POJĘCIE OBJAWU, ZESPOŁU I PROCESU CHOROBOWEGO Opracowała: Monika Haligowska POJĘCIE OBJAWU, ZESPOŁU I PROCESU CHOROBOWEGO

ZNACZENIA POJĘCIA OBJAW: zaburzenia najmniejszych przejawów życia psychicznego (model medyczny) wyuczony nawyk, mechanizm obronny zaburzenie w procesie nadawania sensu komunikat świadczący o zaburzeniu funkcjonowania systemu rodzinnego forma dezorganizacji zachowania ekspresja deficytów uwarunkowanych zarówno strukturalnymi, jak i funkcjonalnymi cechami OUN oraz deficytów uczenia się w toku socjalizacji

powód zgłoszenia się do specjalisty po pomoc FUNKCJE OBJAWU powód zgłoszenia się do specjalisty po pomoc np. kradzież – nie stanowi problemu, ale jest wskazówką, że istnieje problem, który dopiero wymaga dalszych badań sygnał, że osoba nie może poradzić sobie z pewnymi problemami, przy czym jest ona najczęściej nieświadoma tego, że przez swoje zachowanie je ujawnia „zastawka bezpieczeństwa” – wyraz obrony przeciwko niewłaściwemu oddziaływaniu otoczenia, z którym nie umie sobie poradzić w sposób akceptowany społecznie

OBJAWY A PRZYCZYNY ZABURZEŃ wyraz próby rozwiązania problemu, który zaburza komfort emocjonalny wykładnik stosunku rodziców do dziecka i ich tolerancji na jego zachowanie OBJAWY A PRZYCZYNY ZABURZEŃ Aby usunąć objaw, należy ustalić jego funkcję, ale też poznać jego przyczyny. Przyczyny wystąpienia objawu są złożone i różnorodne, często działa równocześnie kilka czynników szkodliwych. (P. Budzyna – Dawidowski, 1997; J. Komender, M. Popielarska, 2000; A. Bodzek, M. Krzanowska, 2011)

CZYNNIKI ZABURZEŃ wg Barkera (1974) konstytucjonalne skutki chorób i urazów fizycznych czynniki środowiskowe Po uzyskaniu danych, które z czynników mogły odegrać rolę w powstawaniu zaburzeń psychicznych u danej osoby, próbuje się ustalić związek między nimi a objawem. Najważniejsze, żeby żaden objaw nie był rozpatrywany w oderwaniu od całokształtu obrazu klinicznego, ponieważ ten sam objaw psychopatologiczny może mieć różne znaczenie zależnie od okoliczności, w jakich wystąpił, stanu somatycznego oraz fazy rozwoju człowieka.

(J. Komender, M. Popielarska, 2000) Zaburzenia psychiczne często mają charakter objawowy i występują w przebiegu chorób wewnętrznych, chorób układu nerwowego lub mogą być następstwem jego uszkodzenia. Dokładnie przeprowadzone badanie internistyczne i neurologiczne oraz wykonanie podstawowych badań pomocniczych ułatwiają postawienie właściwego rozpoznania, podczas gdy pominięcie ich mogłoby prowadzić do poważnych błędów diagnostycznych. (J. Komender, M. Popielarska, 2000)

OBJAWY (SYMPTOMY): klinicznie znaczące odchylenia od normalnego nasilenia pewnych właściwości czy normalnego przebiegu konkretnego procesu psychicznego bądź zachowania, można podzielić na wiele klas wg różnych kryteriów, np. - osiowe (centralne) – peryferyczne - pierwszorzędowe – drugorzędowe - bezwzględnie diagnostyczne (np. urojenia) – względnie diagnostyczne (złudzenia) - typowe – atypowe

Zbiór objawów występujących wspólnie w naturalnych warunkach nazywa się ZESPOŁEM PSYCHOPATOLOGICZNYM lub KLINICZNYM. Traktuje się je jako PODSTAWOWE JEDNOSTKI opisu zaburzeń psychicznych, ponieważ charakteryzują się względnie stałą konfiguracją objawów będących, z jednej strony, podstawą do dalszego postępowania klasyfikacyjnego, z drugiej – do stawiania hipotez patogenetycznych, prognostycznych i terapeutycznych.

Przykłady zespołów: - zespół amnestyczny - zespół depresyjny - zespół halucynozy - zespół natręctw - zespół maniakalny - zespół majaczeniowy - zespół otępienny - zespół paranoidalny  

Objawy łączy się w zespoły na zasadzie współwystępowania w sytuacji badania. W zespołach psychopatologicznych objawy stanowią najczęściej wzajemnie powiązane struktury. W zespołach depresyjnych wymienia się niezmiennie współwystępowanie głębokiego smutku, zahamowanie czynności myślowych, ruchowych i zaburzenia biorytmów. Obniżenie aktywacji powoduje zahamowanie aktywności i pociąga za sobą zaburzenia nastroju. Drugi duży krąg zespołów klinicznych – schizofreniczne – współzależności W zespole schizofrenii paranoidalnej rozpoznaje się m.in.: natłok myśli, omamy słuchowe, urojenia oddziaływania, owładnięcia, echo myśli, nasyłanie myśli i lęk dezorganizacyjny.

PROCES CHOROBOWY Choroba, nie tylko psychiczna, charakteryzuje się pewnym przebiegiem. Przebieg ten bywa typowy lub pozbawiony cech znamiennych, zwykle daje się wyodrębnić okres początkowy (narastanie zaburzeń), okres pełnego rozwoju choroby i ustępowania jej objawów. Zarysowana tu linia może mieć oczywiście bardzo różny kształt, na co składa się wiele przyczyn, m.in. brak objawów prodromalnych (zwiastujących) lub ich długotrwałe utrzymywanie się, gwałtowne zaostrzenia, okresy poprawy, ukształtowanie się przebiegu fazowego. Choroba ma właściwości dynamiczne, jest ona procesem . Mając na myśli choroby psychiczne, które pod tym względem nie stanowią żadnego wyjątku, mówimy nieraz -proces psychotyczny. W odróżnieniu od chorób-wyodrębnia się stany względnie trwałe, nie wykazujące zasadniczo elementów procesualnych. W klinice psychiatrycznej, obok chorób psychicznych (i nerwic, które choć w sposób zasadniczy różnią się od psychoz, to jednak też znamionuje je przebieg dynamiczny, tj. właśnie proces nerwicowy), przedmiotem klinicznego opisu pozostają różne stany będące najczęściej zejściem po przebytych chorobach. (Popielarska, 2000)

LITERATURA: P. Barker (1974). Podstawy psychiatrii dziecięcej LITERATURA: P. Barker (1974). Podstawy psychiatrii dziecięcej. Warszawa PZWL. A. Bodzek, M. Krzanowska (2011). Rozumienie objawu w terapii rodzin z perspektywy teorii relacji z obiektem. Psychoterapia 2 (157), s. 31 – 38. P. Budzyna – Dawidowski (1997). Komunikacja w rodzinie w: B. de Barbaro (red.). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków UJ. J.Komander, M. Popielarska (2000). Ogólne zasady rozpoznawania Zaburzeń psychicznych w wieku rozwojowym w: A. i M. Popielarskie . Psychiatria wieku rozwojowego. Warszawa PZWL.