Efekty zewnętrzne

Czynniki powodujące błędną alokację rynkową na rynku konkurencyjnym: Efekty zewnętrzne; Dobra publiczne; Asymetryczna informacja.

Efekty zewnętrzne (z ang. external effects, externalities) Efekty zewnętrzne (rzeczowe, technologiczne) – powstają wtedy, gdy jednostka (osoba, firma, rząd) wpływa na funkcję produkcji lub użyteczności innej jednostki. Pierwsza z nich nie bierze pod uwagę wpływu swojego postępowania na dobrobyt drugiej jednostki.

Efekty pieniężne (z ang. pecuniary externality) Efekty pieniężne – powstają wtedy gdy następuje zmiana cen nakładów lub produktów w gospodarce. Nie powodują przesunięcia funkcji produkcji lub użyteczności. Nie prowadzą do błędnej alokacji rynkowej na rynku konkurencyjnym. Nie są efektami zewnętrznymi.

Efekty zewnętrzne Pozytywne (korzyści) Negatywne (koszty) Produkcyjne Konsumpcyjne Prywatne Publiczne

znajdź i zaklasyfikuj efekt zewnętrzny (o ile taki jest) Jazda samochodem Szczepienia Sadzenie drzew Studia na uniwersytecie Konsumpcja bułki z dżemem Hodowla zwierząt na dużą skalę Wydatki na badania i rozwój

Rachunkowość efektów zewnętrznych Koszty zewnętrzne Korzyści zewnętrzne TSC = TPC + TEC TSB = TPB + TEB MSC = MPC + MEC MSB = MPB + MEB TSC – całkowity koszt społeczny TSB – całkowita korzyść społeczna TPC – całkowity koszt prywatny TSB – całkowita korzyść prywatna MSC – krańcowy koszt społeczny MSB – krańcowa korzyść społeczna MPC – krańcowy koszt prywatny MSB – krańcowa korzyść prywatna

Koszty zewnętrzne

Koszty zewnętrzne MPC MPCI D P1 q1 Q1 MSC MSCI MEC MECI q* P* Q* P Q firmy P Q przemysłu MEC MECI q* P* Q* Utrata dobrobytu  2005 Pearson Education, Inc.

Twierdzenie Coase’a Jeżeli spełnione są następujące warunki: niskie koszty transakcji, prawa własności są dobrze zdefiniowane, (istnieje zewnętrzna władza strzegąca egzekwowania zawartych umów) redystrybucja dochodów nie ma wpływu na wartości krańcowe (quasi-liniowe preferencje) to będzie to oznaczać, że: alokacja zasobów będzie identyczna niezależnie od alokacji praw własności, alokacja będzie efektywna (w rozumieniu Pareta), a tym samym problem efektów zewnętrznych zostanie wyeliminowany.

Produkcyjny efekt zewnętrzny – przykład Funkcja kosztu huty to cS(s,x) = s2 + (x - 4)2 , gdzie s to wielkość produkcji stali (pS = 12), a x to produkcja zanieczyszczeń. Znajdź wielkość produkcji stali, poziom emisji zanieczyszczeń oraz zysk huty.

Produkcyjny efekt zewnętrzny – przykład W dole rzeki, do której zanieczyszczenia zrzuca huta, znajduje się przedsiębiorstwo rybackie, którego funkcja kosztu to: cF(f,x) = f2 + xf, gdzie f to wielkość połowu, a x wielkość zanieczyszczeń zrzucanych przez hutę. Znajdź wielkość połowu maksymalizującego zysk rybaków, przyjmij pF = 10. Czy zysk firmy rybackiej zależy od działalności huty? Ile wynosi efekt zewnętrzny? Ile wynosi łączny zysk obu firm, jeżeli obie maksymalizują swoje zyski? Czy można osiągnąć większy łączny zysk? W jaki sposób?

Internalizacja efektów zewnętrznych Połączenie firm jest jednym ze sposobów, w jaki efekty zewnętrzne mogą zostać zinternalizowane (po połączeniu huta nie może pomijać kosztów, które nakłada na rybaków). Czy istnieje inny sposób?

Tw. Coase’a i produkcyjne efekty zewnętrzne Załóżmy, że rybacy są właścicielami wody i mogą sprzedawać prawa do emisji po cenie $px za jednostkę x. Zapisz funkcję zysku rybaków. Przyjmując $px i pf, ile ryb złowią rybacy i ile praw do emisji sprzedadzą?

Przedsiębiorstwo rybackie Warunki pierwszego rzędu Podaż ryb Podaż pozwoleń na emisję

Huta i równowaga Funkcja zysku huty Warunki pierwszego rzędu  Podaż stali Popyt na pozwolenia na emisję Równowaga na rynku pozwoleń

Tw. Coase’a i produkcyjne efekty zewnętrzne Przyjmując ps = 12 i pf = 10  Poziomy produkcji s i f są efektywne. Załóż teraz, że to huta ma prawo do emisji. Jakie byłyby poziomy?

Sposoby internalizacji efektów zewnętrznych Do tej pory rozważaliśmy Twierdzenie Coase’a Problemy: prawa własności jasno zdefiniowane, wiele podmiotów - wysokie koszty transakcyjne. Połączenie (przykład: huta i przedsiębiorstwo rybackie) Problemy: mało realistyczne. Inne sposoby internalizacji efektów zewnętrznych Podatek (subsydium) Pigou Regulacje ilościowe (np. pozwolenia zbywalne) Normy, nakazy (BAT, BPM, minimalne wymagania dotyczące technologii)

Podatek Pigou Optimum społeczne max:(TSB-TSC)  foc: (MSB=MSC) Rynek maksymalizuje nadwyżkę ekonomiczną założenia: - brak efektów zewnętrznych brak dóbr publicznych pełna informacja Q0< Q* Ujemny efekt zewnętrzny  alokacja nie będzie efektywna (DWL)  Podatek Pigou =MSC(q0) – MPC(q0)

Subsydium Pigou Rynek maksymalizuje nadwyżkę ekonomiczną Q0 > Q* założenia: - brak efektów zewnętrznych brak dóbr publicznych pełna informacja Q0 > Q* Dodatni efekt zewnętrzny  Alokacja nie będzie efektywna (DWL) Subsydium Pigou Subsydium Pigou =MPC(q0) – MSC(q0)

PT= MEC(Qs)=MSC(Qs) – MPC(Qs) PS= MEB(Qs)=MSB(Qs) – MPB(Qs) Podatek Pigou Podatek Pigou: Nałożenie podatku równego różnicy między krańcowym kosztem społecznym (MSC) a krańcowym kosztem prywatnym (MPC) w położeniu optymalnym (w sytuacji występowania kosztu zewnętrznego) lub przyznanie subsydium równego różnicy między krańcowymi korzyściami społecznymi (MSB) a krańcowymi korzyściami prywatnymi (MPB) w położeniu optymalnym (w sytuacji występowania korzyści zewnętrznych). PT= MEC(Qs)=MSC(Qs) – MPC(Qs) PS= MEB(Qs)=MSB(Qs) – MPB(Qs) Qs – optymalny społecznie poziom

Podatek Pigou (koszty zewnętrzne)

Normy czy opłaty? Załóżmy, że mamy dwie firmy Różne koszty ograniczania emisji Normy muszą być jednakowe dla wszystkich Opłaty dadzą lepszy efekt niż normy Załóżmy, że chcemy ograniczyć emisję o 14 jednostek Najtaniej będzie gdy Firma 1 ograniczy o 6 jednostek a firma 2 o 8 jednostek

Opłaty korzystniejsze 2 4 6 Opłata za tonę 1 3 5 MCA1 Najtaniej będzie gdy Firma 1 ograniczy o 6 jednostek a firma 2 o 8 jednostek: MCA1= MCA2 = $3. MAC –krańcowy koszt redukcji (marginal abatement cost) MCA2 Poziom emisji 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ©2005 Pearson Education, Inc. 48

Jak by było z normami? By obniżyć łączną emisję o 14 jednostek musimy nakazać każdej firmie ograniczenie o 7 jednostek MAC firmy 1 wzrasta do $3.75 MAC firmy 2 spada do $2.50 Nieoptymalne rozłożenie kosztów Aby koszty były minimalizowane MAC obu firm muszą być równe

Przewaga opłat MCA1 MCA2 2 4 6 $/tonę 1 3 5 3.75 2.50 1 2 3 4 5 6 7 8 Wprowadzenie norm nieefektywne MCA2 < MCA1. 3.75 2.50 Dodatkowy koszt redukcji u Firmy 1 Spadek koszt u redukcji emisji firmy 2 Poziom emisji 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ©2005 Pearson Education, Inc. 48

Przewaga norm Założenia Stroma krzywa krańcowego kosztu społecznego Płaski krańcowy koszt redukcji zanieczyszczeń Efektywne byłyby opłaty 8$ ale wskutek braku informacji ustalone 7$ Istotne dodatkowe koszty wskutek stromej MSC ©2005 Pearson Education, Inc.

Przewaga norm Co jeśli popełnimy podobnych rozmiarów błąd ustalając normę? Zamiast efektywnego poziomu 8 mamy poziom 9. Wzrost kosztu społecznego dużo mniejszy niż dla opłat

Przewaga norm C E A D B $ za tonę 2 4 6 8 10 12 14 16 Poziom emisji 2 Opłata, wskutek niedoskonałej informacji, wynosi 7$. Poziom emisji wyniesie 11 ton. Marginal Social Cost Strata społeczna dana jako trójkąt ABC E D A Gdy, wskutek niedoskonałej informacji poziom emisji wyniesie 9, strata jest mniejsza – tylko ADE MCA Poziom emisji 2 4 6 8 10 12 14 16 ©2005 Pearson Education, Inc. 56

Opłaty vs normy: podsumowanie Normy pozwalają przewidzieć ile będzie emitowane ale nie jaki będzie koszt redukcji; opłaty – odwrotnie Normy są lepsze gdy MSC jest strome a MCA płaskie Opłaty są lepsze gdy duże zróżnicowanie lub niepewność w kosztach redukcji 57