Diagnoza sytuacji rodzinnej i pomoc dzieciom krzywdzonym Krzywdzenie dziecka (child abuse) to każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływa na rozwój fizyczny lub psychospołeczny dziecka Df. wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Zarządu Międzynarodowych Nauk Medycznych (CJOMS) z 1974 r. 1

Rodzaje przemocy wobec dzieci 1.Przemoc fizyczna 2.Przemoc emocjonalna 3.Wykorzystanie seksualne 4 Zaniedbywanie dziecka 2

Przemoc fizyczna Krzywdzenie fizyczne dziecka to wszelkiego rodzaju działania wobec dziecka powodujące nieprzypadkowe urazy fizyczne 3

Przemoc emocjonalna Krzywdzenie psychiczne to rozmyślne, nie zawierające aktów przemocy fizycznej zachowania dorosłych wobec dzieci, powodujące znaczące obniżenie możliwości rozwoju dziecka Za krzywdzenie emocjonalne uznaje się również bycie przez dziecko świadkiem przemocy domowej pomiędzy innymi członkami rodziny 4

Krzywdzenie emocjonalne Krzywdzenie emocjonalne oznacza powtarzający się wzorzec zachowań opiekuna lub skrajnie drastyczne wydarzenie ( lub wydarzenia), które powodują u dziecka poczucie, że jest nic nie warte, złe, niekochane, niechciane,zagrożone i że jego osoba ma jakąkolwiek wartość jedynie wtedy, gdy zaspakaja potrzeby innych df.wg Amerykańskiego Stowarzyszenia Profesjonalistów Przeciwdziałających Krzywdzeniu Dzieci (APSAC) 5

Kategorie krzywdzenia emocjonalnego i zaniedbywania 1 Uczuciowa niedostępność, brak reakcji emocjonalnych i zaniedbywanie (niewrażliwość emocjonalna rodziców na skutek depresji poporodowej, choroby psychicznej, własnych problemów emocjonalnych) 2.Przypisywanie dziecku negatywnych cech, błędna ocena dziecka (wrogość, oczernianie i odrzucanie dziecka postrzeganego przez rodzica jako zasługujące na takie traktowanie) 3.Niekonsekwentne i niewłaściwe dla rozwoju dziecka interakcje (stawianie dziecku oczekiwań wykraczających poza jego możliwości na danym etapie rozwoju, nadmierna opiekuńczość, narażenie na zawstydzające lub traumatyczne wydarzenia i interakcje ) 4,Nie uznawanie lub lekceważenie indywidualności i odrębności dziecka (wykorzystywanie dziecka do zaspokajania potrzeb psychicznych rodzica 5.Uniemożliwianie dziecku adaptacji społecznej (wspieranie postaw antyspołecznych w tym przekupstwo,izolowanie dziecka, pozbawianie kontaktów społecznych) 6

Konsekwencje krzywdzenia emocjonalnego i zaniedbywania Problemy i zaburzenia rozwojowe występują u dzieci w różnych sferach 1.Stan emocjonalny – 56 % ( niska samoocena, poczucie nieszczęścia, strach, lęk) 2. Zachowanie - 44 % ( bunt, zbytnia odpowiedzialność nieadekwatna dla wieku, zwracanie na siebie uwagi, działania przestępcze, antyspołeczne) 3.Wyniki w nauce - 42 % ( słabe wyniki, wagarowanie, spóźnianie się do szkoły) 4.Relacje z rówieśnikami - 31 % ( wycofanie, izolowanie się,agresja) 5.Wygląd, stan fizyczny - 31 % ( dolegliwości psychosomatyczne – bóle brzucha moczenie, tiki itp. zaniedbany wygląd, niedobór wagi, wzrostu) 6.Inne - 8 % ( zachowania o charakterze seksualnym) dane wg D.Glaser (Dziecka Krzywdzone Nr 4/2003) 7

Wykorzystanie seksualne Każde zachowanie osoby dorosłej, silniejszej, lub starszej od dziecka, które prowadzi do seksualnego zaspokojenia kosztem dziecka Zgodnie z polskim prawem karnym, o wykorzystaniu seksualnym można mówić w przypadkach czynności seksualnych z dziećmi, które nie ukończyły 15 r.ż Kazirodztwo - to kontakty seksualne podejmowane między członkami rodziny 8

Zaniedbywanie dziecka Jest to niezaspakajanie podstawowych potrzeb zarówno fizycznych (właściwe odżywianie, ubieranie, ochrona zdrowia, edukacja) jak i psychicznych (poczucie bezpieczeństwa, miłość rodzicielska, troska) ( G.Fluderska i M.Sajkowska 2001) 9

Czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka Cechy dziecka - dziecko niechciane ( o innej płci niż oczekiwali rodzice, odbierane jako przeszkoda) - przedwcześnie urodzone lub z niska wagą urodzeniową - dziecko rozdzielone z matką tuż po urodzeniu - wychowywane przez inne osoby niż rodzice - przewlekle chore (np.autystyczne, lub z Zespołem Aspergera itp.) -niepełnosprawne (umysłowo lub fizycznie) - nadpobudliwe psychoruchowo 10

Cechy rodzica - Ojczym/macocha lub konkubent/konkubina biologicznego rodzica - rodzic, który w chwili urodzenia dziecka miał mniej niż 21 lat - rodzic o niewystarczających umiejętnościach rodzicielskich - rodzic zapracowany lub pracujący w systemie zmianowym - przewlekle poważnie chory (kalectwo fizyczne lub choroba psych) - uzależniony lub nadużywający substancji psychoaktywnych - rodzic będący w długotrwałej sytuacji kryzysowej - rodzic, który w przeszłości dopuszczał się krzywdzenia innego dziecka 11

Cechy rodziny - samotne rodzicielstwo - wielodzietność - izolacja społeczna , brak wsparcia społecznego - problemy małżeńskie - nieuregulowane życie rodzinne(zmiany partnerów, częste zmiany miejsca zamieszkania) - konfliktowe relacje rodzinne - trudności społeczno - ekonomiczne (ubóstwo, bezrobocie) - przemoc wobec dorosłych członków rodziny 12

Cechy społeczeństwa, środowiska - normy kulturowe (dziecko nie ma żadnych praw, najważniejsze jest bezwzględne posłuszeństwo dziecka wobec rodziców, np. społeczności Romów w sprawie wieku zawierania małżeństw, „morderstwa posagowe” w Indiach) - tolerowanie przemocy ( zasady „czarnej pedagogiki ” jako najlepszej metody wychowawczej , okaleczanie dzieci do celów żebractwa, prostytucja dziecięca w Azji Wsch. jako sposób na utrzymanie rodziny, wysyłanie chłopców do walki zbrojnej w krajach Afryki) - spostrzeganie niektórych dzieci jako mniej wartościowych,bo pochodzą z mniejszości narodowych lub są niepełonosprawne ) 13

Specjalistyczna Poradnia Psychoprofilaktyki i Terapii Rodzin Dziękuję za uwagę Jadwiga Kuśmierska Specjalistyczna Poradnia Psychoprofilaktyki i Terapii Rodzin w Lublinie ul. 1 Armii WP 1 Tel 603 666 763 14