Zajęcia nr 3

OBOWIĄZEK PODATKOWY A ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE Ordynacja podatkowa w art. 4 zdefiniowała obowiązek podatkowy jako wynikający z ustaw podatkowych nieskonkretyzowaną powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2018 r. I SA/Łd 509/18   Obowiązek zapłaty podatku wynika ze zobowiązania podatkowego, a zobowiązanym do jego zapłacenia jest podatnik.

Obowiązek podatkowy powstaje wiec zawsze z mocy prawa – jeżeli zaistnieje zdarzenie określone przez ustawę podatkową, to powstaje obowiązek podatkowy. Wyr. WSA w Poznaniu z 18 listopada 2010 r., III SA/Po 611/10 („Żadne postanowienia umowne nie mogą modyfikować obowiązków podatkowych wynikających z mocy ustawy”). Wyr. WSA w Poznaniu z 18 listopada 2010 r., III SA/Po 609/10 („Przepisy regulujące obowiązek podatkowy – w tym jego powstanie – mają charakter przepisów powszechnie obowiązujących, stąd nieznajomość ich przez obywatela szkodzi jemu”). Wyr. WSA w Poznaniu z 6 listopada 2009 r., I SA/Po 479/09 (Obowiązek podatkowy jest kategorią prawną i faktyczną zobiektywizowaną, co oznacza, że powstaje w warunkach przez prawo określonych niejako automatycznie, tj. niezależnie od woli i zamiaru podmiotów temu obowiązkowi podlegających. Dlatego też na powstanie obowiązku podatkowego wpływu nie ma żadna umowa cywilnoprawna ani też zawinione bądź niezawinione działanie podatnika”) Wyr. WSA w Krakowie z 18 czerwca 2009 r. I SA/Kr 1128/09 („Obowiązek podatkowy uzależniony jest od zaistnienia prawnopodatkowego stanu faktycznego, na który składają się – element podmiotowy (kto musi zapłacić) oraz element przedmiotowy (od czego musi zapłacić). Istotne znaczenie mają także okoliczności dotyczące stawek podatkowych i sytuacji wpływających na obniżenie ciężaru podatkowego. W sytuacji więc, gdy ustawowo określony podmiot znajdzie się w określonej ustawowo sytuacji, powstanie w stosunku do niego obowiązek podatkowy”)

miejsca zapłaty podatku i terminu płatności podatku. Natomiast zobowiązanie podatkowe określa w art. 5 OP jako wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Zobowiązanie podatkowe jest zatem konkretyzacją abstrakcyjnego (nieskonkretyzowanego) obowiązku podatkowego przez uwzględnienie czterech niezbędnych elementów a mianowicie : określenie podatnika, kwoty podatku, miejsca zapłaty podatku i terminu płatności podatku. Dlatego też zobowiązanie podatkowe jest niepełne gdy np. nie jest skonkretyzowany termin płatności podatku. Dopóki zatem termin ten nie zostanie ustalony, dopóty podatnik nie ma obowiązku prawnego płacenia podatku.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 kwietnia 2016 r Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 kwietnia 2016 r. I GSK 997/14 Zobowiązanie podatkowe to wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonym w przepisach prawa podatkowego (art. 5 o.p.), natomiast zaległość podatkowa to podatek niezapłacony w terminie płatności (art. 51 § 1 o.p.). LEX nr 2035816

Zobowiązanie podatkowe tworzy dla podatników obowiązek uiszczenia podatku, a dla organu podatkowego uprawnienie, będące zarazem także obowiązkiem, do żądania takiej zapłaty, jej przyjęcia lub egzekwowania należnej sumy z zastosowaniem przewidzianych środków przymusu185. Do czasu jednak upływu terminu płatności mimo istnienia zobowiązania podatkowego podatnik może zapłacić podatek, ale nie musi, a organ nie może się domagać zapłaty podatku oraz egzekwować podatku w drodze egzekucji administracyjnej, gdyż zobowiązanie podatkowe, chociaż istniejące, nie jest wymagalne.

Czy zawsze obowiązek podatkowy przekształci się w zobowiązanie podatkowe?

Nie zawsze obowiązek podatkowy przekształci się w zobowiązanie podatkowe. Zobowiązanie to nie powstanie, np. jeśli podatnik skorzysta z określonego zwolnienia podatkowego, do którego będzie uprawniony na podstawie przepisów szczególnych zawartych np. w aktach kształtujących konstrukcję poszczególnych podatków (zwolnienie może także wynikać z uchwał rad gmin). Zwolnienie podatkowe powoduje, że istniejący obowiązek podatkowy nie przekształca się w zobowiązanie, natomiast w przypadku gdy to zwolnienie się traci, powstaje zobowiązanie podatkowe, którego główną treścią jest obowiązek zapłaty podatku189. Podobne konsekwencje wystąpią w przypadku upływu okresu, który wyznacza okres przedawnienia prawa do doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego (zob. komentarz do art. 68). Jeśli więc organ podatkowy nie zdoła skutecznie doręczyć decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, obowiązek podatkowy nie przekształci się w zobowiązanie podatkowe.

Podatnik może także skorzystać z pewnych preferencji podatkowych niebędących jednocześnie ulgami czy zwolnieniami podatkowymi. Dotyczy to m.in. podatku dochodowego, w którym przewidziana jest możliwość pomniejszenia dochodu podlegającego opodatkowaniu o stratę zaistniałą u podatnika w roku poprzednim lub latach poprzednich. W takim przypadku również obowiązek podatkowy nie przekształci się w zobowiązanie podatkowe. Zobowiązanie podatkowe nie powstaje także w razie zastosowania przez podatnika określonej w ustawie podatkowej ulgi podatkowej, a także gdy wysokość podstawy opodatkowania nie przekracza kwoty wolnej od podatku.

Powstawanie Zobowiązań podatkowych Zgodnie z art. 21. § 1. OP  Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem: 1)   zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania; 2) doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.

Przykład: W tym samym roku podatkowym podatnik będący osobą fizyczną osiągnął przychód z tytułu umowy o pracę oraz otrzymał spadek (co zostało stwierdzone postanowieniem sądu o nabyciu spadku). Zobowiązanie podatkowe w odniesieniu do dochodów uzyskanych na podstawie umowy o pracę powstaje z mocy prawa – płatnik zobowiązany jest do obliczenia i pobrania zaliczek na podatek, a podatnik do rozliczenia się z fiskusem do 30 kwietnia roku następnego. Natomiast zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn powstaje z chwilą doręczenia podatnikowi decyzji ustalającej wysokość podatku. Dopiero więc w ciągu 14 dni od doręczenia mu takiej decyzji podatnik będzie musiał dokonać wpłaty podatku na rachunek właściwego urzędu skarbowego.

Terminy płatności podatków

Terminy płatności podatków uzależnione są od sposobu ich powstawania Gdy zobowiązania podatkowe powstają w drodze doręczenia decyzji ustalającej wysokość tego zobowiązania termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji ( art. 47§ 1 o.p.) Przykład: Jeżeli osobie fizycznej doręczono decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości 5 marca 2012 r., to termin płatności pierwszej raty podatku upływa 19 marca 2012 r., mimo że z przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wynika, iż powinna ona zostać zapłacona 15 marca 2012 r.

Gdy zobowiązanie podatkowe powstaje z chwilą zaistnienia zdarzenia ,z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie tego zobowiązania, terminem płatności podatku jest ostatni dzień w którym wpłata podatku powinna nastąpić ( 47§ 3 o.p.) !Ustawy podatkowe mogą określać terminy płatności w różnoraki sposób bądź to wskazując konkretną datę, do której zapłata podatku powinna nastąpić (np. 30 kwietnia następnego roku –art. 45 ust. 1 u.p.d.o.f.) bądź to zakreślając termin wyznaczenia daty dziennej ( np. do końca trzeciego miesiąca roku następnego –art. 27 ust. 1 u.p.d.o.p.) !W przypadku gdy ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy ( art. 12§ 5 o.p.). Zasada ta nie ma zastosowania gdy przepisy ustaw podatkowych stanowią inaczej.

Zaległość podatkowa –art. 51 o.p. i n. Zaległością podatkową jest co do zasady, podatek nie zapłacony w terminie płatności. Za zaległość podatkową uważa się także nie zapłaconą w terminie płatności zaliczkę na podatek w tym także zaliczkę, której wysokość została określona w przypadku szacowania przez organ podatkowy podstawy opodatkowania lub ratę podatku. Przykład: Naczelnik Urzędu Skarbowego odroczył podatnikowi termin płatności podatku dochodowego od osób prawnych do 15 lipca. Podatek został przez podatnika zapłacony 19 lipca a więc podatnik nie dochował terminu. W takim przypadku, niezapłacony podatek jest zaległością podatkową. Co za tym idzie , podatnik jest zobowiązany do zapłaty nie tylko kwoty odroczonego podatku, ale także odsetek za zwłokę liczonych od 1 kwietnia , a więc od pierwotnego terminu płatności.

Należy także pamiętać że, od 1 stycznia 2016 r. zgodnie z art Należy także pamiętać że, od 1 stycznia 2016 r. zgodnie z art. 52 OP zostały wprowadzone zasady, zgodnie z którymi podatnik jest zobowiązany do zwrotu – bez wezwania ze strony organu podatkowego – nienależnych kwot: - nadpłaty lub zwrotu podatku wykazanych w deklaracji nienależnie lub w wysokości większej od należnej, - nadpłaty lub zwrotu podatku: Określone lub stwierdzone w decyzji, która następnie została uchylona, zmieniona lub stwierdzono jej nieważność albo stwierdzono jej wygaśnięcie, Stwierdzono na wniosek w trybie bezdecyzyjnym ( art. 75§4 OP), w zakresie wynikającym z tego wniosku, nienależnie lub w wysokości większej od należnej, Wykazane dodatkowo, w korekcie deklaracji dokonanie w trybie art. 274, nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

Odsetki od zaległości podatkowych – art. 53 i n. o.p. Od zaległości podatkowych – oraz innych należności zrównanych z zaległością podatkową naliczane są odsetki za zwłokę. Stawka odsetek za zwłokę wynosi 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalonej zgodnie z przepisami o NBP, I 2% przy czym stawka ta nie może być niższa niż 8%. Obecnie wysokość odsetek podatkowych wynosi 8%. ( Stopa kredytu lombardowego aktualnie wynosi 2,50%) (art. 56 o.p.) Odsetki za zwłokę zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 groszy i więcej podwyższa się do pełnych złotych.

Odsetki za zwłokę wpłacane są bez wezwania organu podatkowego Odsetki za zwłokę wpłacane są bez wezwania organu podatkowego. W przypadku gdy dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę , wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku w jakim, w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę (art. 55 o.p.) Zadanie: Stan zaległości podatkowych pewnego podatnika na 15 października wynosił 100 zł ( w tym należność główna 80 zł a 20 zł to odsetki). W tym dniu podatnik dokonał wpłaty 80 zł. Jak organ podatkowy dokona zaliczenia wpłaconej kwoty?

Organ podatkowy dokona zaliczenia proporcjonalnego dokonanej wpłaty w ten sposób, iż 64 zł zaliczy na poczet należności głównej, a 16 na poczet odsetek za zwłokę.

Stosowanie obniżonej stawki odsetek za zwłokę ( art. 56a o.p.)

Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 56a o. p Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 56a o.p. do zaległości podatkowych powstałych od 1 stycznia 2016 r. stosuje się obniżoną stawkę odsetek w wysokości połowy stawki podstawowej (obecnie 4 %), pod warunkiem złożenia, samodzielnie, bez udziału organu podatkowego, korekty deklaracji w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji oraz zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.

Jak obliczyć odsetki za zwłokę według stawki obniżonej?

(Kz x L x O)/365 = On = Opz Kz - kwotę zaległości, L - liczbę dni zwłoki, O - stawkę odsetek za zwłokę w stosunku rocznym, 365 - liczbę dni w roku, On - kwotę odsetek, Opz - kwotę odsetek po zaokrągleniu.

Należy jednak pamiętać, że obniżonej stawki odsetek za zwłokę nie stosuje się w przypadku korekty deklaracji: złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej; złożonej po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej (od 1marca 2017 r.) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.

Zgodnie z poprzednio obowiązującymi przepisami jeżeli zaległość podatkowa powstała do 31 grudnia 2015 obniżona stawka odsetek za zwłokę wynosiła 75% stawki podstawowej ( czyli 6%) i była możliwa w przypadku złożenia prawnie skutecznej korekty wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty i zapłaty w terminie 7 dni zaległości podatkowej ( z wyjątkami obowiązującymi także w roku 2016).

Niemniej nawet w przypadku zaległości podatkowych powstałych przed 1 Niemniej nawet w przypadku zaległości podatkowych powstałych przed 1.01.2016 r. Ustawodawca umożliwił zastosowanie stawki obniżonej o połowę (czyli według obecnie obowiązujących zasad) ale pod warunkiem złożenia korekty deklaracji w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2017 r. i zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.

W przypadku natomiast złożenia po 30 czerwca 2017 r W przypadku natomiast złożenia po 30 czerwca 2017 r. korekty ujawniającej zaległości podatkowe powstałe przed dniem 1 stycznia 2016 r. stawka odsetek za zwłokę wyniesie 3/4 stawki podstawowej (obecnie 6%) a więc będzie miała zastosowanie stawka odsetek obowiązująca do 2015 r. ( mniej korzystna niż obecnie dla podatnika)

W przypadku zaległości podatkowej istniejącej w okresach, w których obowiązywały różne stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, odsetki są naliczane, według wzoru określonego powyżej, odrębnie za każdy z tych okresów. Zaokrągleniu podlega suma odsetek za poszczególne okresy.

Stawka podwyższona ! Od 1 stycznia 2016 r. W szczególnych przypadkach zgodnie z art. 56b OP została wprowadzona podwyższona stawka odsetek za zwłokę, w wysokości 150% stawki podstawowej (obecnie 12%) w odniesieniu do zaległości w podatku od towarów i usług, w podatku akcyzowym oraz cłach. Stawka ta będzie stosowana w przypadku zaistnienia jednej z trzech sytuacji: zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego ( od 1 marca 2017 r.) korekty deklaracji: a)  złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej, b)  dokonanej w wyniku czynności sprawdzających, c) złożonej po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej (od 1 marca 2017) jeżeli kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekracza 25% kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu w (2016 r. 9250 zł) 3. ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno- skarbowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe (wejście w życie 1 stycznia 2019 r.) Rozdział 6a (59) Dodatkowe zobowiązanie podatkowe (wejście w życie 1 stycznia 2019 r.) Art. Od 58a do 58e OP

Art. 58a. § 1. Wydając decyzję z zastosowaniem: 1)   art. 119a § 1 lub 7, 2)   środków ograniczających umowne korzyści, 3)   art. 24 ust. 19 i 20 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także art. 12 ust. 13 i 14 oraz art. 22c ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, 4)   przepisów rozdziału 4b oddziału 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub rozdziału 1a oddziału 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, 5)   art. 30 § 1, gdy oświadczenie, o którym mowa w art. 41 ust. 15 lub 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, lub oświadczenie, o którym mowa w art. 26 ust. 7a lub 7g ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, nie było zgodne z prawdą, płatnik nie dokonał wymaganej weryfikacji lub podjęta przez płatnika weryfikacja nie była adekwatna do charakteru i skali działalności płatnika –   organ podatkowy ustala jednocześnie dodatkowe zobowiązanie podatkowe na podstawie przepisów niniejszego rozdziału.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe Jednym z założeń projektu jest wprowadzenie dodatkowego zobowiązania podatkowego związanego z unikaniem opodatkowania, zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści lub przepisów o cenach transferowych. Organ podatkowy wydając decyzję z zastosowaniem tych przepisów ustalał będzie dodatkowe zobowiązanie podatkowe odpowiadające ułamkowi stwierdzonej w postępowaniu korzyści podatkowej.

Projektodawca odwołał się do konstrukcji zastosowanej w Ordynacji podatkowej w zakresie odsetek od zaległości podatkowych. Należy wyjaśnić, że konieczność zapłaty odsetek od zaległości podatkowej według podstawowej stawki nie jest elementem szczególnie odstraszającym czy penalizującym działanie podatnika. Podstawowa stawka odsetek za zwłokę wynosi od dnia 10.09.2014 r. 8%. Zastosowanie niektórych schematów unikania opodatkowania nie ma ponadto bezpośrednio na celu zmniejszenia wysokości zobowiązania podatkowego, w przypadku podatków dochodowych niektóre agresywne optymalizacje są przeprowadzane w celu powstania straty podatkowej, która w kolejnych latach będzie obniżała uzyskiwany dochód. Zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania do zniwelowania nienależnie wykazanej straty podatkowej nie spowoduje konieczności zapłaty odsetek za zwłokę. Powyższe jest zasadniczym argumentem przeciw wprowadzeniu rozwiązań tego rodzaju, w myśl których zwiększona stawka odsetek od zaległości podatkowych, np. 250% stawki podstawowej, zniechęcałaby do unikania opodatkowania.

Proponowana konstrukcja sankcji pozwoli na wyeliminowanie ww. problemów. Nadrzędnym celem projektowanej sankcji jest penalizowanie podatników za stosowanie nierynkowych mechanizmów prowadzących do zaniżania podstawy opodatkowania. Ponadto, brak dokumentacji cen transferowych, w przypadkach, w których jest ona wymagana - ze względu na powodowane tym brakiem utrudnienia dla organów w badaniu rozliczeń i podniesienie kosztów kontroli - będzie okolicznością pozwalającą na podwyższenie stawki sankcyjnej w przypadku dokonania doszacowania.

Art. 58b. § 1. W przypadku wydania decyzji z zastosowaniem przepisów lub środków określonych w art. 58a § 1 pkt 1-4, gdy decyzja dotyczy podatku dochodowego od osób prawnych lub podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem zryczałtowanych form opodatkowania, dodatkowe zobowiązanie podatkowe wynosi 10% sumy nienależnie wykazanej lub zawyżonej straty podatkowej i niewykazanego w całości lub w części dochodu do opodatkowania w zakresie wynikającym z tej decyzji. § 2. W przypadku wydawania decyzji z zastosowaniem przepisów określonych w art. 58a § 1 pkt 1 w zakresie podatków innych niż wymienione w § 1, dodatkowe zobowiązanie podatkowe wynosi 40% kwoty korzyści podatkowej w zakresie wynikającym z tej decyzji. § 3. W sytuacji określonej w art. 58a § 1 pkt 5 dodatkowe zobowiązanie podatkowe ustala się jako 10% podstawy opodatkowania należności, w stosunku do której płatnik zastosował niższą stawkę podatku lub nie pobrał podatku. § 4. W sytuacjach określonych w § 1 i 2 organ podatkowy oblicza podstawę do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, przyjmując, że przepisy lub środki określone w art. 58a § 1 mają wpływ na rozliczenie podatkowe jako ostatnie.

Art. 58c. § 1. Stawki wskazane w art. 58b ulegają podwojeniu, jeżeli: 1)   podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 000 000 zł - w zakresie nadwyżki ponad tę kwotę; 2)   nie upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym podatnikowi lub płatnikowi doręczono ostateczną decyzję z zastosowaniem przepisów lub środków, o których mowa w art. 58a § 1 pkt 1-3 - w zakresie kwoty stanowiącej podstawę ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, związanej z zastosowaniem tych przepisów lub środków; 3)   strona nie przedłożyła organowi podatkowemu dokumentacji podatkowej, o której mowa w przepisach rozdziału 4b oddziału 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub rozdziału 1a oddziału 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - w zakresie tej części podstawy ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, która wynika z zastosowania przepisów wskazanych w art. 58a § 1 pkt 4 i dotyczy transakcji, dla której nie przedłożono dokumentacji podatkowej. § 2. W przypadku gdy łącznie zaistnieją przesłanki wymienione w § 1 pkt 1 i 3, stawka, o której mowa w art. 58b § 1, ulega potrojeniu. § 3. Przepisu § 1 pkt 3 nie stosuje się, jeżeli strona uzupełni niekompletną dokumentację podatkową w pełnym zakresie w terminie wskazanym przez organ podatkowy, nie dłuższym niż 14 dni.

Art. 58d. Stawki wskazane w art. 58b i art Art. 58d. Stawki wskazane w art. 58b i art. 58c ulegają obniżeniu o połowę w przypadku wydania decyzji na podstawie art. 119a § 7 - w zakresie podstawy ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, która związana jest z cofnięciem skutków unikania opodatkowania określonym w art. 81b § 1a. Art. 58e. Dodatkowego zobowiązania podatkowego uregulowanego w niniejszym rozdziale nie stosuje się względem osoby fizycznej, która za ten sam czyn ponosi odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych: 1) Efektywne (związek publiczno – prawny realizuje swoje dochody np. art. 59§1 pkt. 1-4, 6-7,11) 2) Nieefektywne - ( związek publiczno-prawny nie otrzymuje należnych mu dochodów)

2) pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta; 3) potrącenia; Art. 59. § 1. Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek: 1)   zapłaty; 2)   pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta; 3)   potrącenia; 4)   zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku; 5)   zaniechania poboru; 6)   przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych; 7)   przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym; 8)   umorzenia zaległości; 9)   przedawnienia; 10)  zwolnienia z obowiązku zapłaty na podstawie art. 14m (zastosowanie się do interpretacji) 11)   nabycia spadku w całości przez Skarb Państwa albo jednostkę samorządu terytorialnego stwierdzonego przez prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku - ze skutkiem na dzień otwarcia spadku.

Podstawowym sposobem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego jest zapłata dokonana przez….

…podatnika!

Do końca 2015 r. obowiązywała zasada, zgodnie z którą tylko podatnik mógł dokonać wpłaty należności podatkowej. Obecnie uprawnione do tego są także inne podmioty, wymienione w treści art. 62b o.p. w punktach 1, 2 i 3.

Art. 62b. § 1. Zapłata podatku może nastąpić także przez: 1)   małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę; 2)   aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym; 3)   inny podmiot, w przypadku gdy kwota podatku nie przekracza 1000 zł. § 2. W przypadkach, o których mowa w § 1 pkt 1 i 3, jeżeli treść dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika. § 3. W przypadkach, o których mowa w § 1 pkt 1-3, przepisy dotyczące zapłaty podatku przez podatnika stosuje się odpowiednio.

Uzasadnieniem dla wyodrębnienia trzech kategorii podmiotów są: powiązania rodzinne (pkt 1); interes prawny aktualnego właściciela w zwolnieniu z zabezpieczenia swojego majątku lub rzeczy ruchomych (pkt 2); pragmatyzm dotyczący zapłaty kwot o niedużej wartości, nieprzekraczających 1000 zł (pkt 3).

Czy uiszczanie przez rodzinę podatnika np Czy uiszczanie przez rodzinę podatnika np. podatku od nieruchomości wynikającego z decyzji wymiarowej jeszcze kilka lat po śmierci podatnika w związku z uporządkowaniem praw do spadku należy traktować jako przykład płacenia podatku za podatnika?

Odp. Nie jest przypadkiem płacenia za podatnika uiszczanie przez jego rodzinę np. podatku od nieruchomości wynikającego z decyzji wymiarowej jeszcze kilka lat po śmierci podatnika.  Zobowiązanie podatkowe w tej sytuacji nie powstaje dlatego, że były podatnik, do którego adresowana jest decyzja, nie żyje. Decyzja ta nie weszła do obrotu prawnego, ponieważ nie została prawidłowo doręczona. Dokonana przez rodzinę zapłata stanowi nadpłatę i powinna być jej zwrócona bez oprocentowania.

Czy można zgodzić się z twierdzeniem, że w sytuacji gdy właściciel zabudowanej nieruchomości gruntowej ze względu na swój wyjazd za granicę zostawia sąsiadowi środki pieniężne na zapłatę podatku od nieruchomości – to mamy do czynienia z sytuacją płacenia podatnku za podatnika ?

Odp. Nie W tym przypadku sąsiad działa w imieniu i na rzez podatnika, a dokonana przez niego czynność techniczna skutkuje wygaśnięciem zobowiązania podatnika z tytułu podatku od nieruchomości.

Kazus

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 22 stycznia 2019 r. III SA/Łd 973/18  Zapłata podatku przez inny podmiot nie jest skuteczna i nie powoduje nieistnienia obowiązku, z wyjątkiem przypadków enumeratywnie wymienionych w treści w art. 62b § 1 o.p. LEX nr 2625213

Nie pozostawia wątpliwości wykładnia językowa Nie pozostawia wątpliwości wykładnia językowa. Przepis określa krąg podmiotów jakie mogą dokonać zapłaty za podatnika. Analizowana regulacja nie ma charakteru przedmiotowego i jako kryterium dopuszczalności zapłaty nie przyjmuje pochodzenia środków pieniężnych, które zostały wpłacone. Nie pochodzenie środków jest tutaj ważne, ale osoba wpłacająca. Przez zapłatę podatku należy przy tym rozumieć dokonanie wpłaty na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Ustawa stanowi, że możliwa jest zapłata podatku przez osobę - członka rodziny podatnika, a także inną osobę ale tylko do pewnej kwoty. Członek rodziny może wpłacić podatek do każdej wysokości, osoba obca tylko do pewnej wysokości. Przepis ten posługuje się pojęciem zapłaty, a więc działania, które prowadzi do wygaszenia zobowiązania podatkowego. Stąd też należy wywieść wniosek, że jeżeli osoba obca dla podatnika dokonuje w jego imieniu, niezależnie od źródła pochodzenia środków pieniężnych wpłaty kwoty przekraczającej 1000 tytułem należnego od podatnika podatku, to nie dochodzi w tym zakresie do wygaszenia zobowiązania podatkowego. Taka osoba nie jest bowiem w stanie dokonać w myśl tego przepisu zapłaty podatku. Za takim rozumieniem tego przepisu przemawia również wykładnia systemowa wewnętrzną. Ustawodawca wskazując na możliwość zapłaty podatku (lub zaliczki) przez osobę inna niż podatnik dokonał rozróżnienia tych osób pod względem powiązania rodzinnego z podatnikiem. I tak osoby stanowiące kręg najbliższej rodziny podatnika przez co należy rozumieć małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę mogą zapłacić podatek bez żadnego ograniczenia, co do jego wysokości. Osoby obce natomiast tylko do wysokości 1000 złotych. Przyjęta przez Spółkę konstrukcja, że osoby obce mogą skutecznie zapłacić podatek w wysokości wyższej niż 1000 złotych wykazując, że pieniądze pochodziły od podatnika powoduje obejście tego rozróżnienia zastosowanego w przepisie przez ustawodawcę. Taka bowiem wykładnia prawa prowadzi do zrównania uprawnienia członka rodziny i osoby obcej wbrew wyraźnemu rozróżnieniu tych uprawnień dokonanemu przez ustawodawcę.

POTRĄCENIE JAKO JEDEN ZE SPOSOBÓW WYGASANIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH Art. 64 o.p.

Wierzytelność przysługuje podatnikowi z określonego tytułu. Potrącenie znane jest z prawa cywilnego (zob. art. 498 i n. KC). Do potrącenia podatkowego stosuje się jednak tylko przepisy o.p. Potrącenie następuje z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności Dłużnikiem podatnika jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. Wierzytelność przysługuje podatnikowi z określonego tytułu.

Potrącenie z wierzytelności wobec Skarbu Państwa jest możliwe z następujących tytułów (art. 64§1 o.p.) Prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417 lub art. 417² KC Prawomocnej ugody sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 417 lub art. 417² K Nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenie nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami; Odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, uzyskanego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego Odszkodowania uzyskanego na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz Państwa Polskiego Odszkodowania orzeczonego w decyzji organu administracji rządowej

Potrącenie z wierzytelności wobec jednostki samorządu terytorialnego ( art. 65 o.p.) : Podatnik może złożyć również wniosek o dokonanie potrącenia podatku stanowiącego dochód jednostki samorządu terytorialnego ( gminy, powiatu lub województwa) w wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności wobec gminy, powiatu lub województwa z tytułu: Prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417 lub art. 417² KC Prawomocnej ugody sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 417 lub art. 417² KC Nabycia przez gminę, powiat lub województwo nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenie nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami; Odszkodowania orzeczonego w decyzji wydanej przez wójta, burmistrza ( prezydenta miasta) starostę lub marszałka województwa

! Potrącenia można dokonać również z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika wobec państwowych jednostek budżetowych z tytułu zamówień wykonanych przez niego na podstawie umów zawartych w trybie przepisów o zamówieniach publicznych, pod warunkiem że potrącenie dokonywane jest przez tego podatnika i z tej wierzytelności. Jeżeli potrącenie będzie skuteczne, jednostka budżetowa, której zobowiązanie zostało potrącone z wierzytelności podatnika, jest obowiązana wpłacić równowartość wygasłego podatku do organu podatkowego w terminie 7 dni od dnia dokonania potrącenia. Od niewpłaconej w terminie równowartości wygasłego podatku nalicza się odsetki za zwłokę.

Przykład: Spółka A wykonała na rzecz sądu rejonowego ( będącego jednostką budżetową) roboty budowlane, za które nie otrzymała wynagrodzenia. Kontrakt na ich wykonanie został zawarty w drodze przetargu, zgodnie z przepisami o zamówieniach publicznych. Spółka A dokonała cesji wierzytelności wobec sądu rejonowego na rzecz spółki B, która jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa podatku od towarów i usług. Ze względu na fakt, iż spółka B nie była wykonawcą robót na rzecz sądu rejonowego, nie będzie ona uprawniona do dokonania potrącenia swojej zaległości z wierzytelnością względem sądu. Uprawnienie do żądania dokonania potrącenia przysługiwałoby natomiast spółce A.

Kazus 5: Zora SA pełniąca funkcję płatnika posiadała szereg nieruchomości poło- żonych w miejscowości Z. Jedna z nieruchomości została nabyta przez Skarb Państwa na cele uzasadniające jej wywłaszczenie za odszkodowaniem o wartości 500 zł. Równocześnie spółka jako płatnik obliczyła i pobrała od podatników sumę podatków w wysokości 200 zł. Spółka zwróciła się z wnioskiem do Naczelnika Urzędu Skarbowego w N. o potrącenie z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności wobec Skarbu Państwa do wysokości 200 zł. Decyzją z dnia 9 czerwca 2005 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego nie wyraził zgody na dokonanie potrącenia. Spółka postanowiła złożyć odwołanie od wskazanej decyzji. Proszę przeanalizować stan faktyczny i prawny w sprawie oraz zaproponować rozwiązanie.

Odpowiedź: Naczelnik Urzędu Skarbowego miał racje, bowiem zgodnie z treścią przepisów nie jest możliwe potrącenie należności przypadających od płatnika i inkasenta. Uprawnienie do potrącania zobowiązania podatkowego wobec Skarbu Państwa przysługuje tylko podatnikowi i tylko z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika. Jednakże w przedmiotowej sprawie należy zauważyć błąd postępowania polegający na tym, iż płatnik nie posiadał statusu strony, a zatem Naczelnik Urzędu Skarbowego powinien wydać postanowienie o niedopuszczalności postępowania w sprawie z wniosku o potrącenie wzajemnych wierzytelności. Decyzję odmawiającą potrącenia może on bowiem wydać jedynie wtedy, gdy niespełnione są przesłanki umożliwiające potrącenie w stosunku do podmiotu, który posiada w sprawie interes prawny, czyli podatnika

Czy możliwe jest kompensata zobowiązań spółki wobec ZUS z tytułu ubezpieczeń ?

Zgodnie z wyrokiem WSA:„ Ordynacja podatkowa w art. 64 § 1 oraz art Zgodnie z wyrokiem WSA:„ Ordynacja podatkowa w art. 64 § 1 oraz art. 65 § 1 wprowadza zamknięty katalog wierzytelności podatnika wobec Skarbu Państwa, z których może nastąpić potrącenie. Kompensata zobowiązań spółki wobec ZUS z tytułu ubezpieczeń nie mieści się w sztywnych granicach powyższej regulacji prawnej" (wyr. WSA z 6.3.2009 r., III SA/GI 688/08, niepubl.). "Katalog wierzytelności, z których możliwe jest potrącenie zobowiązań podatkowych lub zaległości podatkowych, ma charakter zamknięty. A więc nie można wykorzystać w celu potrącenia innych wierzytelności podatnika wobec Skarbu Państwa od tych, które zostały wymienione w przepisie art. 64 ustawy" (wyr. NSA z 26.11.2002 r., III SA 917/01, Legalis).

Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych podatnika na rzecz Skarbu Państwa, gminy, powiatu lub województwa jako szczególny przypadek wygaśnięcia zobowiązania podatkowego

Zgodnie z art. 59§1 pkt. 6 istnieje możliwość wygaśnięcia zobowiązania podatkowego wskutek przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych podatnika na rzecz SP, albo gminy, powiatu czy województwa w zamian za zaległości podatkowe wobec tych podmiotów ( art. 66 OP). Przeniesienie to następuje na wniosek podatnika, na podstawie umowy pisemnej zawartej: między starostą a podatnikiem, za zgodą właściwego naczelnika urzędu skarbowego. ( w przypadku przeniesienia rzeczy lub praw majątkowych na rzecz Skarbu Państwa) między wójtem, burmistrzem (prezydentem miasta), starostą albo marszałkiem województwa a podatnikiem ( w przypadku przeniesienia rzeczy lub praw majątkowych na rzecz gminy, powiatu i województwa) Należy zaznaczyć, że od 1 marca 2017 r. Starosta powiadamia właściwego naczelnika urzędu skarbowego o zawarciu umowy o której mowa w pkt 1 przesyłając jednocześnie jej kopię.

Przedmiotem świadczenia mogą być zarówno rzeczy ruchome, jak i nieruchomości oraz prawa majątkowe o charakterze rzeczowym, jak również obligatoryjnym, a także prawa na dobrach niematerialnych jeśli mają charakter zbywalny. Umowa z art. 66 OP nie jest umową sprzedaży ( brak wzajemności) ora umową darowizny – ma ona charakter umowy nienazwanej w Kodeksie Cywilnym.

"Zawarcie na podstawie art "Zawarcie na podstawie art. 66 § 1 i 2 OrdPod umowy przenoszącej własność rzeczy lub praw majątkowych w zamian za zaległości podatkowe, stanowiące szczególny przypadek wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, ma charakter czynności cywilnoprawnej, a nie administracyjnoprawnej, wobec czego nie mają zastosowania do niej przepisy o postępowaniu administracyjnym. W szczególności odmowa przez organ administracji publicznej zawarcia tej umowy nie ma charakteru czynności administracyjnej o charakterze władczym, a jest jedynie przejawem cywilnoprawnej zasady swobody w zawieraniu umów (sprawa cywilna). Jednostronnym aktem administracyjnym o charakterze władczym jest wyrażenie zgody przez urząd skarbowy na zawarcie takiej umowy pomiędzy podatnikiem a rejonowym organem rządowej administracji ogólnej, którego wydanie powinno nastąpić w trybie przepisów postępowania określonego w Ordynacji podatkowej" (wyr. NSA z 26.4.2000 r., I SAB/WR 31/99, Legalis).

o przeniesienie własności rzeczy WNIOSEK o przeniesienie własności rzeczy Na podstawie art. 66 § 1 pkt 1 i § 2 pkt 1 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), wnoszę o przeniesienie na rzecz Skarbu Państwa własności należącej do mnie nieruchomości, w zamian za zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych za Uzasadnienie W dniu Urząd Skarbowy Warszawa - wydał decyzję, w której określił zaległość w

podatku dochodowym od osób fizycznych za rok w kwocie zł podatku dochodowym od osób fizycznych za rok w kwocie zł. W związku z tym, że jestem właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości , występuję do Pana Starosty z ofertą zawarcia umowy przeniesienia własności tejże rzeczy w zamian za moje zaległości podatkowe względem fiskusa. Należąca do mnie nieruchomość została wyceniona przez rzeczoznawcę na kwotę zł, co przewyższa znacznie kwotę mojego długu podatkowego. W dniu odbyłem rozmowę z Naczelnikiem US, który zadeklarował wolę zatwierdzenia zawartej przez nas umowy. Mając powyższe na uwadze, proszę o pozytywne ustosunkowanie się do mojego wniosku, gdyż zawarcie przedmiotowej umowy spowodowałoby wygaśnięcie moich zaległości z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za rok. (podpis wnioskodawcy) Załączniki: 1) wycena nieruchomości,

! Od 1 stycznia 2016 r. do efektywnych sposobów wygasania zobowiązań podatkowych należy zaliczyć także nabycie spadku w całości przez Skarb Państwa albo jednostkę samorządu terytorialnego stwierdzonego przez prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku - ze skutkiem na dzień otwarcia spadku.

Kazus

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 grudnia 2018 r Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 grudnia 2018 r. II FSK 3509/16 Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz Skarbu Państwa lub j.s.t. w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków, na zasadach określonych w art. 66 O.p., nie powoduje u podatnika powstania przychodu na podstawie art. 14a ust. 1 u.p.d.o.p. LEX nr 2606952

Nieefektywne sposoby wygaszania zobowiązań podatkowych… Umorzenie zaległości podatkowej (art. 67a§1pkt 3 o.p.) przypomina nieco zwolnienie z długu w stosunkach cywilnoprawnych ( art. 508 KC) gdyż w obu przypadkach następuje wygaśnięcie zobowiązania bez zaspokojenia wierzyciela. Tym co różni obie instytucje prawnej jest to, że zwolnienie z zaległości podatkowej następuje na podstawie jednostronnego i konstytutywnego aktu administracyjnego przy zastosowaniu warunków określonych w OP.

2. Przedawnienie prawa do wymiaru jako jeden ze sposobów wygasania zobowiązań podatkowych (art. 68, 70a o.p.)

Art. 68. § 1. Zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art Art. 68. § 1. Zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. § 2. Jeżeli podatnik: 1)   nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego, 2)   w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego, zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w § 1, nie powstaje, pod warunkiem że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. § 3. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. § 3a. (65) Dodatkowe zobowiązanie podatkowe ustalone na podstawie przepisów rozdziału 6a nie powstaje, jeżeli decyzja określona w art. 58a § 1 została doręczona po upływie: (PRZEPIS ZOSTAŁ DODANY WSZEDŁ W ŻYCIE 1 stycznia 2019 r.) 1)   terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego - w przypadku określenia wysokości zobowiązania podatkowego, straty podatkowej, wysokości nadpłaty lub zwrotu podatku, lub orzeczenia o odpowiedzialności płatnika za podatek niepobrany lub pobrany a niewpłacony, odpowiedzialności podatnika za podatek niepobrany przez płatnika, lub zakresie odpowiedzialności lub uprawnień spadkobiercy, albo w przypadku umorzenia postępowania w tej sprawie; 2)   terminu określonego w § 1 i 2, do którego ustawa dopuszcza powstanie zobowiązania podatkowego - w przypadku ustalenia zobowiązania podatkowego albo w przypadku umorzenia postępowania w tej sprawie; 3)   terminów wskazanych w art. 118 §1- w przypadku orzeczenia o odpowiedzialności osoby trzeciej albo w przypadku umorzenia postępowania w tej sprawie; 4)   3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin przedawnienia zobowiązania podatkowego - w przypadku rozpatrzenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty lub zwrot podatku lub umorzenia postępowania w tych sprawach. § 4. (utracił moc). § 4a. Zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym zakresie. § 5. Bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata.

Podstawowy przepis o przedawnieniu prawa wymiaru to art. 68 § 1 OrdPod Podstawowy przepis o przedawnieniu prawa wymiaru to art. 68 § 1 OrdPod. Stanowi on, że zobowiązanie podatkowe, o którym mowa wart. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. 

Reasumując w przypadku zobowiązań powstających w drodze doręczenia podatnikowi decyzji ustalającej, zobowiązanie to nie powstaje, jeżeli decyzja doręczona zostanie podatnikowi po upływie 3 lat licząc od końca roku kalendarzowego w którym powstał obowiązek podatkowy. Kazus 1: Obowiązek podatkowy powstał w styczniu 2010 r. Zobowiązanie powstaje z chwilą doręczenia decyzji ustalającej jego wysokość. Jeżeli więc decyzja taka nie zostanie podatnikowi doręczona do …………………… to zobowiązanie podatkowe nie powstanie w ogóle!

- do 31 grudnia 2013 r. Termin biegu przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe biegnie bowiem od 1 stycznia 2011 r. i upływa 31 grudnia 2013 r.

Należy pamiętać jednak że jeżeli podatnik nie złożył w terminie deklaracji podatkowej lub też wprawdzie deklarację złożył, lecz nie ujawnił w niej wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego, termin przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego wynosi 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Przykład: Jeżeli składając deklarację zawierającą wykaz nieruchomości podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, podatnik będący osobą fizyczną nie ujawni w niej wszystkich nieruchomości podelgających opodatkowaniu, termin przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej wysokość podatku wynosić będzie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Pamiętajmy:!! 1. Jeżeli w trakcie postępowania wymiarowego nastąpi upływ terminu przedawnienia, postępowanie to jako bezprzedmiotowe powinno być zakończone wydaniem decyzji umarzającej ( art. 208 o.p.) 2. Decyzja ustalająca wydana po upływie terminu przedawnienia, kwalifikuje się do stwierdzenia jej nieważności z powodu rażącego naruszenia prawa ( art. 247 o.p.) 3. Decyzja ustalająca wydana przed upływem terminu przedawnienia a doręczona po jego upływie, nie powoduje powstania zobowiązania podatkowego. Jej doręczenie bowiem nastąpiło po upływie terminu przedawnienia prawa do ustalenia zobowiązania, a przez to decyzja jest bezprzedmiotowa i powinna być wygaszona na podstawie art. 258 o.p. 4. W przypadku gdy podatnikowi doręczono decyzję wymiarową w terminie a następnie odwołał się od niej i w trakcie postępowania odwoławczego upłynął omawiany termin przedawnienia organ podatkowy może utrzymać w mocy tę decyzję , ale także ja uchylić i orzec merytorycznie.

Przedawnienie zobowiązań podatkowych jako jeden ze sposób wygasania zobowiązań podatkowych art. 70 o.p.

Art. 70. § 1. Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. § 2. Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu: 1)   od dnia wydania decyzji, o których mowa w art. 67a § 1 pkt 1 lub 2, do dnia terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej, ostatniej raty podatku lub ostatniej raty zaległości podatkowej; 2)   od dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku, wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, do dnia upływu przedłużonego terminu. § 3. Bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego. § 3a. Jeżeli ogłoszenie upadłości, o którym mowa w § 3, nastąpiło przed rozpoczęciem biegu terminu przedawnienia, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego. § 4. Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny. § 5. (uchylony). § 6. Bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem: 1)   wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania; 2)   wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania; 3)   wniesienia żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa; 4)   doręczenia postanowienia o przyjęciu zabezpieczenia, o którym mowa w art. 33d § 2, lub doręczenia zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji; 5)   doręczenia zawiadomienia o przystąpieniu do zabezpieczenia w przypadkach określonych w art. 32a § 3 i art. 35 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1201, 1475, 1954 i 2491 oraz z 2018 r. poz. 138 i 398); 6)   (66) wystąpienia przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, na wniosek strony, o którym mowa w art. 119h § 2, o opinię Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania, zwanej dalej "Radą", co do zasadności zastosowania art. 119a lub środków ograniczających umowne korzyści. PRZEPIS WSZEDŁ W ŻYCIE 1 stycznia 2019 § 7. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się, a po zawieszeniu biegnie dalej, od dnia następującego po dniu: 1)   prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe; 2)   doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego, ze stwierdzeniem jego prawomocności; 3)   uprawomocnienia się orzeczenia sądu powszechnego w sprawie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa; 4)   wygaśnięcia decyzji o zabezpieczeniu; 5)   zakończenia postępowania zabezpieczającego w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji; 6)   (67) doręczenia stronie opinii Rady wydanej po wystąpieniu przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, na wniosek strony, o którym mowa w art. 119h §2, co do zasadności zastosowania art. 119a lub środków ograniczających umowne korzyści, lub po dniu upływu terminu na wydanie tej opinii. (PRZEPIS WSZEDŁ W ŻYCIE 1 stycznia 2019) § 8. Nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.

Zasada: Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Początkiem biegu terminu przedawnienia jest pierwszy dzień roku następującego po roku, w którym upłynął termin płatności podatku. Zasadnicze znaczenie ma zatem ustalenie terminu płatności co jest istotne zwłaszcza przy podatkach dochodowych, gdzie termin złożenia zeznania upływa z końcem trzeciego miesiąca roku następującego po roku podatkowym (CIT), albo 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (PIT). Termin przedawnienia rozpoczyna się zatem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym powinny być złożone zeznania. Kazus 2: Zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2010 r. przedawnia się z upływem…………

31 grudnia 2016 r. Termin płatności tego podatku przypada bowiem w roku 2011, co oznacza, iż bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się 1 stycznia 2012 r.

Przerwanie/ Zawieszenie biegu terminu przedawnienia (art. 70, 70a o. p

Przerwanie biegu przedawnienia : 1. Ogłoszenie upadłości 2. Zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony 3. Z dniem doręczenia postanowienia o przyjęciu zabezpieczenia złożonego na wniosek podatnika lub też z dniem doręczenia zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia według wyżej opisanych sytuacji – biegnie on na nowo, odpowiednio : od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego; od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny; od dnia następującego po dniu wygaśnięcia decyzji o zabezpieczeniu lub zakończenia postępowania zabezpieczającego w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia ( lub jego nierozpoczęcie): Wydanie decyzji o odroczeniu terminu płatności podatku ( zaległości podatkowej) lub rozłożeniu zapłaty podatku ( zaległości podatkowej) na raty. ( w takim przypadku termin przedawnienia nie biegnie od dnia wydania decyzji do dnia terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej, ostatniej raty podatku lub ostatniej raty zaległości podatkowej) Wydanie rozporządzenia MF w zakresie przedłużenia terminu płatności podatków ( zawieszenie wówczas trwa do dnia upływu przedłużonego terminu) Wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe ( przedawnienie biegnie dalej lub rozpoczyna się po dniu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Warunek zawieszenia!-poinformowanie podatnika o wszczęciu takiego postępowania)

4. Wniesienie skargi na decyzję podatkową do WSA ( zawieszenie trwa aż do dnia doręczenia organowi podatkowemu orzeczenia sądu administracyjnego wraz z jego uzasadnieniem 5. W przypadku umów o unikaniu podwójnego opodatkowania gdzie prawidłowe określenie zobowiązania podatkowego wymaga uzyskania odpowiednich informacji od organów danego państwa ( zawieszenie wówczas trwa od dnia wystąpienia przez organ podatkowy z wnioskiem do organu innego państwa do dnia uzyskania przez organ podatkowy żądanej informacji –jednak nie dłużej niż przez okres 3 lat nawet jeżeli zawieszenie to występuje wielokrotnie ) 6. Wystąpienie przez organ podatkowy do sądu powszechnego z żądaniem ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego.

7. (Przepis wszedł w życie 1 stycznia 2019) Bieg terminu przedawnienia, o którym mowa w art. 68 § 1, 3 i 3a oraz art. 70 § 1, ulega zawieszeniu w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie wydania decyzji określającej warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania (Art. 70e. (68) ) Art. 71. (69) Przepisy art. 70, art. 70a, art. 70c i art. 70e stosuje się odpowiednio do: 1)   należności płatników lub inkasentów; 2)   zaległości, o których mowa w art. 52 i art. 52a, z tym że bieg terminu przedawnienia liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym organ podatkowy dokonał zwrotu lub zaliczenia nienależnej kwoty lub płatnik pobrał nienależne wynagrodzenie (Przepis wszedł w życie 1 stycznia 2019 r.)

Wątpliwości na tle art. 70§8 OP !Jeżeli zobowiązanie podatkowe zostało zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, takie zobowiązanie nie przedawnia się. Jednak po upływie terminu przedawnienia ich egzekucja może nastąpić wyłącznie z przedmiotu hipoteki lub zastawu. W wyroku z 8 października 2013 r. SK 40/12 Trybunał Konstytucyjny uznał jednak , iż przepis art. 70§6 o.p. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2002 r. jest niezgodny z art. 64 ust 2 oraz art. 32 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 1 Konstytucji RP. Przepis ten stanowi odpowiednik obowiązującej obecnie regulacji art. 70§8 o.p.

Przykład - przedawnienie VAT-u: Deklarację VAT-7 za wrzesień 2013 r. należało złożyć do 25 października 2013 r. Jeżeli w deklaracji wyliczono podatek do zapłaty, trzeba go uregulować w dniu dostarczenia deklaracji do urzędu. Zapłaty tego podatku fiskus może domagać się do……………

31 grudnia 2018 r. (5 lat od końca 2013 roku).

Obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstał w roku 2005 (w odniesieniu do spadku – z chwilą jego przyjęcia, w przypadku darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia). Decyzja ustalająca to zobowiązanie(w dacie jej doręczenia powstaje zobowiązanie podatkowe) została doręczona przez organ podatkowy tuż przed upływem terminu przedawnienia, czyli 31 grudnia 2008 r. Termin płatności podatku wynikającego z decyzji konstytutywnej/ustalającej wynosi 14 dni od daty jej doręczenia podatnikowi. Termin ten upłynął zatem 14 stycznia 2009 r. Kiedy dojdzie do przedawnienia?

……….. Od końca roku 2009 rozpoczął bieg termin przedawnienia zobowiązania w podatku od spadków i darowizn, które powstało na skutek doręczenia decyzji. Zobowiązanie to ulegnie przedawnieniu z końcem roku 2014 – 5 lat od końca 2009.

Kazus 3 : Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym tytułem uzyskania przychodów z nieujawnionych źródeł powstał w roku 2002. Organ podatkowy na doręczenie decyzji ustalającej to zobowiązanie ma termin 5 – letni liczony od końca roku, w którym upłynął termin do złożenia zaznania rocznego dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2002, czyli od końca 2003 r. Termin ten upływa zatem z końcem roku 2008. Jeśli przed końcem tego roku, 31 grudnia, organ podatkowy doręczy podatnikowi decyzję ustalającą zobowiązanie od dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych, od daty upływu terminu płatności (14 dni od daty doręczenia decyzji podatnikowi) zacznie biec termin przedawnienia powstałego zobowiązania. Ponieważ termin płatności zobowiązania będzie przypadał już w roku następnym, czyli 14 stycznia 2009 r., od końca tego roku będzie liczony termin przedawnienia zobowiązania. Zobowiązanie to ulegnie zatem przedawnieniu……

z końcem roku 2014. – 5 lat od końca 2009 r.

Kazus 4: Osoba fizyczna w dniu 7 marca 2010 r Kazus 4: Osoba fizyczna w dniu 7 marca 2010 r. kupiła działkę budowlaną i złożyła stosowną informację w urzędzie gminy. Wójt tej gminy nie wydał decyzji ustalającej kwotę podatku od nieruchomości za rok 2010. Decyzja nie została również wydana w latach 2011, 2012 i 2013. W roku 2014 wójt gminy nie może już wymierzyć podatku od nieruchomości za rok…………

2010 w związku z tym, że w roku 2014 upłynął 3-letni okres (art 2010 w związku z tym, że w roku 2014 upłynął 3-letni okres (art. 68§1 OP) uprawniający go do ustalenia zobowiązania w tym podatku. Ma jeszcze czas na wydanie i doręczenie decyzji ustalającej za lata 2011, 2012 oraz 2013.

Jeżeli jednak decyzja powyższa została doręczona, a podatnik nie uiścił kwoty należnego podatku to zobowiązanie to przedawnia się z upływem terminu określonego w art. 70 Ordynacji, czyli po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Wybór orzecznictwa: Wyrok NSA w Warszawie z dnia 26 września 2011 r. II FSK 513/10 „ Instytucja przedawnienia ma na celu uregulowanie sytuacji prawnej przeciągającego się w czasie stosunku prawnopodatkowego, nawet kosztem niewykonania zobowiązania” Wyrok NSA w Warszawie z dnia 17 lutego 2010 r. II FSK 2063/09 Z przepisu art. 70 § 4 o.p., ani też z żadnego innego przepisu nie wynika, że zastosowany środek egzekucyjny musi być skuteczny tzn. by doprowadził do wyegzekwowania dochodzonej kwoty, aby spowodować przerwanie terminu przedawnienia. Wyrok NSA w Warszawie z dnia 25 maja 2006 r. II FSK 952/05 Na gruncie art. 70 § 3 (obecnie art. 70 § 4) Ordynacji podatkowej wydanie lub doręczenie odpisu tytułu wykonawczego, w razie nie przystąpienia do czynności egzekucyjnych, nie przerywa biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r. P 30/11 Art. 70 § 6 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749), w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 58 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 169, poz. 1387 oraz z 2007 r. Nr 221, poz. 1650), w zakresie, w jakim wywołuje skutek w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku z wszczęciem postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym to postępowaniu podatnik nie został poinformowany najpóźniej z upływem terminu wskazanego w art. 70 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Praca domowa: 1. Interpretacje przepisów prawa podatkowego II. Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych III. Postępowanie podatkowe