ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ ZWIERZĘTA I RZECZY

Odpowiedzialność za szkody: 1) wyrządzone przez zwierzęta 2) spowodowane wyrzuceniem, spadnięciem lub wylaniem przedmiotu 3) spowodowane zawaleniem się budowli lub oderwaniem się jej części

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ ZWIERZĘTA art. 431 § 1 k.c. Zasada, na której opiera się odpowiedzialność z art. 431 k.c.: 1) zdaniem większości autorów jest to odpowiedzialność za własny czyn oparta na zasadzie winy w nadzorze (culpa in custodiendo) (Z. Masłowski, G. Bieniek, M. Safjan, W. Dubis, J. Kuźmicka-Sulikowska) 2) P. Machnikowski i A. Śmieja: nie jest możliwe abstrakcyjne wskazanie, ani czy jest to odpowiedzialność za czyn własny, czy również za czyn innego podmiotu, ani na jakiej zasadzie jest oparta

Zachowania zwierzęcia objęte odpowiedzialnością z art. 431 k.c.: 1) tradycyjny pogląd: wyłącznie szkody wyrządzone przez zwierzę spontanicznie, z jego własnego popędu (Z. Radwański, A. Olejniczak, W. Czachórski, W. Dubis, G. Bieniek, M. Safjan) art. 431 k.c. nie dotyczy przypadków, w których zachowaniem się zwierzęcia kierował człowiek art. 431 k.c. jest podstawą odpowiedzialności wtedy, gdy kierowane przez człowieka zwierzę wyrządza szkodę reagując pod wpływem strachu lub innego bodźca, a człowiek nie zdołał go powstrzymać

2) P. Machnikowski i A. Śmieja: art. 431 k.c. nie odnosi się wyłącznie do zachowań zwierzęcia sterowanych przez jego układ nerwowy art. 431 k.c. odnosi się zarówno do aktywnych, jak i pasywnych zachowań zwierząt nie należy dokonywać jego zawężającej wykładni, pozostawiając sądowi możliwość takiego rozstrzygnięcia, które pozwoli osiągnąć sprawiedliwe rozstrzygnięcie konkretnego przypadku

zwierzęta domowe, gospodarskie, hodowlane i dzikie w zoo, zwierzyńcach, cyrkach, fermach hodowlanych, w placówkach naukowych dla celów badawczych czy dydaktycznych wirusy i bakterie nie są zwierzętami wg systematyki przyjętej w nauce biologii zwierzę chowa ten, kto przez dłuższy czas sprawuje nad nim pieczę dla własnych celów, niekoniecznie majątkowych, dostarczając mu schronienia i utrzymania władztwo poparte tytułem prawnym lub nie pojęcie „posługiwania się zwierzęciem”

art. 431 k.c. nie dotyczy zwierząt żyjących w stanie wolnym odpowiedzialność za niektóre gatunki żyjące w stanie wolnym – art. 46 Prawa łowieckiego art. 126 ustawy o ochronie przyrody

Odpowiedzialność na zasadzie słuszności (art. 431 § 2 k.c.) wykazanie braku bezprawności wyklucza odpowiedzialność na zasadzie słuszności różnica zdań co do tego, czy art. 431 § 2 k.c. stwarza podstawy do odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez zwierzęta w stanie wolnym 1) M. Safjan: nie 2) Z. K. Nowakowski: tak Dozwolona samopomoc art. 432 k.c.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ SPOWODOWANĄ WYRZUCENIEM, WYLANIEM LUB SPADNIĘCIEM PRZEDMIOTU Z POMIESZCZENIA art. 433 k.c. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka wzór: rzymska actio de effusis et deiectis

- odpowiedzialność osoby, która faktycznie włada pomieszczeniem - brak uzależnienia od posiadania tytułu prawnego do pomieszczenia - niezbędna jest względna stałość zajmowania pomieszczenia - odpowiedzialność osób fizycznych, osób prawnych i ułomnych osób prawnych - domownicy osoby zajmującej pomieszczenie ani podwładni przedsiębiorców lub instytucji, w których władaniu znajduje się pomieszczenie nie odpowiadają (A. Śmieja) - jeżeli pomieszczenie zajmuje łącznie kilka osób, ich odpowiedzialność jest solidarna (art. 441 k.c.)

Co do części budynku objętych wspólnym korzystaniem przez wszystkich jego mieszkańców 1) odpowiedzialność ponosi posiadacz budynku (A. Szpunar, W. Dubis, M. Safjan, A. Śmieja, SN) eius damnum, cuius commodum 2) nie ma wtedy osoby zajmującej pomieszczenie (M. Nesterowicz, W. Czachórski, G. Bieniek) pomieszczenie – również balkon czy taras przynależny do pomieszczenia wylanie dotyczy tylko cieczy spadnięcie lub wyrzucenie – rzeczy ruchomej lub jej fragmentu

 Czy art. 433 k.c. znajduje zastosowanie w przypadku zalania innego pomieszczenia zlokalizowanego w tym samym budynku? 1) nie - W. Czachórski, G. Bieniek, SN (uchwała SN z dnia 12 lutego 1969 r., III CZP 3/69, OSNC 1969, Nr 7-8, poz. 130; wyrok SN z dnia 11 października 1980 r., I CR 295/80, OSNC 1981, Nr 8, poz. 151; wyrok SN z dnia 05 marca 2002 r., I CKN 1156/99, OSP 2003, Nr 1, poz. 5; uchwała SN z dnia 18 lipca 2012 r., III CZP 41/12, OSNC 2013, Nr 3, poz. 28) 2) tak - M. Safjan, W. Dubis, Z. Masłowski, Z. Radwański, A. Olejniczak, A. Śmieja pogląd ten zasługuje na aprobatę

Czy art. 433 k.c. ma zastosowanie w razie umyślnego wyrzucenia przedmiotu: 1) nie – wyrok SN z dnia 7.2.1968 r., II CR 337/67, OSN 1969, Nr 1, poz. 15; W. Czachórski 2) tak – A. Szpunar, W. Wołodkiewicz, M. Nesterowicz, W. Dubis, M. Safjan, A. Śmieja pogląd ten zasługuje na aprobatę Okoliczności egzoneracyjne: 1) siła wyższa 2) wyłączna wina poszkodowanego 3) wyłączna wina osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności której działaniu nie mógł zapobiec

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ SPOWODOWANĄ ZAWALENIEM SIĘ BUDOWLI LUB ODERWANIEM SIĘ JEJ CZĘŚCI art. 434 k.c. budowla – jakiekolwiek obiekty, które są trwale związane z gruntem, wydzielone z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, a przy tym posiadające fundamenty i dach (art. 3 pkt. 2 PrBud)

jakiekolwiek urządzenie skonstruowane przez człowieka, związane z gruntem A. Śmieja: należące ponadto do konstrukcji budowlanych, a zatem obiektów, które powinny być wznoszone na podstawie wskazań wiedzy budowlanej, czyli np. nie ławka np. budynki, pomniki, mosty, mury, tamy, tunele, wieże, latarnie uliczne

zawalenie się budowli – załamanie się całej konstrukcji, upadek całego obiektu lub przyjmniej jego znacznej części, np. całej kondygnacji oderwanie się części budowli – naruszenie spoistości trwałych połączeń z pozostałymi częściami część budowli – także elementy nie będące częściami składowymi w rozumieniu art. 47 § 2 k.c. (M. Safjan, A. Śmieja) odpowiedzialność także w razie oderwania się wewnętrznej części lokalu stanowiącego przedmiot odrębnej własności, np. zawalenia się ścianki działowej między salonem a kuchni (A. Śmieja)

samoistny posiadacz budowli – ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (art. 336 k.c.) niezależnie od tytułu prawnego kilku samoistnych posiadaczy budynku odpowiada solidarnie (art. 441 § 1 k.c.) wyjątek: art. 17 WłLokU od chwili śmierci spadkodawcy odpowiedzialność ponoszą jego spadkobiercy, o ile nikt inny nie objął budowli w posiadanie (A. Śmieja) powierzenie zarządu nieruchomością budynkową innemu podmiotowi nie zwalnia z odpowiedzialności

Problem kto ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 434 k. c Problem kto ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 434 k.c. w razie powierzenia przez inwestora prac budowlanych wykonawcy: 1) odpowiada inwestor, który nadal jest posiadaczem samoistnym (M. Safjan, W. Dubis) 2) odpowiada wykonawca, a nie inwestor; różne uzasadnienie: a) wykonawca jest posiadaczem samoistnym (J. Frąckowiak, A. Szpunar, M. Nesterowicz) b) wykonawca jest dzierżycielem, sprawującym władztwo w interesie i na rzecz inwestora, ale odpowiada na podstawie art. 434 k.c. zamiast inwestora ze względu na art. 652 k.c. (Z. Masłowski, S. Buczkowski, W. Czachórski, A. Śmieja)

Problem, czy zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części ma nastąpić bez udziału człowieka, czy chodzi o naprawienie szkód bez względu na to, co było przyczyną wypadku: 1) bez udziału człowieka (L. Domański, S. Garlicki, Z. Masłowski, tak pierwotnie SN) 2) przyczyną mogą być również działania człowieka (A. Szpunar, tak ostatecznie SN, A. Śmieja)  

odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, ale łagodniejsza niż w innych przypadkach odpowiedzialność w dwóch przypadkach: 1) braku utrzymania budowli w należytym stanie 2) wady w budowie otwarty katalog okoliczności egzoneracyjnych

kwestia, czy art. 434 k.c. wyraża domniemanie prawne, że w/w wydarzenia spowodowały zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części – sporne: 1) tak (R. Longchamps de Berier, Z. Radwański, A. Śmieja, M. Safjan) 2) nie (A. Szpunar)