Agnieszka Kwiecień-Madej ZAWARCIE UMOWY Agnieszka Kwiecień-Madej

Consensus Umowa dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenia woli dwóch lub więcej stron (konsens). Umowa stanowi samodzielną i integralną całość, która kształtuje stosunek prawny określony w jej treści. Zgodne oświadczenia woli zostają złożone wtedy, gdy da się stwierdzić, że mają ten sam sens. Dopiero po zawarciu umowy strona chcąca uchylić się od skutków oświadczenia woli może powołać się na wady oświadczenia woli.

Zakres konsensu: Ustalenie jaką treść powinna zawierać umowa, aby mogła zostać uznana za zawartą. Maksymalny zakres konsensu wyznaczają ograniczenia swobody kształtowania treści czynności prawnej Prawa przyrody – art. 387 KC – umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna Normy bezwzględnie wiążące Obejście ustawy – art. 58 § 1 KC Zasady współżycia społecznego - art. 58 § 2 KC

Zakres konsensusu: Minimalny (konieczny) zakres konsensusu Strony nie muszą wyznaczać w treści umowy wszystkich konsekwencji prawnych, Muszą wskazać niezbędne postanowienia (nie mylić z essentialia negotii – cechy wyróżniające odnoszące się nie do procesu zawarcia umowy, ale do kwalifikowania wyróżnionych w ustawie typów). O tym które z postanowień są niezbędne decyduje regulujących odpowiedni rodzaj stosunków prawnych.

Określenie stron Jest niezbędną przesłanką dojścia każdej umowy do skutku. Następuje przez wskazanie ich w treści umowy, albo na podstawie oceny okoliczności jej zawarcia np. nazwa użyta na szyldzie przedsiębiorstwa sprzedawcy.

Swoboda zawierania umów – art. 3531KC „Strony zwierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.” Podmiotom prawa cywilnego przysługuje kompetencja do decydowania o tym czy i z kim zawierają umowę

Zastępcze oświadczenie woli Wykorzystywane wtedy, gdy osoba, na której ciąży obowiązek złożenia oświadczenia woli, uchyla się od jego spełnienia. W takiej sytuacji obowiązek ten może zostać ustalony w orzeczeniu sądowym. Prawomocne orzeczenie zastępuje oświadczenie woli – art. 64 KC – orzeczenie konstytutywne – ono kreuje czynność prawną. Orzeczenie sądowe zastępuje formy szczególne przewidziane przez ustawę lub strony.

Sposoby zawierania umowy Art. 66 – 721KC Oferta i jej przyjęcie Negocjacje Aukcja Przetarg

Oferta Stanowcza propozycja zawarcia jakiejkolwiek umowy, która zawiera konieczne elementy jej treści. Propozycje, które wyrażają jedynie ogólną dyspozycję (zainteresowanie sprawą), a nie stanowczą propozycję nie są ofertami. Propozycje niepełne, niezawierające koniecznych elementów umowy są traktowane jako zaproszenia do zawarcia umowy. Art. 71 KC , art. 543 KC.

Tryb ofertowy – art. 66 KC Oferta wiąże oferenta. Oblat (adresat oferty) może sam przez jej przyjęcie doprowadzić do zawarcia umowy. Oferta winna wskazywać termin, w jakim oferent będzie nią związany. Jeśli czasu związania nie oznaczono, to oferta przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęte niezwłocznie. – przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia. Oferta złożona w formie elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.

Oferta w stosunkach między przedsiębiorcami – art. 662KC W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty. Oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej termin przyjęcia.

Przyjęcie oferty Oświadczenie woli o przyjęciu oferty powinno być złożone oferentowi. Jeśli nie doszło do niego w sposób określony w art. 61 KC nie wywołuje skutków polegających na zawarciu umowy. Art. 69 – wyjątki – konkludentne przyjęcie oferty: Wskazuje na to zwyczaj ustalony w danych stosunkach, Wynika to z treści oferty Wyjątkowo umowa dochodzi do skutku, gdy druga strona przystąpi do jej wykonania.

Milczenie adresata oferty Niezależnie od tego oferent może zastrzec, że przyjęcie oferty powinno nastąpić w określony sposób. Oferent nie ma kompetencji do jednostronnego ustalania reguły znaczeniowej według, której interpretować należy zachowanie bierne adresata. Bierne zachowanie się adresata może być uznane za skuteczne zawarcie umowy jeśli kontekst sytuacyjny interpretowany w świetle ustalonych zwyczajów i zasad współżycia społecznego na to wskazuje. Milczące przyjęcie oferty przez przedsiębiorcę – art. 682KC.

Kontroferta – art. 68 KC Oświadczenie woli o przyjęciu oferty oznacza całkowitą akceptację treści zaproponowanej umowy, Oświadczenie woli, w którym adresat przyjmuje ofertę z zastrzeżeniami zmiany lub jej uzupełnienia poczytuje się za nową ofertę. Pierwotny adresat – w roli oferenta, pierwotny oferent przestaje być związany swoją ofertą i staje się adresatem nowej.

Modyfikacja oferty między przedsiębiorcami – art. 681KC § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią. § 2. Przepisu paragrafu poprzedzającego nie stosuje się, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń, albo gdy oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy, albo gdy druga strona w odpowiedzi na ofertę uzależniła jej przyjęcie od zgody oferenta na włączenie zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymała.

Miejsce i czas zawarcia umowy – art. 70 KC Stosowany „w razie wątpliwości” W chwili gdy oferent otrzymał oświadczenie oblata o otrzymaniu oferty, Jeśli dojście do oferenta oświadczenia o otrzymaniu oferty nie jest wymagane – w chwili przystąpienia do wykonania umowy. W miejscu otrzymania przez oferenta oświadczenia oblata o przyjęciu oferty. Jeśli nie jest wymagane, albo oferta składana była w formie elektronicznej – w miejscu zamieszkania albo w siedzibie oferenta w chwili zawarcia umowy.

Negocjacje – art. 72 KC Wzajemne oddziaływania stron w celu zawarcia umowy, Wymiana informacji dotyczących okoliczności mogących mieć wpływ na decyzję o zawarciu umowy Umowy złożone, o nietypowej postaci, dotyczące świadczeń dużej wartości.

Prowadzenie negocjacji Strony w toku negocjacji nie są związane swoimi oświadczeniami, zachowują swobodę co do decyzji o zawarciu umowy, Zła wiara w toku negocjacji: Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

Culpa in contrahendo – art. 72 § 2 KC Odpowiedzialność kontrahenta za szkodę spowodowaną jego winą w okresie przedkontraktowym, Dotyczy nielojalnego zachowania jednej ze stron przyszłej umowy, „strona, która rozpoczęła negocjacje lub prowadziła je z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy jest obowiązana do naprawienia szkody jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy”

Zawarcie umowy Art. 72 KC Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, to zostaje ona zawarta , gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji. Jednak strony mogą uznać, ze umowa została zawarta już po ustaleniu elementów koniecznych.

Naruszenie informacji poufnych Art.721 §1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej. § 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.

Aukcja i przetarg – art. 701KC Postępowanie o charakterze wielostronnym i eliminacyjnym, Celem aukcji i przetargu jest umożliwienie podmiotowi zainteresowanemu w zawarciu określonej umowy wyboru najkorzystniejszej oferty spośród zgłaszanych przez uczestników, Wszyscy uczestnicy mają jednolite prawa i obowiązki i podlegają jednolitym regułom postępowania – wykorzystanie reguł wolnej konkurencji.

Ogłoszenie aukcji lub przetargu Inicjuje podmiot zamierzający zawrzeć umowę – organizator aukcji lub przetargu, Na zlecenie i rachunek podmiotu zamierzającego zawrzeć umowę funkcję organizatora może pełnić inny podmiot, Inicjatywę zawarcia umowy przejawia organizator poprzez ogłoszenie – może być skierowane do ograniczonego lub nieograniczonego kręgu adresatów.

Treść ogłoszenia Zaproszenie do składania ofert – musi wskazywać o jaką umowę chodzi. W odróżnieniu od oferty nie określa tak dokładnie jej treści, że można doprowadzić do jej zawarcia przez samo jej przyjęcie. Określenie dalszego toku postępowania mającego na celu zawarcie zamierzonej umowy – zwłaszcza czas i miejsce przetargu lub aukcji.

Obowiązki organizatora i oferenta Ogłoszenie – jeśli nie zawiera wszystkich elementów aukcji lub przetargu, musi wskazać sposób udostępnienia warunków, Ma obowiązek postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia i warunków aukcji lub przetargu – zmiana warunków możliwa tylko wtedy gdy zastrzeżono tak w ogłoszeniu lub warunkach. Oferent ma obowiązek dotrzymywania warunków dopiero gdy złożył ofertę zgodnie z ogłoszeniem. Podmiot postępujący niezgodnie z tymi regułami ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą.

Aukcja – art. 702KC Polega na tym, że osoby zamierzające zawrzeć umowę obecni w miejscu aukcji albo komunikujący się za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość składają oferty słownie lub równorzędnymi znakami. Prowadzący aukcję oczekuje coraz korzystniejszych ofert sukcesywnie zgłaszanych przez licytantów, Zawarcie umowy – z chwilą udzielenia przybicia – zamknięcie aukcji po stwierdzeniu, że dany licytant zaoferował najwyższą cenę, ponieważ pomimo trzykrotnego wezwania do dalszych postąpień nikt nie postąpił wyżej.

Przetarg – art. 703 KC Oferty osób zamierzających zawrzeć umowę nie są składane w toku równoczesnego i bezpośredniego komunikowania się. Organizator przetargu oczekuje składania ofert w okresie i miejscu przez niego wskazanym. Organizator wybiera najkorzystniejszą ofertę, albo uznaje, że żadna nie spełnia jego oczekiwań i przetarg zostaje zamknięty bez zawarcia umowy. W razie wyboru jednej oferty, pozostałe przestają wiązać oferentów i umowa zostaje zawarta z oferentem, którego oferta została wybrana. Organizator ma obowiązek, pod sankcją odszkodowawczą, niezwłocznego powiadomienia na piśmie uczestników przetargu o jego wyniku lub zamknięciu bez wybrania oferty.

Wadium – art. 704 KC W warunkach aukcji albo przetargu można zastrzec, że przystępujący do aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do nich, wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty (wadium). Jeżeli uczestnik aukcji albo przetargu, mimo wyboru jego oferty, uchyla się od zawarcia umowy, której ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, organizator aukcji albo przetargu może pobraną sumę zachować albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia. W pozostałych wypadkach zapłacone wadium należy niezwłocznie zwrócić, a ustanowione zabezpieczenie wygasa. Jeżeli organizator aukcji albo przetargu uchyla się od zawarcia umowy, ich uczestnik, którego oferta została wybrana, może żądać zapłaty podwójnego wadium albo naprawienia szkody.

Unieważnienie umowy – art. 705KC Podmioty upoważnione: Organizator aukcji lub przetargu Uczestnik, chociażby jego oferta nie została wybrana Inna osoba, jeśli umowa została zawarta na jej rachunek lub zlecenie Przesłanki unieważnienia Naganne działanie polegające na wpływaniu na wynik aukcji lub przetargu w sposób sprzeczny z prawem, dobrymi obyczajami

Orzeczenie o unieważnieniu aukcji lub przetargu Ma charakter konstytutywny, Unieważnienie umowy ma moc wsteczną, Uprawnienie do dochodzenia unieważnienia wygasa z upływem miesiąca, od chwili, gdy uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później niż z upływem roku od zawarcia umowy – są to terminy zawite (prekluzyjne). Norma dotycząca unieważnienia ma charakter bezwzględnie wiążący – nie można jej ograniczyć ani wyłączyć warunkami przetargu lub porozumieniami uczestników i organizatorów.

Kazus Księgarnia wysłała do banku książkę z pismem, że oferuje jej nabycie za określoną cenę, przy czym jeżeli bank do dwóch tygodni przesłanej książki nie odeśle, to księgarnia uważa umowę sprzedaży za zawartą i prosi o zapłatę na rachunek księgarni. Bank nie odesłał książki we wskazanym terminie i nie zapłacił. Księgarnia dochodzi zapłaty. Czy zasadnie?

Kazus Anna Nowak wjechała na parking oznakowany tablicą „Parking strzeżony – płatny”. Parkingowy Jan Kowalski domaga się zapłaty od Anny Nowak za parking. Anna Nowak oświadczyła, że nie ma zamiaru zawierania jakiejkolwiek umowy z parkingowym. Anna Nowak zamknęła samochód i wyszła. Jan Kowalski domaga się zapłaty. Czy roszczenie Jana Kowalskiego jest zasadne? Jaki artykuł za tym przemawia.

Kazus 17-letni Jan K., uczeń II klasy Technikum Budowlanego w S. postanowił rozpocząć prowadzenie własnej działalności gospodarczej. W tym celu udał się miejscowego sklepu bu dowlanego, gdzie zawarł pisemną umowę kupna betoniarki. Co powinna zrobić świadoma wieku chłopaka właścicielka sklepu? Oceń ważność umowy.

Kazus Prowadzący sklep Andrzej Nowak złożył hurtownikowi Janowi Kowalskiemu ofertę zakupu 40 krzeseł ogrodowych, które za wymienioną w umowie cenę miały być dostarczone w terminie 30 dni. Jan na piśmie oświadczył, że ofertę przyjmuje, ale dostarczy je za 60 dni. Andrzej Nowak nie odpowiedział na list Jana Kowalskiego. Po upływie 60 dni Jan przywiózł Andrzejowi krzesła, a ten odmówił ich przyjęcia, twierdząc że sezon letni się skończył i nie ma już zapotrzebowania na ten produkt. Jan domaga się zapłaty. Czy zasadnie? Wskaż podstawę prawną. Oceń argumentację Andrzeja.

Kazus Maria była właścicielem nieruchomości, którą postanowiła sprzedać w drodze aukcji. Od każdego uczestnika domagała się wniesienia wadium w wysokości 5% wartości nieruchomości ustalonej przez biegłego. W wyniku aukcji najkorzystniejsza okazała się oferta Piotra, któremu udzielono przybicia. Piotr jednak wcale nie chce zawrzeć umowy sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego. Czego może domagać się Maria? Jakie roszczenia miałby Piotr, gdyby to Maria zrezygnowała z zawarcia umowy po udzieleniu mu przybicia?