1

2

ważny narząd człowieka OKO ważny narząd człowieka 3

Jak rozpoznajemy kolory Kolory widzimy dzięki bardzo specjalnym komórkom, wyściełającym dużą część wnętrza gałki ocznej. Komórki te noszą nazwę czopków i mają kształt stożka. Każde oko człowieka zawiera ich około 7 milionów. Ich zadania są podzielone: jeden rodzaj czopków odbiera światło czerwone drugi rodzaj czopków jest wrażliwy na zielone trzeci rodzaj czopków reaguje na niebieskie Gdy czopki otrzymują bodziec świetlny odebrany przez gałkę oczną, wysyłają to jako informacje do mózgu. Mózg z kolei zbiera informacje uzyskane od wszystkich „nadających” do niego czopków, łączy je w całość i dzięki temu odczuwamy to, jakie kolory właśnie widzimy. 4

Opis oka 5

Oko jako narząd wzroku jest organem, dzięki któremu odbieramy ogromną ilość informacji ze świata zewnętrznego. Potrafimy oceniać odległość obserwowanych przedmiotów od nas, spostrzegamy ruch, rozróżniamy natężenie światła i jego barwy. Ogarniamy wzrokiem szerokie pole widzenia, co jest możliwe dzięki ruchom gałek ocznych w górę i w dół. Dzięki złożonemu układowi optycznemu odbieramy ostry obraz obserwowanych obiektów. Oko można w ogólności przyrównać do aparatu fotograficznego. Jednak aparat fotograficzny jest prostym mechanizmem, o wiele mniej skomplikowana od gałki ocznej człowieka. Porównując aparat z okiem trzeba powiedzieć, że za soczewki obiektywu można by uznać rogówkę i soczewkę oka człowieka, tęczówka oka byłaby przysłoną aparatu a siatkówka oka pełniłaby funkcję kliszy fotograficznej, na której odbija się obraz promieni świetlnych przedmiotu, który oko obserwuje. Siatkówka to newralgiczna część oka. 6

Soczewka Soczewką sferyczną nazywamy przezroczystą bryłę, ograniczoną dwiema powierzchniami kulistymi lub jedną płaską. Prostą przechodzącą przez środki tych brył nazywamy osią optyczną soczewki. 7

Rodzaje soczewek 8

Soczewka rozpraszająca i skupiająca 9

Soczewki w praktyce 10

Budowa oka 11

Zasada działania oka Światło odbite od przedmiotów pada na błonę ochronną oka - rogówkę. Przechodzi przez komorę przednią oka i następnie przechodzi przez otwór w tęczówce - źrenicę. Po przejściu przez źrenicę światło natrafia na soczewkę, która je załamuje. Załamane światło pada na siatkówkę, na której powstaje obraz rzeczywisty, odwrócony, pomniejszony. Siatkówka przetwarza impulsy świetlne na odpowiednie sygnały nerwowe, które poprzez nerw wzrokowy wędrują do mózgu. 12

Obraz przedmiotu w oku Obraz, który powstaje na siatkówce, jest znacznie pomniejszony i odwrócony, ale nasz mózg przetwarza go do postaci prostej. 13

Akomodacja Ostre widzenie na bliższą lub dalszą odległość jest normalnie regulowane przez dwuwypukłą soczewkę, odbywa się ono odruchowo, samoczynnie. Gdy soczewka ulega uwypukleniu (pogrubieniu), wtedy silniejsze jest załamywanie promieni świetlnych co umożliwia widzenie z bliska, natomiast gdy soczewka ulega spłaszczeniu możliwe jest widzenie z daleka. Ta zdolność przystosowania oka do dobrego widzenia z bliska i z daleka nazywana jest akomodacją oka (nastawnością). Jest ona zależna przede wszystkim od soczewki. Dzięki niej człowiek widzi tak samo ostro przedmioty położone w bliżej i dalej od oka. 14

Krótkowzroczność Krótkowzroczność jest wadą układu optycznego oka. Dzieje się tak, gdy promienie świetlne załamane przez ten układ, skupiają się przed siatkówką zamiast na niej. Uniemożliwia to prawidłowe widzenie obiektów znajdujących się w oddali, podczas gdy widzenie z bliska jest dobre. Korygujemy tę wadę soczewką rozpraszającą czyli minusową. 15

Dalekowzroczność Dalekowzroczność (nadwzroczność) jest wadą układu optycznego oka, w której promienie świetlne załamane przez ten układ, skupiają się za siatkówką. Efektem jest zamazany obraz, zwłaszcza podczas patrzenia z bliska oraz trudności z dłuższym czytaniem. Wada ta może być przyczyną bólu głowy i podrażnień spojówki. Korygujemy tę wadę soczewką skupiającą plusową. 16

Astygmatyzm Astygmatyzm (niezborność) jest wadą układu optycznego oka, w której promienie świetlne biegnące w jednej płaszczyźnie są załamane przez układ optyczny inaczej niż promienie biegnące w innej płaszczyźnie. Astygmatyzm powodowany jest przez nieregularny kształt rogówki, gałki ocznej lub soczewki wewnątrzgałkowej. Gałka oczna może mieć wówczas kształt podobny do piłki do rugby. Promienie świetlne w różnych przekrojach oka, skupiane są w różnych punktach przed lub za siatkówką. Zatem widziane obrazy są nieostre i zniekształcone. Często pojawiają się bóle głowy, pieczenie i przemęczenie oczu. Korygujemy tę wadę soczewką cylindryczną. 17

Wady wzroku i ich korekty podsumowanie 18

z soczewką rozpraszającą (z ujemną zdolnością skupiającą). Gałka oczna krótkowidza jest wydłużona i dla odległych przedmiotów soczewka nie może się „spłaszczyć” wystarczająco – jej ogniskowa jest za krótka i obraz powstaje przed siatkówką. Wskutek tego krótkowidz słabiej widzi przedmioty w dużej odległości. Aby skorygować tę wadę – zwiększyć ogniskową – należy użyć okularów z soczewką rozpraszającą (z ujemną zdolnością skupiającą). Dalekowidz ma spłaszczoną gałkę oczną i dla bliskich przedmiotów soczewka nie może uzyskać dostatecznie małej ogniskowej – obraz powstaje za siatkówką. Powoduje to słabsze widzenie przedmiotów znajdujących się w bliskiej odległości. Okulary u dalekowidza muszą mieć soczewki skupiające (z dodatnią zdolnością skupiającą). Astygmatyzm. Wada ta polega na tym, że siła łamiąca oka nie jest równomierna (przyczyną może być nieprawidłowa krzywizna rogówki). Powstające na siatkówce obrazy będą rozmazane ze względu na nierównomierność skupiania fal świetlnych biegnących z różnych kierunków (promienie padające w dwóch prostopadłych płaszczyznach są ogniskowane w różnych punktach). Wadę tę koryguje się soczewkami cylindrycznymi (wycinek walca) lub torycznymi (wycinek „beczki”). 19

Ślepota barw Ślepota barw – zwana też zaburzeniem rozpoznawania barw (często ogólnie i mylnie nazywana daltonizmem), u ludzi jest niezdolnością do spostrzegania różnic pomiędzy niektórymi lub wszystkimi barwami, które normalnie są dostrzegane przez inne osoby. Ślepota barw jest zazwyczaj wadą wrodzoną, uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną. 20

Daltonizm Zaburzenie rozpoznawania barw może być także wynikiem uszkodzenia dróg wzrokowych począwszy od siatkówki po korę mózgu. Może być również efektem ubocznego działania leków lub związków chemicznych. Ślepota barw zwana jest też potocznie daltonizmem (który tak naprawdę jest wadą polegająca na nierozpoznawaniu barwy czerwonej i zielonej) – nazwa ta pochodzi od angielskiego chemika Johna Daltona, który w 1794 roku na własnym przypadku opublikował jej opis. 21

Jaką liczbę widzisz 22

Krążek Newtona Krążek Newtona - to koło, na którym znajdują się barwne segmenty. Barwy, które występują na krążku obejmują podstawowe barwy widma światła widzialnego, czyli tak zwane barwy proste: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, indygo i fioletowy.” 23

Jak działa krążek Newtona Gdy obracamy krążkiem Newtona, barwy zlewają się ze sobą i widzimy „barwę” białą.  Większość barw, jakie występują w przyrodzie, to barwy złożone, które powstają na przykład w wyniku dodania do siebie przynajmniej dwóch barw prostych. Krążek Newtona  jest zatem przykładem addytywności (dodawania, składania) barw. 24

Plamka ślepa w oku Zasłoń lewe oko, a prawe skieruj na krzyżyk w powyższym rysunku w odległości ok. 10 cm. Następnie powoli oddalaj głowę od rysunku , nie odrywając wzroku od krzyżyka. W pewnym momencie koło zniknie. Oznacza to, że obraz kółka padł na plamkę ślepą w oku prawym. 25

26

27