Psychologia w zarządzaniu Wykład II Motywacja

MOTYWACJA Termin stosowany do opisu wszelkich mechanizmów odpowiedzialnych za: uruchomienie zachowania ukierunkowanie zachowania podtrzymanie zachowania zakończenie zachowania

DEFINICJA MOTYWACJI Podstawowe pytania związane z motywacją: 1) co decyduje o wyborze formy zachowania? (dlaczego takie, a nie inne zachowanie zostało wybrane); 2) co sprawia, że jednostka kontynuuje działania mimo konieczności wydatkowania często znacznego wysiłku? (jakie są mechanizmy podtrzymujące aktywność - wytrwałość, silną wolę); 3) co sprawia, że jednostka porzuca dana formę aktywności przed osiągnięciem założonego wyniku? 4) co sprawia, że zachowanie uznane zostaje za zakończone? (jakie są mechanizmy rozpoznawania wyniku czynności).

EWOLUCYJNE PODEJŚCIE DO MOTYWACJI Motywację w etologii pojmuje się jako gotowość do wykonania utrwalonego wzorca reakcji. Instynkt (popęd) – biologicznie ukształtowany stereotypowy wzorzec zachowania i znajdujący się w zapleczu zachowania mechanizm energetyczny Wrodzony mechanizm wyzwalający – niewymagający uczenia się bodziec (zespół bodźców), stanowiący warunek konieczny i wystarczający do wystąpienia zachowania instynktownego Hierarchiczna struktura instynktów (np. instynkt rozrodczy – instynkty niższego rzędu: budowanie gniazda, zaloty, opieka nad młodymi – konkretne konsumacyjne przejawy) Wg socjobiologów (Dawkins, Wilson) podstawowym motywem rządzącym wszelkimi zachowaniami organizmów żywych jest tendencja do rozpowszechniania własnych genów

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Freud, twórca psychoanalizy twierdził, iż wszelkie zachowania są zdeterminowane, rządzą nimi wrodzone instynkty (popędy); motywy ludzkiego zachowania mają charakter nieświadomy i razem ze strukturami osobowości są w ciągłym konflikcie. Najważniejsze popędy: Freud: libido – szeroko rozumiany popęd seksualny, siła tworzenia thanatos – popęd śmierci, siła destrukcji, niszczenia Horney: potrzeba bezpieczeństwa i będący konsekwencja jej niezaspokojenia lęk podstawowy, Fromm: dążenie do integralności własnej osoby

BEHAWIORYSTYCZNA TEORIA MOTYWACJI Podstawowe pojęcia: popęd, pobudka (przynęta), wzmocnienie Popęd – wielkość deficytu jakiegoś ważnego dla organizmu czynnika pozytywnego lub siła oddziaływania czynnika negatywnego (wskaźniki wielkości popędu: np. liczba godzin bez pokarmu, czas deprywacji seksualnej, wielkość przeszkód pokonywanych w celu uniknięcia bólu czy strachu). Popęd jest odczuwany jako bardziej lub mniej ukierunkowany i specyficzny niepokój uruchamiający czynności ukierunkowane na jego usunięcie. Pobudka – obiekt lub stan mający zdolność redukowania lub zmniejszania popędu (np. pokarm dla głodu). Wzmocnienie – każdy obiekt lub stan rzeczy, który zwiększa prawdopodobieństwo powtórzenia reakcji wywołanej działaniem danego bodźca.

PODEJŚCIE PSYCHOLOGII HUMANISTYCZNEJ- KONCEPCJA MASLOWA Motywacja niedoboru – potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, społeczne (przynależności) oraz egotystyczne (szacunku) – zasada homeostazy Motywacja wzrostu – potrzeby tożsamościowe (samorealizacji) Realizacja potrzeby z każdego kolejnego poziomu hierarchii jest możliwa pod warunkiem zaspokojenia potrzeb z poziomu niższego – hierarcha potrzeb

POZNAWCZE KONCEPCJE MOTYWACJI Motywujące znaczenie informacji – badania nad deprywacją sensoryczną i zachowaniami eksploracyjnymi Koncepcje równowagi poznawczej (Heider) i dysonansu poznawczego (Festinger) Motywacja wewnętrzna – tendencja podmiotu do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na samą jego treść Motywacja zewnętrzna – działanie realizowane jest ze względu na zewnętrzne wobec podmiotu czynniki, będące konsekwencją jego wykonywania lub efektywnego zakończenia. Informacyjny i sterujący aspekt nagrody (Deci– informacja o poziomie wykonania, nawet jeśli jest to powtarzająca się pochwała, nie obniża motywacji wewnętrznej) Egzogenny i endogenny charakter nagrody - Kruglansky.