima Kultura arabska Meczet Omara na Skale. Wzgórze Świątynne. Jerozolima http://www.mojewycieczki.org/jerozolima/wzgorze-swiatynne.html

Kultura arabska Minarety Meczet Błękitny. Istambuł Meczet w Samarra w Iraku

Kultura arabska Mihrab. Hagia Sophia Istambuł Mihrab. Kordoba. Hiszpania

Kultura arabska Wnętrze meczetu Al-Aksa w Jerozolimie Wielka sala modlitewna. Wnętrze meczetu Al-Masdżid an-Nabawi w Medynie

Kultura arabska Ozdobny napis Wzory geometryczne Mozaiki fajansowe. Meczet Omara na Skale. Wzgórze Świątynne. Jerozolima http://www.mojewycieczki.org/jerozolima/wzgorze-swiatynne.html

Mozaika w Hagia Sophia. Arabeska Kultura arabska Mozaika w Hagia Sophia. Arabeska

Kultura arabska Jeden z witraży w meczecie Al-Aksa w Jerozolimie. Zwróć uwagę na motyw kwiatowy i napis.

Zdobienia – arabeski, wzory geometryczne, napisy islamskie, Kultura arabska Zdobienia – arabeski, wzory geometryczne, napisy islamskie,

Grenada, pałac Alhambra. Kultura arabska Grenada, pałac Alhambra. Dziedziniec z fontanną lwów.

Kultura arabska Zwróć uwagę na ażurowe zdobienia arkad. Grenada, pałac Alhambra. Dziedziniec z fontanną lwów.

PAŃSTWO FRANKÓW

Cechy kultury karolińskiej Kultura karolińska Cechy kultury karolińskiej Odwoływała się do kultury późnego antyku, z której czerpała wzory. Miała charakter elitarny i była związana z dworem królewskim i Kościołem Nabrała charakteru państwowego – miała silne podłoże ideologiczno - polityczne . Jej celem było umocnienie władzy królewskiej i szerzenie wiary. Sztuka była zdominowana przez tematykę religijną.

Był możliwy dzięki mecenatowi Karola Wielkiego i Kościoła. Kultura karolińska Renesans karoliński Renesans karoliński – rozkwit literatury, sztuki oraz ponowne zainteresowanie spuścizną antyku, w latach panowania Karola Wielkiego. Był możliwy dzięki mecenatowi Karola Wielkiego i Kościoła. Bardzo wysoki poziom osiągnęło rzemiosło artystyczne. Przy pałacu w Akwizgranie powstała odlewnia brązu. Tworzono wspaniale dzieła sztuki jubilerskiej – kunsztownie zdobione krzyże, relikwiarze, kielichy, przedmioty liturgiczne W klasztorach powstały skryptoria, w których skrybowie przepisywali księgi (kopiowali je i ozdabiali) Rozwijało się iluminatorstwo – księgi ozdabiano miniaturami, oprawy inkrustowano złotem, kością słoniową, szlachetnymi kamieniami. Malarstwo książkowe cechowało nawiązanie do antyku – sceny i postaci były przedstawiane naturalistycznie.

Skryba kopiujący księgę. Kultura karolińska Skryba kopiujący księgę. Iluminowana strona kapitularza z Lorsch

Iluminowany manuskrypt Kultura karolińska Iluminowany manuskrypt Iluminacja – średniowieczne zdobienie ksiąg. Biblia Viviana – miniatury przedstawiają sceny z życia św. Hieronima

Kultura karolińska Renesans karoliński Zreformowano łacinę przywracając łacinę klasyczną. Jednocześnie język uproszczono i ujednolicono reformując wymowę i ortografię . Łacina stała się językiem uniwersalnym, którym posługiwali się duchowni i uczeni w całej Europie Ujednolicono krój pisma wprowadzając minuskułę karolińską – małe litery. Na dworze cesarskim zgromadzono wybitnych uczonych tamtej epoki: Paweł Diakon - mnich benedyktyński z klasztoru na Monte Cassino, poeta, kronikarz, autor m.in. Historii Longobardów. Einhard – napisał biografię cesarza Karola Wielkiego Vita Karoli Magni

Hraban Maur i Alkuin – miniatura Kultura karolińska Renesans karoliński Hraban Maur – kronikarz i uczony czasów karolińskich, mnich benedyktyński, teolog, autor encyklopedii De rerum naturis, poeta łaciński, autor hymnów brewiarzowych sławiących Ducha Świętego. Zasłużył się także w wielu innych dziedzinach, m.in. pisał traktaty o Biblii, wychowaniu i gramatyce. Alkuin - filozof, pedagog, teolog i teoretyk muzyki, uczony mnich anglosaski. Tworzył po łacinie, pisał także utwory poetyckie. Hraban Maur i Alkuin – miniatura

Pisano na welinie – cienko wyprawianej skórze cielęcej Kultura karolińska Minuskuła karolińska Pisano na welinie – cienko wyprawianej skórze cielęcej

W szkołach wprowadzono siedem sztuk wyzwolonych – dawny program nauki: Kultura karolińska Renesans karoliński Przeprowadzono reformę edukacji. Przy klasztorach i katedrach biskupich powstały szkoły *przyklasztorne i przykatedralne), uczące przyszłych urzędników i dostojników. W szkołach wprowadzono siedem sztuk wyzwolonych – dawny program nauki: poziom podstawowy – trivium – składał się z przedmiotów humanistycznych : gramatyka – umiejętność czytania i pisania, opanowanie terminologii łacińskiej, retoryka – umiejętność pisania listów i redagowania dokumentów, dialektyka – umiejętność logicznego rozumowania (poznawano reguły logiki). poziom wyższy – quadrivium – składał się z przedmiotów matematycznych: arytmetyka – umiejętność dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia, obliczenia kalendarzowe, geometria – opis ziemi i przyrody, astronomia – umiejętność tworzenia kalendarza, muzyka – nauka muzyki potrzebnej do liturgii.

Architektura karolińska Kultura karolińska Architektura karolińska Nawiązywała do budowli późnorzymskich. Miała ukazać ciągłość między Imperium Rzymskim a państwem Karola Wielkiego. Budowano głównie obiekty sakralne – kościoły i klasztory. W mniejszym stopniu budowle świeckie. Kościoły budowano na planie centralnym lub bazyliki W bazylikach umieszczano westwerk – rozbudowaną zachodnią nawę poprzeczną. W westwerku umieszczano na dole kaplicę , w której odprawiano okolicznościowe nabożeństwa, a na górze emporę (lożę ) otwartą na kościół, w której zasiadał władca lub zakonnicy (klasztor) biorący udział we mszy. Westwerk zwieńczały dwie wieże. Pod ołtarzem głównym umieszczano krypty, miejsca pochówku . Wnętrza kościołów zdobiono mozaikami i freskami. W budynkach wykorzystywano marmur i porfir z rzymskich ruin.

Westwerk opactwa w Corvey w Niemczech z IX w. Kultura karolińska Westwerk opactwa w Corvey w Niemczech z IX w.

Kaplica płacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie VIII w. Kultura karolińska Kaplica płacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie VIII w.

Kultura karolińska Plan kaplicy http://www.sztukanamaturze.pl/ Kaplica płacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie - dwukondygnacyjna, centralna- ośmioboczna budowla zwieńczona kopułą ukrytą pod wielospadowym dachem. Posiada krótkie prostokątne prezbiterium . Naprzeciw prezbiterium znajduje się wejście do kaplicy z pseudo westwerkiem, który flankują dwie kręcone klatki schodowe prowadzące na emporę z tronem cesarskim.

Wnętrze kaplicy pałacowej w Akwizgranie Kultura karolińska Wnętrze kaplicy pałacowej w Akwizgranie

Kultura karolińska Wnętrze kaplicy pałacowej w Akwizgranie w kształcie oktagonu. Kopuła kaplicy pałacowej w Akwizgranie . http://www.kolomedievi.umk.pl/

Kultura karolińska Wnętrze kaplicy pałacowej w Akwizgranie. Kapitele kolumn. Arkady drugiej kondygnacji kaplicy. http://www.kolomedievi.umk.pl/

Brama opactwa w Lorsch w Niemczech IX w. Kultura karolińska Brama opactwa w Lorsch w Niemczech IX w.

Malowidło z klasztoru benedyktyński Św. Jana w Müstair Kultura karolińska Malowidło z klasztoru benedyktyński Św. Jana w Müstair

Kultura karolińska Ostatnia wieczerza - malowidło z klasztoru benedyktyński Św. Jana w Müstair

Kultura karolińska Mozaika przedstawiająca Arkę Przymierza i dwa anioły z Oratorium w Germigny-des-Prés Francja IX w.

Plakiety oprawne psałterza. Kultura karolińska Moneta z wizerunkiem Karola Wielkiego Plakiety oprawne psałterza. http://www.kolomedievi.umk.pl/

Ołtarz w bazylice św. Ambrożego w Mediolanie Kultura karolińska Ołtarz w bazylice św. Ambrożego w Mediolanie

Kultura karolińska Antaba http://www.kolomedievi.umk.pl/ Wykonane w odlewni pałacowej drzwi z brązu, lane na wosk tracony, to pierwszy monumentalny zabytek odlewnictwa w Europie od czasów upadku imperium rzymskiego i najstarsze średniowieczne drzwi z brązu - kaplica pałacowa w Akwizgranie

Pozostałe zdjęcia zaczerpnęłam z dwóch stron Zdjęcia, w olbrzymiej większości zostały zaczerpnięte z wikipedii – tych nie podpisałam. Pozostałe zdjęcia zaczerpnęłam z dwóch stron http://www.kolomedievi.umk.pl/ http://www.sztukanamaturze.pl/