Opracowała Helena Tomaszewska II Dział – II Rzeczpospolita 6. Kultura dwudziestolecia międzywojennego w Polsce Opracowała Helena Tomaszewska

Program walki z analfabetyzmem polegał na: OŚWIATA II RP Problemem II RP był analfabetyzm – ok. 30-40% obywateli nie umiało czytać i pisać. Wyjątek stanowiły ziemie byłego zaboru pruskiego gdzie władze niemieckie wprowadziły obowiązek szkolny – 3 klasy. Program walki z analfabetyzmem polegał na: Wprowadzeniu obowiązku szkolnego dla dzieci w wieku od 7 do 14 lat. Do 1922 r. nauczaniem objęto 60% dzieci. Zorganizowaniu obowiązkowej nauki czytania i pisania dla żołnierzy.

OŚWIATA w II RP Problemem była dostępność oświaty – tylko niektóre szkoły były bezpłatne. Szkoły w II Rzeczpospolitej dzieliły się na: powszechne – sześcioletnie od 7 do 14 roku życia (szkoły bezpłatne) średnie – czteroletnie gimnazjum, które kończyło się zdaniem tzw. małej matury – dwuletnie liceum, które kończyło się zdaniem egzaminu maturalnego (szkoły płatne) wyższe – uniwersytety, politechniki (uczelnie płatne) – minimum 4 lata Polskie uczelnie wyższe w II RP działały w takich miastach jak: Kraków Lwów Wilno Warszawa Poznań Lublin W 1939 r. tych szkol było 32 Absolwenci uczelni obowiązkowo odbywali służbę wojskową w wyższych szkołach oficerskich. Dopiero po jej odbyciu mogli podjąć pracę.

OŚWIATA w II RP Reformy szkolne 1924 r. – reforma Stanisława Grabskiego Cel reformy – asymilacja mniejszości narodowych poprzez silniejsze ich związanie z państwem polskim. Zmniejszenie liczby szkół dla mniejszości narodowych. Utworzenie szkół dwujęzycznych. Zlikwidowano rozwinięte szkolnictwo ukraińskie. 1932 r. – reforma Janusza Jędrzejewicza Cel reformy – ujednolicenie systemu oświaty oraz zmodernizowanie programów nauczania. Wprowadzono nowe programy nauczania, w których położono nacisk na przedmioty ścisłe – matematykę i fizykę. Podwyższono poziom kształcenia kadry nauczycielskiej. Rozbudowano szkolnictwo zawodowe.

NAUKA Na Uniwersytecie Lwowskim im. Jana Kazimierza działała sławna w świecie lwowska szkoła matematyczna pod przewodnictwem Stefana Banacha. Od 1929 wydawała własny organ prasowy, poświęcony analizie funkcjonalnej Studia Mathematica. Stefan Banach Filozof, logik, etyk, twórca etyki niezależnej, przedstawiciel szkoły lwowsko – warszawskiej, nauczycie, i pedagog, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1929–1951), przewodniczący Polskiego Towarzystwa Filozoficznego (1927–1975). Pionier i współtwórca ogólnej teorii sprawnego działania, zwanej prakseologią, autor etycznej koncepcji opiekuna spolegliwego. Kotarbiński jest jednym z najbardziej znanych polskich filozofów analitycznych.  Tadeusz Kotarbiński

Władysław Tatarkiewicz NAUKA Prowadził wykłady z historii filozofii, etyki, estetyki na Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1919–1921 wykłady z historii filozofii na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, później wykłady z historii sztuki i estetyki w seminarium historii sztuki Uniwersytetu Poznańskiego, od 1924 był redaktorem naczelnym Przeglądu Filozoficznego. Władysław Tatarkiewicz Filozof, profesor Uniwersytetu Lwowskiego (1925-1944). Głównym przedmiotem badań Ingardena były zagadnienia z epistemologii, ontologii i estetyki. Roman Ingarden

NAUKA Filozof i socjolog. Twórca polskiej socjologii akademickiej. Jego prace są znane w świecie, szczególnie w USA, gdzie mieszkał i pracował przez wiele lat. Był jednym z głównych przedstawicieli socjologii humanistycznej. Międzynarodową sławę przyniosła mu praca napisana wspólnie z Williamem Thomasem – Chłop polski w Europie i Ameryce. Uważał, że socjolog powinien patrzeć na rzeczywistość "oczyma jej uczestników" (podejście subiektywne), nie zaś "absolutnego obserwatora" (podejście obiektywne). Znaniecki jako jeden z pierwszych socjologów zastosował metodę badania dokumentów osobistych, takich jak autobiografie, listy czy pamiętniki. Florian Znaniecki

LITERATURA Prozaik, publicysta, dramaturg, nazwany "sumieniem polskiej literatury"; tworzył na przełomie XIX i XX w. Najsławniejsze utwory to „Siłaczka”, „Popioły”, „Ludzie bezdomni”, „Przedwiośnie”. W 1922 r. napisał ostatnią swoją powieść „Wiatr od morza”. Stefan Żeromski Pisarz, prozaik i nowelista, który tworzył na przełomie XIX i XX w. Jeden z głównych przedstawicieli realizmu z elementami naturalizmu w prozie Młodej Polski. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za czterotomową powieść „Chłopi” w 1924 r. Inną jego powieścią jest „Ziemia obiecana”. Władysław Reymont

LITERATURA Polska poetka i pisarka przełomu wieków. Jej pierwsze utwory ukazały się jeszcze w XIX w. Była to powieść „Kobiety” i „Książę” W okresie dwudziestolecia międzywojennego ukazała się jej najsławniejsza powieść „Granica”, za którą otrzymała Złotą Nagrodę Literacką Znana jest również z opowiadań „Medaliony” opisujących zbrodnie hitlerowskie podczas II wojny światowej. Zofia Nałkowska Powieściopisarka, eseistka, dramatopisarka, tłumaczka literatury duńskiej, angielskiej i rosyjskiej. Jedna z ważniejszych polskich powieściopisarek XX wieku. Autorka powieści „Noce i dnie.” Dąbrowska przedstawia tam dzieje kilku pokoleń rodziny szlacheckiej na przełomie XIX i XX wieku Maria Dąbrowska

LITERATURA Polska powieściopisarka. Pochodziła z bardzo utalentowanej rodziny Kossaków. Jej debiutem była powieść „Pożoga”, przetłumaczona na j. angielski, francuski, japoński i węgierski. W 1936 otrzymała Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury, najważniejszej instytucji polskiej kultury okresu międzywojnia, a w 1937 została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zofia Kossak-Szczucka Polski prozaik i publicysta. Autor powieści politycznej „Generał Barcz”. Powieść opowiada o dniach odzyskania przez Polskę niepodległości i oparta jest na faktach  Jego powieści charakteryzują się wiernością faktom i wnikliwością. Juliusz Kaden Bandrowski

Jarosław Iwaszkiewicz LITERATURA Poezja Poeci skupieni wokół czasopisma „Skamander”. Nazywano ich skamandrytami. W swoich utworach nawiązywali przede wszystkim do spraw dotyczących teraźniejszości i codzienności Julian Tuwim Kazimierz Wierzyński Antoni Słonimski Jan Lechoń Jarosław Iwaszkiewicz

Julian Tuwim, Do prostego człowieka Gdy znów do murów klajstrem świeżym Przylepiać zaczną obwieszczenia, Gdy "do ludności", "do żołnierzy" Na alarm czarny druk uderzy I byle drab, i byle szczeniak W odwieczne kłamstwo ich uwierzy, Że trzeba iść i z armat walić, Mordować, grabić, truć i palić; Gdy zaczną na tysięczną modłę Ojczyznę szarpać deklinacją I łudzić kolorowym godłem, I judzić "historyczną racją", O piędzi, chwale i rubieży, O ojcach, dziadach i sztandarach, O bohaterach i ofiarach; Gdy wyjdzie biskup, pastor, rabin Pobłogosławić twój karabin, Bo mu sam Pan Bóg szepnął z nieba, Że za ojczyznę - bić się trzeba; Kiedy rozścierwi się, rozchami, Wrzask liter pierwszych stron dzienników, A stado dzikich bab - kwiatami Obrzucać zacznie "żołnierzyków". - - O, przyjacielu nieuczony, Mój bliźni z tej czy innej ziemi! Wiedz, że na trwogę biją w dzwony Króle z panami brzuchatemi; Wiedz, że to bujda, granda zwykła, Gdy ci wołają: "Broń na ramię!", Że im gdzieś nafta z ziemi sikła I obrodziła dolarami; Że coś im w bankach nie sztymuje, Że gdzieś zwęszyli kasy pełne Lub upatrzyły tłuste szuje Cło jakieś grubsze na bawełnę. Rżnij karabinem w bruk ulicy! Twoja jest krew, a ich jest nafta! I od stolicy do stolicy Zawołaj broniąc swej krwawicy: "Bujać - to my, panowie szlachta!

LITERATURA Awangarda Krakowska Grupa literacka działająca pod przewodnictwem Tadeusza Peipera, która odcinała się od tradycji młodopolskich i postulowała prezentowanie w utworach zdobyczy cywilizacji XX w. Emil Zegadłowicz Brunon Jasieński Brunon Schulz Witold Gombrowicz

LITERATURA Literatura popularna Najsławniejszą powieścią była „Kariera Nikodema Dyzmy”,   w której zaatakował ówczesne elity rządzące i towarzyskie (1932 r.) Pisał bardzo popularne powieści takie jak „Prokurator Alicja Horn”, „Znachor”, „Profesor Wilczur”, „Doktor Murek”. Jego książki były wielokrotnie ekranizowane. Tadeusz Dołęga - Mostowicz Miał burzliwe życie, które ukazywał w swoich powieściach kryminalno – szpiegowskich. Po wojnie polsko – bolszewickiej związał się z podziemiem przestępczym. Zajmował się szulerką, przemytem fałszowaniem czeków czy produkowaniem pornografii. Wstąpił do wywiadu. Działał na pograniczu polsko – sowieckim. Pierwszą powieść „Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy” napisał w więzieniu. Autor „Żywota człowieka rozbrojonego” Sergiusz Piasecki

KINEMATOGRAFIA W dwudziestoleciu znakomicie rozwijała się polska kinematografia. Często kręcono filmy komediowe, romantyczne i  musicale. Polskie filmy „Romeo i Julcia” „ Każdemu wolno kochać” „ Prokurator Alicja Horn” „Antek policmajster” „ABC miłości” „Wacuś” „Dodek na froncie” „Paweł i Gaweł” „Książątko” „Kocha, lubi, szanuje” „Czy Lucyna to dziewczyna” „Jego ekscelencja subiekt” „Uroda życia” „ Wiatr od morza” „ Bezimienny bohater” „ Zapomniana melodia’ „Wrzos” „Pani minister tańczy” „Manewry miłosne” „ Ada! To nie wypada” „ Jadzia” „Dziewczęta z Nowolipek” „ Trędowata” „ Panienka z poste restante” „ Dyplomatyczna żona” „ Śluby ułańskie”

Gwiazdy polskiego kina KINOMATOGRAFIA Gwiazdy polskiego kina Eugeniusz Bodo Loda Halama Ludwik Sempoliński Tadeusz Fijewski Hanka Ordonówna Adolf Dymsza Aleksander Żabczyński Helena Grossówna Mieczysława Ćwiklińska Tola Mankiewiczówna

KINOMATOGRAFIA Kadr z filmu „Paweł i Gaweł” „Manewry miłosne” Eugeniusz Bodo w filmie „Piętro wyżej”

MUZYKA Kompozytor i pianista uważany za jednego z najwybitniejszych polskich muzyków. Fascynowała go muzyka ludowa. Autor m.in. „Trzy kaprysy Paganiniego”, balet „Harnasie”, opera „Król Roger”, pień „Stabat mater”, pieśni, symfonie i koncerty smyczkowe. Karol Szymanowski Kompozytor, pionier jazzu w Polsce, pianista oraz dyrygent. Autor wielu piosenek i muzyki do polskich filmów. Napisał m.in. „Ach jak przyjemnie”, „Ach śpij kochanie”, „Już taki jestem zimny drań”, „Sexapil”, „Na pierwszy znak”, „Już nie zapomnisz mnie” czy „Miłość ci wszystko wybaczy”. Henryk Wars

Obraz Stanisława Wyspiańskiego SZTUKA IMPRESJONIZM Józef Mehoffer Obraz Stanisława Wyspiańskiego Plac Pigalle w Paryżu Rynek w Krakowie Józef Piłsudski Planty w Krakowie Ogród

Gertruda Komorowska na saniach SZTUKA IMPRESJONIZM Leon Wyczółkowski Autoportret Rybak niosący raki Alina Ujrzałem raz Gertruda Komorowska na saniach Orka na Ukrainie

SZTUKA FORMIZM Prozaista, dramaturg, fotograf, plastyk i portrecista. Przedstawiciel katastrofizmu w literaturze. Przestrzegał przed nadciągającym ze wschodu kolektywizmem i totalitaryzmem. Twórca Teorii Czystej Formy. Jej istotę wyłożył w książce „Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia”. Stanisław Ignacy Witkiewicz Portret Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej Kuszenie św. Antoniego Portret Juliana Tuwima

Autoportret w zielonym bugatti SZTUKA ART DECO Tamara Łempicka Autoportret w zielonym bugatti Andromeda Kobieta z gołębiem

SZTUKA ART DECO Tamara Łempicka Kalie Allan Bott Pełnia lata

MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE SZTUKA MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE Wojciech Kossak Bitwa pod Kircholmem

MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE SZTUKA MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE Wojciech Kossak Dwa nagie miecze

MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE SZTUKA MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE Wojciech Kossak Przysięga Kościuszki na Rynku Krakowskim

MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE SZTUKA MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE Wojciech Kossak Walka ułana z piechurem Polonez z „Pana Tadeusza”

MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE SZTUKA MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE Wojciech Kossak Szarża pod Samossierą

MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE SZTUKA MALARSTWO HISTORYCZNE I BATALISTYCZNE Wojciech Kossak Rugi pruskie

Olbrzymia większość zdjęć pochodzi ze stron wikipedii. Zdjęcia Olbrzymia większość zdjęć pochodzi ze stron wikipedii. Obrazy zaczerpnęłam ze strony www.pinakoteka.zascianek.pl, www.piekneobrazy.pl, Niektóre zdjęcia aktorów zaczerpnęłam ze strony www.filmweb.pl, a zdjęcia z filmow ze strony