BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE

„Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości (art. 405 k.c.) odrębne zdarzenie prawne, kreujące stosunek zobowiązaniowy

Przesłanki roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wzbogacenie jednego podmiotu zubożenie drugiego podmiotu związek między wzbogaceniem a zubożeniem bezpodstawność wzbogacenia

Ad 1) wzbogacenie uzyskanie jakiejś korzyści majątkowej wszelkie polepszenie sytuacji prawnej uwarunkowane interesem ekonomicznym nie jest wymagane „ubycie” korzyści w jednym majątku i jej przejście do drugiego majątku wątpliwości budzi posiadanie; według SN ma ono charakter majątkowy Ad 2) zubożenie w postaci majątkowej

Ad 3) korzyść majątkowa uzyskana „kosztem innej osoby” współwystępujące zjawiska kauzalnie uzależnione od innych zdarzeń, nie związek przyczynowy różnego rodzaju zdarzenia zależne albo niezależne od woli człowieka: a) działania zubożonego b) działania wzbogaconego c) działania osoby trzeciej d) zdarzenia nie będące działaniem ludzkim możliwy jest transfer przez cudzy majątek Ad 4) bezpodstawność wzbogacenia brak podstawy prawnej, którą może stanowić czynność prawna, orzeczenie sądowe, decyzja administracyjna bądź inne zdarzenie prawne

Nienależne świadczenie – art. 410 k.c. szczególny przypadek bezpodstawnego wzbogacenia 4 przypadki: 1) brak zobowiązania – condictio indebiti 2) odpadnięcie podstawy prawnej świadczenia – condictio causa finita 3) nieosiągnięcie celu świadczenia – condictio causa data, causa non secuta 4) nieważność czynności prawnej – condictio sine causa

Roszczenie o wydanie wzbogacenia przy spełnieniu przesłanek zubożony może żądać od wzbogaconego zwrotu korzyści majątkowej, jaką ten uzyskał jego kosztem (art. 405 k.c.) roszczenie mierzone jest wartością mniejszą

zwrot korzyści powinien co do zasady nastąpić w naturze (art. 405 k. c „Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody” (art. 406 k.c.) - surogaty gdyby zwrot w naturze nie był możliwy, wzbogacony powinien zwrócić wartość korzyści wyrażonej w pieniądzach (art. 405 k.c.)

„Zobowiązany do wydania korzyści może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie znalazły pokrycia w użytku, który z nich osiągnął. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania; może jednak zabrać te nakłady, przywracając stan poprzedni” (art. 408 § 1 k.c.) „Kto czyniąc nakłady wiedział, że korzyść mu się nie należy, ten może żądać zwrotu nakładów tylko o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania” (art. 408 § 2 k.c.)

„Jeżeli żądający wydania korzyści jest zobowiązany do zwrotu nakładów, sąd może zamiast wydania korzyści w naturze nakazać zwrot jej wartości w pieniądzu z odliczeniem wartości nakładów, które żądający byłby obowiązany zwrócić” (art. 408 § 3 k.c.)

„Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią” (art. 407 k.c.) „Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu” (art. 409 k.c.) aktualne wzbogacenie wzbogacenie trwa nadal, jeżeli ten, kto uzyskał bez podstawy prawnej pieniądze kosztem innej osoby, zużył je na spłacenie własnego długu (SN, K. Pietrzykowski)

Podmioty zobowiązany do zwrotu jest bezpodstawnie wzbogacony albo jego następcy pod tytułem ogólnym, np. spadkobiercy gdy bezpodstawnie wzbogacony bezpłatnie rozporządził uzyskaną korzyścią na rzecz osoby trzeciej, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę (art. 407 k.c.) problem tego, czy bezpodstawnie wzbogacony zostaje zwolniony w razie bezpłatnego rozporządzenia korzyścią na rzecz osoby trzeciej wówczas, gdy powinien był się liczyć z obowiązkiem zwrotu

Nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli: Przedawnienie zasady ogólne Art. 411 k.c.: Nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli: 1) spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej 2) zgodność świadczenia z zasadami współżycia społecznego 3) zadośćuczynienie przedawnionemu roszczeniu 4) świadczenie zostało spełnione zanim wierzytelność stała się wymagalna

Przepadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa – art. 412 k.c. represyjny charakter art. 412 k.c. przesłanki – świadome spełnienie świadczenia w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym jeżeli przedmiot świadczenia został zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartość orzeczenie konstytutywne luz decyzyjny

Zbieg roszczeń zbieg roszczenia kondykcyjnego z innymi został wyraźnie uregulowany w art. 414 k.c. w odniesieniu do roszczeń odszkodowawczych: „Przepisy niniejszego tytułu nie uchybiają przepisom o obowiązku naprawienia szkody” przyjmuje się pierwszeństwo roszczeń prawnorzeczowych w stosunku do roszczeń z bezpodstawnego wzbogacenia