CZŁOWIEK W SYTUACJI STRESU „Bóg obdarzył nas pogodą ducha, aby akceptować rzeczy, których nie możemy zmienić; odwagą, aby zmieniać rzeczy, które możemy zmienić oraz mądrością, aby widzieć różnicę.” Radę samokształceniową przeprowadziły: p. Agata Choińska i p. Joanna Rusiecka 29.09.13 1

STRES Stres to uczucia i przekonania, które się pojawiają, gdy mamy przeświadczenie, że nie radzimy sobie ze stawianymi nam wymogami (czasami jednak tylko nam się wydaje, że ktoś wobec nas stawia takie, a nie inne wymogi). Stres występuje w sytuacji trudnej, podczas której nie możemy zastosować znanych sobie, wcześniej wypróbowanych sposobów reagowania. Powstaje w wyniku zagrożenia, utrudnienia lub niemożności realizacji ważnych dla nas celów, zadań, wartości. 29.09.13 2

TRZY FAZY STRESU alarmowa (ogólnej mobilizacji organizmu) przystosowania (odporności i obrony w miejscu uszkodzenia) wyczerpania (utraty zdolności obronnych, gdy stresor działa zbyt długo). 29.09.13 3

KRÓTKOTRWAŁE OBJAWY STRESU przyspieszony oddech zawroty głowy suchość lub nadmierna wilgoć w ustach napięcie mięśni przyspieszone bicie serca wzrost aktywności gruczołów potowych zimne kończyny - dłonie i stopy zimna skóra mdłości lub wymioty biegunka 29.09.13 4

DŁUGOTRWAŁE OBJAWY STRESU zmiana apetytu (najczęściej przejawiająca się utratą łaknienia, czasami jego podwyższeniem) poczucie zimna bóle wrażenie chronicznego osłabienia dolegliwości fizyczne: problemy trawienne bóle pleców astma problemy skórne bóle głowy 29.09.13 5

OBJAWY FIZYCZNE STRESU kołatanie serca i trudności z oddychaniem skurcze żołądka bóle głowy zaparcia lub biegunki bóle o nie wyjaśnionej przyczynie suchość w ustach drżenie kończyn nudności obfite pocenie rozszerzenie źrenic przyspieszenie tętna 29.09.13 6

SYMPTOMY EMOCJONALNE STRESU trudności w procesach myślowych - chaos myślowy, niemożność skoncentrowania uwagi lęk, niepokój złe samopoczucie poczucie utraty kontroli i przygnębienie poczucie, że jest się „gorszym", „bezużytecznym", „dysfunkcjonalnym" zmiany nastroju frustracja depresja wrogość bezradność rozdrażnienie irytacja nerwowość poczucie niepokoju ospałość sięganie po papierosy, leki, alkohol, narkotyki 29.09.13 7

SYMTOMY BEHAWIORALNE STRESU podnoszenie głosu zwiększenie tempa mówienia ziewanie tiki nerwowe obgryzanie paznokci „bębnienie" palcami o blat stołu brak troski o własny wygląd negatywny, przykry nastrój agresja obronność krytycyzm zirytowanie irracjonalność przesada w sposobie reagowania obniżenie efektywności negatywne nastawienie utrata obiektywizmu niezdolność do koncentracji i podejmowania decyzji kłopoty z pamięcią zwiększona podatność na wypadki częstsze popełnianie błędów 29.09.13 8

METODY RADZENIA SOBIE ZE STRESEM  spotkanie z kimś bliskim, kto zawsze podnosi nas na duchu rozmowa z kimś, komu ufamy i kto naprawdę ma ochotę nas wysłuchać. Wówczas możemy pozwolić sobie na okazywanie słabości, przyznanie się do błędów i w pełni być sobą znalezienie oparcia w bliskich, którzy ukażą nam wyraźne powody do pozytywnego patrzenia na własną osobę pozwólmy sobie pomóc - jeżeli ktoś oferuje nam wsparcie w trudnym momentach, skorzystajmy z niego  stosowanie technik relaksacyjnych polegających na kontrolowaniu oddechu uprawianie sportu, ponieważ wzmacnia ono nasz system odpornościowy i pozwala odbiec myślami od problemów zdrowe odżywianie się, ponieważ „w zdrowym ciele - zdrowy duch" uczestniczenie w sytuacjach, w których mamy do czynienia z namiastką „terapii śmiechem". Prawdą bowiem jest, że „śmiech to zdrowie", ponieważ wówczas nasze serce pracuje wydajniej, a krew szybciej krąży. 29.09.13 9

METODY RADZENIA SOBIE ZE STRESEM cd nauczenie się lepszej gospodarki własnym czasem - sporządzaj plan dnia, a nawet tygodnia, spis rzeczy, które masz do załatwienia bardzo pilnie i takich, które mogą jeszcze zaczekać przejrzyste zorganizowanie własnego miejsca pracy czy też nauki stawianie sobie realistycznych celów, tak aby z jednej strony nie być dla siebie zbyt wymagającym, ale z drugiej wykorzystywać swój potencjał przy podejmowanych działaniach dawanie sobie przyzwolenia na „ludzką niedoskonałość”, ponieważ każdy popełnia błędy, więc musimy być dla siebie, jak najbardziej tolerancyjni wygospodarowywanie czasu właśnie i tylko dla siebie. Podczas jego trwania należy „podarować sobie odrobinę przyjemności" i spędzić go tak, jak nam to najbardziej odpowiada. Dobrze jest wówczas odizolować się od przeszkadzających bodźców zewnętrznych, a więc wyłączyć telefon, przejść do wyciszonego miejsca częste kontaktowanie się z naturą, ponieważ pachnący świeżością las i śpiew ptaków może dostarczyć energii, której nie mają w sobie miejskie „pejzaże” . 29.09.13 10

STRES POZYTYWNY Eustres występuje wtedy, gdy zmiana w organizmie spowodowana czynnikami stresującymi daje użyteczny efekt. Wspomaga on lepszą koncentrację, pozwala na zwiększenie wysiłku i osiągnięcie lepszej sprawności. Dostarcza zainteresowań, ekscytacji życiem, zadowolenia, wspomaga pozytywny obraz człowieka. 29.09.13 11

STRES SZKODLIWY Distres występuje wtedy, gdy zarówno ciało, jak i umysł człowieka są wyczerpane wskutek powtarzającego się kontaktu z czynnikami stresującymi. Jest to stan nieprzyjemny, szkodliwy dla organizmu, obniżający sprawność psychiczną i fizyczną, a w konsekwencji prowadzący do chorób psychosomatycznych. 29.09.13 12

WZORY ZACHOWAŃ ZWIĄZANE ZE STRESEM WZÓR „A”: stała walka o osiągnięcie sukcesu wrogie nastawienie do otoczenia poczucie presji czasu, stały pośpiech nadmierna rywalizacja łatwo wyrażana agresja niecierpliwość WZÓR „B”: zmierzanie do celu bez walki brak wrogości do otoczenia brak presji czasu i pośpiechu skłonność do współpracy umiarkowana agresja cierpliwość 29.09.13 13

OBRONA PRZED STRESEM wyparcie - niedopuszczanie do świadomości przykrych, niepokojących myśli, wyobrażeń, nieakceptowanych potrzeb i emocji; przemieszczenie - wyładowanie wypartych i tłumionych emocji i uczuć w sytuacjach mniej niebezpiecznych niż wywołujące te doznania lub zaspakajanie potrzeb na innych obiektach i w innych sytuacjach niż wynika to z natury; racjonalizacja - usprawiedliwienie i uzasadnienie negatywnie ocenianych zachowań jako właściwych, nadawanie pozytywnych znaczeń negatywnie ocenianym motywom działania; projekcja - nieświadome przypisywanie innym osobom własnych nieakceptowanych cech, obwinianiu i przesadnym krytykowaniu innych; sublimacja - zaspakajanie potrzeb, instynktów uznanych za prymitywne, rozładowywanie emocji w sposób umożliwiający nadanie mu wysokiej wartości kulturowej; 29.09.13 14

OBRONA PRZED STRESEM cd. kompensacja - działanie na rzecz umniejszenia własnych braków wypracowanymi cechami pozytywnymi; identyfikacja - podnoszenie samooceny poprzez utożsamianie się z osobą podziwianą; regresja - cofnięcie do wcześniejszego poziomu rozwoju; fantazjowanie - zaspakajanie niespełnionych potrzeb i pragnień w wyobraźni; introjekcja - unikanie niepokojów, konfliktów poprzez przyjęcie zewnętrznych wartości, norm jako własnych; izolacja - oddzielenie emocji od sytuacji urazowych, unikanie aktywności mogącej wywołać negatywne uczucia; reakcja upozorowana - demonstrowanie zachowań przeciwnych poprzez nieświadome ukrywanie i rozładowywanie nieakceptowanych tendencji. 29.09.13 15

SPOSOBY UNIKANIA STRESU planowanie (wybór celów, sformułowanie wytycznych, ustalenie sposobów realizacji) notowanie (zapisanie celów zawodowych i osobistych, ich hierarchizacja, rejestrowanie postępów) nieodkładanie na później (unikanie odwlekania, perfekcjonizmu, niewłaściwych zobowiązań, zwodzenia, podejmowania zbyt wielkich zobowiązań) rozrywka (umiejętność odpoczywania, oderwania się od pracy zawodowej). 29.09.13 16

FRUSTRACJA Frustracja to przykry stan emocjonalny powodowany niemożnością zrealizowania jakiegoś - na ogół ważnego - planu, projektu, zamysłu, przedsięwzięcia, albo poczuciem, że to „coś” ważnego przebiega (lub przebiegło) źle. Frustracji towarzyszy stan napięcia emocjonalnego. 29.09.13 17

NA FRUSTRACJĘ MA WPŁYW świadomość podświadomość głębokie przekonania 29.09.13 18 18

CECHY CHARAKTERU, KTÓRE POMAGAJĄ W RADZENIU SOBIE Z FRUSTRACJĄ I STRESEM poczucie własnej wartości poczucie obfitości proaktywność 29.09.13 19

DEPRESJA Depresję myli się czasem z frustracją, smutkiem lub nudą. Można o niej mówić dopiero wtedy, gdy oprócz obniżonego nastroju czy apatii występuje również patologiczny brak zainteresowania codziennymi przejawami życia: wstawaniem z łóżka, myciem, jedzeniem . 29.09.13 20

OBJAWY DEPRESJI * rozpacz, smutek, apatia, * zamartwianie się, złe samopoczucie, uczucie wewnętrznego napięcia, niepokoju, * wyczerpanie, poczucie ciągłego zmęczenia, ociężałości, * niechęć do pracy, wykonywania codziennych czynności, * utrata zainteresowań, brak zadowolenia z życia, niechęć do życia, * negatywne postrzeganie samego siebie, * unikanie kontaktów z innymi ludźmi, * napady nie kontrolowanego płaczu, * zaburzenia snu (np. nadmierna senność, wczesne budzenie się, płytki sen), * bóle głowy, mięśni, * zaburzenia łaknienia i trawienia, * kłopoty z koncentracją uwagi i pamięcią. 29.09.13 21

SIEDEM RAD, JAK ZAPOBIEGAĆ DEPRESJI 29.09.13 22

RADA PIERWSZA Stwórz swoją wizję i misję życia. Zastanów się, co chciałbyś w życiu osiągnąć i jak chciałbyś żyć. Równie ważna jest zabawa, rozumiana jako przerywnik, a nie cel sam w sobie. Czas relaksu jest niezwykle potrzebny, ponieważ depresja czy podobny jej stan może być efektem wypalenia, przepracowania, przedłużającego się stresu. Młodzi Japończycy z takich względów uciekają do hikikomori, czyli zamknięcia się w domu, odizolowania od społeczeństwa, nawet od najbliższych. 29.09.13 23

RADA DRUGA Inwestuj w siebie i właściwie odpoczywaj. Przyda Ci się tu znajomość zarządzania sobą w czasie. Za dużo wydarzeń, przeżyć, zbyt wiele różnych doświadczeń i wrażeń powoduje, że osiąga się w końcu stan, w którym trudno już o fascynacje, napięcie czy nawet zaciekawienie. 29.09.13 24

RADA TRZECIA Nie rzucaj się w wir życia, dawkuj doświadczenia w dostosowanych do wieku i trybu życia porcjach. Masz przed sobą długie życie. Nie musisz przeżyć wszystkiego (nawet nie powinieneś) w jego pierwszej połowie. 29.09.13 25

RADA CZWARTA Dbaj o rodzinę i przyjaciół. Niezwykle ważnym "antydepresyjnym czynnikiem" są bliscy ludzie: rodzina i przyjaciele. Podtrzymuj z nimi kontakty. Rozmawiaj na ważne tematy. Nie odsuwaj się od bliskich Ci ludzi. Szukaj u nich pomocy i wsparcia. Mów także o swoich nastrojach, o uczuciach, o tym, co Cię martwi czy niepokoi. 29.09.13 26

RADA PIĄTA Modlitwa może pomóc, bądź jednak ostrożny w kontaktach z tymi, którzy ofiarowują Ci sposób na życie w ramach nowych ruchów religijnych. W religii można znaleźć ukojenie czy odnaleźć sens życia, ale niektóre sekty wykorzystują idealistycznie nastawionych młodych ludzi. 29.09.13 27

RADA SZÓSTA Nie oglądaj filmów i programów telewizyjnych pełnych przemocy i przedstawiających wyłącznie zły obraz świata. Depresja jest często konsekwencją wszechogarniającego smutku czy nastroju negatywnej oceny wszystkiego, co nas otacza. Broń się przed pesymizmem w życiu. Często oglądaj komedie i ciekawe programy rozrywkowe. Czytaj wartościową literaturę. Szukaj pozytywnych zdarzeń i informacji. 29.09.13 28

RADA SIÓDMA Rozejrzyj się dookoła i sprawdź, czy może jest ktoś, komu jesteś w stanie pomóc, a czyjeś życie za Twoją sprawą stanie się lepsze, lżejsze, bardziej wartościowe. Udaj się do najbliższego szpitala, domu dziecka, hospicjum, domu spokojnej starości - pewnie potrzebują tam kogoś do pomocy. Wiedz bowiem, że nie mają depresji Ci ludzie, którzy pomagają innym. 29.09.13 29

KONIEC 29.09.13 30 30