Barok 1575 – 1715 malarstwo i architektura Prrzedmiot: Ochrona i kształtowanie środowiska Semestr: III

Styl barokowy w sensie formalnym jest w wielu aspektach kontynuacją renesansu w jego manierystycznej fazie. W sensie ideologicznym natomiast jest jego przeciwieństwem, ponieważ renesans, a szczególnie manieryzm były stylami reformacji, a barok i późniejsze rokoko są wyrazem kontrreformacji. Pierwsze wyraźne cechy stylu barokowego pojawiły się w dziełach manierystycznych w drugiej połowie XVI w. (cinquecento), dojrzały styl rozwijał się przez cały wiek XVII, by przejść w fazę rokoka w początkach wieku XVIII. Koniec baroku (którego rokoko jest istotną, ale tylko odmianą) zwiastują zmiany poprzedzające wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej i nadejście oświeceniowego stylu klasycystycznego.

Sobór Trydencki obradujący w latach 1545 – 1563, który uważa się za początek reformacji. Jednym z głównych postulatów soborowych był ten, aby sztuka wprzęgnięta została w służbę wiary i przemawiała nie tylko subtelnymi środkami do wyrafinowanych odbiorców, ale była również czytelna dla ludzi prostych. Ponieważ lud prosty był w większości niepiśmienny, mógł do niego przemawiać obraz swoim bogactwem, tajemniczością, emocjonalnym napięciem.

Natomiast zupełnie innego charakteru nabrał barok we Francji, w której w 1585 r. urodził się przyszły kardynał Richelieu, twórca absolutyzmu Ludwika XIV. Warto tu zaznaczyć – nawet jeśli w dużym uproszczeniu - zasadniczą różnicę celów i interesów. Jeśli celem Kościoła było umocnienie wiary w prostym ludzie, mógł to osiągnąć wieszając piękne obrazy w pięknych świątyniach. Jeśli absolutnemu monarsze zależało na podkreśleniu swojej potęgi i olśnieniu świata, mógł to osiągnąć przez tworzenie monumentalnych budowli i założeń urbanistycznych. Obrazów wiszących w Wersalu nie mógł oglądać nikt poza członkami dworu, ale pałac wersalski i jego ogrody mógł podziwiać nawet żebrak – bo miał on do tych ogrodów wstęp.

Hyacinthe Rigaud, Ludwik XIV - Król Słońce, 1701

 Barok był stylem absolutystycznego dworu monarchicznego; podejmującym przede wszystkim tematykę religijną, przede wszystkim historię męki Pańskiej i żywoty świętych, a także kontemplującym marność doczesności, nieuchronność przemijania i śmierci, Intensywna kolorystyka, silny kontrast, światłocień, realistyczny modelunek postaci, dramatyczna, zagęszczona kompozycja, emocjonalny, wręcz konwulsyjny gest i krańcowość uczuć to cechy odróżniające barok od wyważonego renesansu . Mimo pewnych podobieństw, barok różnił się w zależności od specyfiki kraju, w którym się rozwijał – różnica ta widoczna jest szczególnie w porównaniu baroku włoskiego, francuskiego i holenderskiego .

Mistrzowie malarstwa barokowego Annibale Carracci, Pieta 1569

Caravaggio, Judith ,1598  Diego Velázquez, Wenus ze zwierciadłem, 1644

Bartolomé Esteban Murillo, Syn Marnotrawny 1667-70 Rubens, Trzy gracje 1637

Antoon van Dyck, Portret Karola I 1635  Rembrandt, Lekcja anatomii 1632

 Rembrandt, Nocna straż 1642

Jan Vermeer van Delft, Dziewczyna z perłą 1665

Wielcy architekci Baroku

Giovanni Lorenzo Bernini WŁOCHY Giovanni Lorenzo Bernini Plac św. Piotra, kolumnada 1656-67

San Carlo alle Quattro Fontane 1640-45 Guarino Guarini

Santa Maria della Salute (Wenecja) 1631 – 81 Carlo Maderno

Fasada bazyliki św. Piotra 1607

Les Invalides, 1676

Vaux-le-Vicomte, 1656-61 Louis Le Vau

Wersal, 1668-1671 Pałac projektowali architekci królewscy Louis Le Vau i Jules Hardouin-Mansart. Wnętrza urządzał Charles Le Brun

kościół św. Karola Boromeusza w Wiedniu 1716

Johann Lucas von Hildebrandt Schönbrunn 1700 Johann Lucas von Hildebrandt

Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff Belweder w Wiedniu, 1720 Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff

Santiago de Compostela, 1738 - 1750 Fray Pedro de la Visitación

Sankt Petersburg Carskie Sioło Katarzyny II   Sankt Petersburg Carskie Sioło Katarzyny II

Wilanów- wzniesiony w latach 1677–1696 dla króla Jana Sobieskiego według projektu Augustyna Locciego i rozbudowany (skrzydła boczne) przez kolejnych właścicieli Wilanowa.

Bibliografia pl.wikipedia.org/wiki/Barok www.historia-sztuki.net.pl/barok/sztuka-baroku.htm www.pawlowska.pl/.../barok www.historiasztuki.com.pl /TYLKO DLA ORŁÓW Opracowanie: mgr inż. E. Jakubowska