Środki zabezpieczające Wykład

Pojęcie i istota środków zabezpieczających Środek reakcji karnej (niebędący karą) stanowiący reakcję na popełniony czyn zabroniony, który ma na celu ochronę społeczeństwa przed sprawcą tego czynu. Koncepcja dwutorowego (dualistyczne) modelu kodeksu karnego.

Środek zabezpieczający a kara Podobieństwa: reakcja na czyn zabroniony popełniony przez sprawcę. Różnice: przypisanie sprawcy winy nie jest obligatoryjne dla zastosowania środków zabezpieczających; dla kar jest; orzeczenie środka zabezpieczającego zależne jest od zagrożenia dla porządku prawnego (a nie od stopnia społecznej szkodliwości); różna istota; istotą kary jest dolegliwość, środek zab. dolegliwość nie jest zamierzona; różne są cele: przy środkach - ochrona społeczeństwa przed sprawcą; środki orzekane są na czas oznaczony lub względnie oznaczony; kary na określony okres.

Systematyka środków zabezpieczających od 1.7.2015 r. Derogowano art. 93 – 98 k.k., w zamian ustanawiając przepisy art. 93a – 93g k.k. ustanowiono katalog środków (art. 93a k.k.), wskazano zasady ich stosowania (art. 93b k.k.), ustanowiono katalog sprawców, wobec których mogą być orzeczone (art. 93c k.k.), ramy czasowe stosowania środków (art. 93d k.k.), obowiązki związane z poszczególnymi środkami (art. 93e – 93g k.k.).

Podział środków zabezpieczających Charakter środków zabezpieczających: - lecznicze, - nielecznicze (administracyjne), Związane z popełnieniem czynu zabronionego: - predeliktualne, - postdeliktualne,

Zasady orzekania środków zabezpieczających Cztery zasady: niezbędności (konieczności), proporcjonalności, obligatoryjności, wysłuchania biegłych.

Zasady orzekania środków zabezpieczających Zasady (dyrektywy) orzekania środków zabezpieczających zawarte zostały w art. 93b, który stanowi, że „sąd może orzec środek zabezpieczający, gdy jest to konieczne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego, a inne środki prawne określone w tym kodeksie lub orzeczone na podstawie innych ustaw nie są wystarczające”. Środek w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym można orzec jedynie, aby zapobiec ponownemu popełnieniu czynu zabronionego o znacznej społecznej szkodliwości.

Katalog środków zabezpieczających elektroniczna kontrola miejsca pobytu terapia terapia uzależnień pobyt w szpitalu psychiatrycznym

Katalog osób, wobec których można orzec środki zabezpieczające (art Katalog osób, wobec których można orzec środki zabezpieczające (art. 93c k.k.) co do którego umorzono postępowanie o czyn zabroniony popełniony w stanie niepoczytalności określonej w art. 31 § 1, w razie skazania za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności określonej w art. 31 § 2, w razie skazania za przestępstwo określone w art. 148, art. 156, art. 197, art. 198, art. 199 § 2 lub art. 200 § 1, popełnione w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych w razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia za umyślne przestępstwo określone w rozdziale XIX, XXIII, XXV lub XXVI, popełnione w związku z zaburzeniem osobowości o takim charakterze lub nasileniu, że zachodzi co najmniej wysokie prawdopodobieństwo popełnienia czynu zabronionego z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka.

Pobyt w zakładzie psychiatrycznym Art. 93g § 1-3 KK stanowi, że sąd orzeka pobyt w „odpowiednim” zakładzie psychiatrycznym, w zależności od tego czy ma być on stosowany wobec sprawcy niepoczytalnego (art. 31 § 1 KK), sprawcy którego poczytalność w czasie popełnienia czynu była ograniczona w stopniu znacznym (art. 31 § 2 KK), oraz w innym „odpowiednim” zakładzie psychiatrycznym, jeżeli skazany popełnił określone w art. 93g § 3 KK przestępstwo „w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych”.

Pobyt w zakładzie psychiatrycznym Ustalenie, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, iż sprawca popełni ponownie czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości w związku z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym.

Elektroniczna kontrola miejsca pobytu (art. 93a § 1 pkt 1 k.k.) Nieizolacyjny środek zabezpieczający, nie jest to środek psychiatryczno-psychologiczny ani leczniczy. Kontrola jest wykonywana w systemie dozoru elektronicznego. Pod tym pojęciem należy rozumieć ogół metod postępowania i środków technicznych służących do wykonywania dozoru elektronicznego (art. 43b § 2 KKW).

Elektroniczna kontrola miejsca pobytu (art. 93a § 1 pkt 1 k.k.) Tak więc sąd może orzec elektroniczną kontrolę miejsca pobytu sprawcy: 1) uchylając środek zabezpieczający w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym, (art. 93d § 2 KK); 2) jeżeli wobec sprawcy wykonywana jest kara pozbawienia wolności; może to nastąpić do czasu wykonania tej kary, jednak nie wcześniej niż na 6 miesięcy przed przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub odbyciem kary pozbawienia wolności (art. 93d § 4 KK).

Elektroniczna kontrola miejsca pobytu (art. 93a § 1 pkt 1 k.k.) Rozpoznając sprawę w przedmiocie orzeczenia także środka polegającego na elektronicznej kontroli miejsca pobytu, zarówno w postępowaniu jurysdykcyjnym (art. 354a § 1 KPK), jak też w postępowaniu wykonawczym (art. 199b § 2 KKW) sąd wysłuchuje: 1) psychologa; 2) w sprawach osób niepoczytalnych, o ograniczonej poczytalności lub z zaburzeniami osobowości albo gdy sąd uzna to za wskazane – ponadto lekarza psychiatrę; 3) w sprawach osób z zaburzeniami preferencji seksualnych – biegłych wskazanych w pkt 1 i 2 oraz lekarza seksuologa lub psychologa seksuologa.  W sprawach osób uzależnionych można również wysłuchać biegłego w przedmiocie uzależnienia.

Terapia Nieizolacyjny leczniczy, wymieniony w katalogu w art. 93a § 1 KK, środek zabezpieczający może być stosowany także wobec sprawców z zaburzeniami psychicznymi i z zaburzeniem osobowości.

Terapia Sprawca ma obowiązek stawiennictwa we wskazanej przez sąd placówce w terminach wyznaczonych przez lekarza psychiatrę, seksuologa lub terapeutę i poddania się terapii farmakologicznej zmierzającej do osłabienia popędu seksualnego, psychoterapii lub psychoedukacji w celu poprawy jego funkcjonowania w społeczeństwie.

Terapia uzależnień Wolnościowy środek zabezpieczający, o którym mowa w art. 93a pkt 3 KK w postaci terapii uzależnień, (który może być stosowany w oparciu o podstawy określone w art. 93b KK wobec osób wymienionych w art. 93c pkt 5 KK (w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka).

Terapia uzależnień Zgodnie z treścią art. 93f § 2 KK sprawca, wobec którego orzeczono terapię uzależnień, ma obowiązek stawiennictwa we wskazanej przez sąd placówce leczenia odwykowego w terminach wyznaczonych przez lekarza i poddania się leczeniu uzależnienia od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka. Środek ten stosuje się po odbyciu kary lub warunkowym zwolnieniu. W takiej sytuacji jednakże zgodnie z treścią art. 93d § 2 KK nie wcześniej niż na 6 miesięcy przed terminem odbycia kary lub przewidywanego udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia sąd musi ustalić potrzebę i możliwość wykonania orzeczonego środka zabezpieczającego.

Środki zabezpieczające orzekane wobec osób uzależnionych Według ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (art. 71 ust. 3), w razie skazania osoby uzależnionej za przestępstwo pozostające w związku z używaniem środków odurzających lub psychotropowych na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, sąd może orzec umieszczenie sprawcy przed wykonaniem kary w odpowiednim podmiocie leczniczym na okres nieprzekraczający dwóch lat. O zwolnieniu z podmiotu leczniczego rozstrzyga sąd na podstawie wyników leczenia i rehabilitacji. Jeżeli skazany nie poddaje się leczeniu i rehabilitacji albo dopuszcza się rażącego naruszenia regulaminu podmiotu leczniczego, zwolnienie może nastąpić także na wniosek podmiotu. Po zakończeniu leczenia i rehabilitacji sąd rozstrzyga, czy orzeczoną karę pozbawienia wolności należy wykonać. Przy stosowaniu omawianego środka pominięta została przesłanka zgody oskarżonego na podjęcie leczenia.

Art. 93f k. k. a 72 § 1 pkt 6 k. k. a art. 71 ust Art. 93f k.k. a 72 § 1 pkt 6 k.k. a art. 71 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii Różnica pomiędzy rozwiązaniami kodeksu karnego i ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii polega na tym, że zgodnie z art. 72 § 1 pkt 6 k.k. nałożenie obowiązku poddania się terapii uzależnień jako warunku zastosowania środka związanego z poddaniem sprawcy próbie w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności ma fakultatywny charakter, a nałożenie takiego obowiązku wymaga zgody skazanego. Natomiast według regulacji art. 71 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii nałożenie obowiązku poddania się leczeniu i rehabilitacji ma charakter obligatoryjny i nie wymaga zgody skazanego. Przepis ten wprowadza także obligatoryjność oddania skazanego w okresie próby pod dozór kuratora, co na gruncie przepisów kodeksu karnego ma jedynie fakultatywny charakter.

Czas orzekania i stosowania środków zabezpieczających Zgodnie z art. 93d § 1 k.k. czasu stosowania wszystkich środków tego rodzaju, w tym leczniczych psychiatryczo-psychologicznych, izolacyjnych (pobyt w zakładzie psychiatrycznym) i nieizolacyjnych (terapia i elektroniczna kontrola miejsca pobyt) nie określa się z góry. Środek zabezpieczający uchyla się niezwłocznie, gdy jego stosowanie nie jest konieczne (art. 93b § 2 KK), stał się on nieodpowiedni albo jego wykonanie nie jest możliwe (art. 93b § 3 KK).

Czas orzekania i stosowania środków zabezpieczających Środki zabezpieczające pobytu w zakładzie psychiatrycznym (art. 93g § 1 –3 KK) po raz pierwszy mogą być orzeczone tylko po przeprowadzeniu rozprawy głównej, a także przed rozprawą główną na posiedzeniu albo po przeprowadzeniu rozprawy niebędącej rozprawą główną (art. 354, 354a KPK – po nowelizacji ZmKK z 20.2.2015 r.). Po uchyleniu takich środków zabezpieczających, w okresie 3 lat, taki sam środek zabezpieczający może być ponownie orzeczony, a więc w toku postępowania wykonawczego (art. 93d § 6 KK). Pozostałe, nieizolacyjne środki zabezpieczające, określone w art. 93a § 1–3 KK mogą być po raz pierwszy i ponownie orzeczone zarówno w postępowaniu rozpoznawczym po przeprowadzeniu posiedzenia albo rozprawy niebędącej rozprawą główną, po przeprowadzeniu rozprawy głównej i w postępowaniu wykonawczym.

Katalog administracyjnych środków zabezpieczających (art. 99 w zw Katalog administracyjnych środków zabezpieczających (art. 99 w zw. z art. 39 pkt 2-3, art. 45a k.k.) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi, zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, zakaz wstępu na imprezę masową, zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek.

Cechy administracyjnych środków zabezpieczających Orzekane są bezterminowo, jednak należy zaprzestać ich stosowania, gdy ustaną przyczyny ich stosowania Zawsze orzekane są fakultatywnie