NIETRZYMANIE STOLCA

Nietrzymanie stolca Nietrzymaniem stolca określamy niemożność utrzymania zawartości jelit i wydostawanie się treści kałowej przez zwieracz, bez świadomej kontroli. Problem ten występuje w wieku starszym niezbyt często. Czasem jest to zaburzenie odwracalne. Nietrzymanie stolca stwarza problem higieniczny i zaburza normalne funkcjonowanie. Jest jedną z przyczyn powstawania odleżyn lub trudności w ich zagojeniu. Staje się częstą przyczyną zaniechania opieki domowej i szukania opieki instytucjonalnej.

Do świadomego utrzymywania stolca konieczne jest czucie w odbycie i odbytnicy stopnia wypełnienia, rozróżnianie treści, zdolność do magazynowania treści w odbytnicy oraz koordynacja zewnętrznego i wewnętrznego zwieracza odbytu. Zwieracz zewnętrzny zapobiega tylko niechcianemu wydalaniu stolca, zaś wewnętrzny jest jedynie zwieraczem czynnościowym utworzonym przez kąt anorektalny za pomocą efektu procy mięśnia łonowo-odbytniczego i sił zlepnych śluzówki jelita.

Z wiekiem dochodzi do zmniejszenia kurczliwości mięśnia łonowo odbytniczego i zmniejszenia elastyczności odbytnicy, co powoduje obniżenie napięcia spoczynkowego wewnętrznego zwieracza odbytu. Pogarsza się odczuwanie i rozróżnianie treści, jaka wypełnia odbytnice. Często dochodzi do dysfunkcji mięśni prążkowanych zwieracza zewnętrznego odbytu. Zmiany te predysponują osoby starsze do nietrzymania stolca

Najczęstszą przyczyną nietrzymania stolca, paradoksalnie są zaparcia Najczęstszą przyczyną nietrzymania stolca, paradoksalnie są zaparcia. W trakcie długotrwałego zalegania zbitych mas kałowych w jelicie grubym dochodzi do zniesienia kąta anorektalnego oraz zatrzymywania półpłynnego stolca powyżej. Wobec niemożności wydalenia zbitych mas kałowych, treść półpłynna przecieka pomiędzy nimi i wydostaje się bezwiednie, często wraz z gazami na zewnątrz. Pierwszym postępowaniem w wypadku nietrzymania stolca musi być kontrola odbytnicy przy pomocy palca, aby stwierdzić, czy w jego zasięgu nie znajdują się zbite masy kałowe. Jeśli tak jest, to oczyszczenie jelita (wlewami czyszczącymi, z użyciem czopków lub doustnych środków przeczyszczających) powoduje ustąpienie przyczyny nietrzymania stolca.

Inną przyczyną nietrzymania stolca są zaburzenia neurogenne (w otępieniach, poudarowe), zapalne lub utrata odruchu defekacji z osłabieniem mięśni zwieracza odbytu i/lub łonowo-odbytniczego. Niezwykle ważne jest zwrócenie uwagi na każdy problem związany z defekacją, zarówno na zaparcia, jak i na nietrzymanie stolca i omawianie każdej patologii z lekarzem.

W nietrzymaniu stolca z przyczyn neurogennych można czasami zmniejszyć problem przez wykorzystanie tzw. odruchu żołądkowo-jelitowego. Zdarza się (co jest powszechne u niemowląt), że bezpośrednio po karmieniu dochodzi do defekacji. W przypadku zaobserwowania takiej zależności można uprzedzić zanieczyszczenie się przez wysadzenie osoby niesprawnej na toaletę. W wypadku stałego wydostawania się treści płynnej przez zwieracz można zastosować modyfikację żywienia lub środki zapierające i stosować wlewy czyszczące lub sprawdzone środki przeczyszczające w stałych odstępach czasu ( nie częściej, jak co 3 dni) dni, wywołując zamierzony skutek przeczyszczający.

WNIOSKI 1. Paradoksalna biegunka z powodu zaparć jest jedną z najczęstszych przyczyn nietrzymania stolca i najczęstszym powodem tragicznych pomyłek podawania leków zapierających w zaparciu, prowadzących do niedrożności jelit. 2. Nie wolno włączać leków przeciwbiegunkowych przed wykluczeniem zaparcia (badanie palcem bańki odbytu). 3. Każde dłużej trwające nietrzymanie stolca, poza stanami ściśle związanymi z zaburzeniami neurologicznymi lub unieruchomieniem powinno być zdiagnozowane.