Transplantacja w województwie podlaskim 2018

W bieżącym roku mija 30 lat od zapoczątkowania transplantologii na terenie województwa podlaskiego: 15 stycznia 1979 roku w Klinice Chirurgii Naczyń i Transplantacji Akademii Medycznej w Białymstoku prof. Stanisław Głowiński dokonał pierwszego na tym terenie przeszczepu nerki.

25 stycznia 2019 r. w Klinice Okulistyki Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, kierowanej przez prof. dr hab. Zofię Mariak, dokonano pierwszego na terenie województwa podlaskiego przeszczepu rogówki.

Transplantacja jest obecnie w pełni uznaną i szeroko stosowaną na całym świecie metodą leczenia skrajnej i nieodwracalnej niewydolności wielu narządów, a tysiące chorych zawdzięcza swoje życie przeszczepom nerek, serca i wątroby. Wielu chorych, którzy dotychczas mogli spodziewać się jedynie śmierci lub ograniczonej wieloma cierpieniami egzystencji, może obecnie odzyskać zdrowie dzięki zastąpieniu chorych narządów zdrowymi, pobranymi od innych ludzi.

Transplantacja jest szeroko popierana przez Kościół Katolicki – świadczą o tym zapisy Katechizmie Kościoła Katolickiego: art. 2296 "- Przeszczep narządów zgodny jest z prawem moralnym, jeśli fizyczne i psychiczne niebezpieczeństwa, jakie ponosi dawca, są proporcjonalne do pożądanego dobra biorcy. Oddawanie narządów po śmierci jest czynem szlachetnym i godnym pochwały; należy do niego zachęcać, ponieważ jest przejawem wielkodusznej solidarności. art. 2301 …….Bezpłatne przekazywanie narządów po śmierci jest dopuszczalne i może zasługiwać na uznanie. …..

KOMUNIKAT 275 konferencji plenarnej Episkopatu Polski ….Biskupi apelują, aby chrześcijańską miłością bliźniego objąć tysiące chorych oczekujących na przeszczep. Można tego dokonać przez wyrażenie zgody, aby po biologicznej śmierci nasze zdrowe organy wolno było wykorzystać dla ratowania życia innych. ….

1985- pierwszy udany przeszczep serca, prof. Z.Religa, Zabrze 1965- pierwsza próba przeszczepu nerki, prof. W.Bross (31.03.1965), Wrocław 1966- pierwszy udany przeszczep nerki, prof. J.Nielubowicz, prof. T.Orłowski (26.01.1966), biorczyni: Danuta Milewska, Warszawa 1968- pierwszy przeszczep nerki od żywego dawcy, prof. W.Bross, Wrocław 1969- pierwsza próba przeszczepu serca, prof. J.Moll, prof. A.Dziatkowiak, Łódź 1985- pierwszy udany przeszczep serca, prof. Z.Religa, Zabrze 1988- pierwsze udane jednoczesne przeszczepienie nerki i trzustki, prof. J.Szmidt, Warszawa 1990- pierwsze udane przeszczepienie wątroby u dziecka, dr P.Kaliciński. dr A. Kamiński. dr A. Prokurat, Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa-Międzylesie 1994- pierwszy udany przeszczep wątroby u dorosłego, dr hab. J.Pawlak, prof. B. Michałowicz, Warszawa W.Bross J.Szmidt B.Michałowicz P.Kaliciński J.Pawlak A.Dziatkowiak J.Moll

2003- pierwszy przeszczep płuca, prof. M.Zembala, Zabrze 1999- pierwszy przeszczep części wątroby od żywego dawcy, prof. P.Kaliciński, prof. M.Krawczyk, Warszawa 2001- pierwszy udany jednoczasowy przeszczep płuc i serca, prof. M.Zembala, Zabrze 2003- pierwszy przeszczep płuca, prof. M.Zembala, Zabrze 2005- pierwszy przeszczep obu płuc, prof. M.Zembala, Zabrze 2006 - pierwszy przeszczep wątroby i jelita, prof. P. Kaliciński, Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa-Międzylesie (28 marca 2006) 2006 - pierwszy przeszczep ręki, dr hab. Jerzy Jabłecki, Szpital św Jadwigi, Trzebnica (2 kwietnia 2006) 2008 – pierwszy przeszczep wysepek trzustkowych od zmarłego dawcy – Prof. Andrzej Chmura, Warszawa (12 czerwca) 2013 – pierwszy przeszczep twarzy (15 maja 2013 ) prof. Adam Maciejewski. Gliwice M.Zembala J.Jabłecki A. Maciejewski

Na terenie województwa podlaskiego: przed 30 laty, 15 stycznia 1979 roku w Klinice Chirurgii Naczyń i Transplantacji Akademii Medycznej w Białymstoku prof. Stanisław Głowiński dokonał pierwszego przeszczepu nerki. Od tego czasu w Białymstoku przeszczepiono 573 nerki.

25 stycznia 2019 r. w Klinice Okulistyki Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, kierowanej przez prof. dr hab. Zofię Mariak, dokonano pierwszego na terenie województwa podlaskiego przeszczepu rogówki.

Działalność w zakresie transplantologii na terenie województwa podlaskiego prowadzona jest w oparciu o Klinikę Chirurgii Naczyń i Transplantacji, Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz Klinikę Nefrologii i Transplantologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku . Zabezpieczenie kadrowe stanowi 10 specjalistów z zakresu transplantologii klinicznej, 4 osoby specjalizujących się w tej dziedzinie oraz 9 koordynatorów ds. pobierania narządów

22 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 573 nerki

Wyniki przeszczepiania nerek Klinika Chirurgii Naczyń i Transplantacji UM w Białymstoku Średnia ze wszystkich ośrodków w Polsce

Największą barierą w rozwoju i wykorzystaniu dotychczasowych osiągnięć transplantologii jest wciąż znaczący niedobór narządów do transplantacji. Nie wszyscy oczekujący chorzy dożywają momentu przeszczepienia narządu. W Polsce tylko część z oczekujących ma szanse otrzymać przeszczep. O ile w niewydolności skrajnej nerek niewydolności nerek w części przypadków istnieje możliwość innego leczenia (dializoterapia) to w przypadku serca czy wątroby takiej możliwości nie ma – CHORZY UMRĄ .

Przeszczepiono 1390 narządów (141 mniej niż w 2017) Oczekujących chorych 1933 885 295 147 42 21

Należy więc nadal prowadzić działania zmierzające do zwiększenia liczby narządów . Służy temu podjęty przed kilkoma laty z inicjatywy prof. Wojciecha Rowińskiego program „Partnerstwo dla transplantacji” funkcjonujący również w naszym województwie a mający na celu uświadamianie jak najszerszym kręgom społeczeństwa potrzeb w zakresie transplantologii i zwiększenie tym sposobem możliwości wykonania jak największej liczby przeszczepów.

T Polska Unia Medycyny Transplantacyjnej PARTNERSTWO DLA TRANSPLANTACJI Podlaski Urząd Wojewódzki Urząd Marszałkowski województwa Podlaskiego Program rozwoju przeszczepiania narządów pod Patronatem Ministerstwa Zdrowia 25 lutego 2011 r Urząd Miasta Białystok T Polska Unia Medycyny Transplantacyjnej Centrum Koordynacyjno – Organizacyjne Poltransplant Uniwersytet Medyczny W Białymstoku Konwent powiatów Oddział Wojewódzki NFZ Okręgowa Izba Lekarska w Białymstoku

Cele „ Partnerstwa dla transplantacji” obejmują: przekonywanie dyrekcji i organów założycielskich szpitali do tworzenia stanowisk koordynatorów transplantacyjnych w szpitalach, organizację warsztatów edukacyjno-psychologicznych dla lekarzy, poświęconych śmierci mózgu i rozmowie z rodziną zmarłego, zaangażowanie szerokiego środowiska lekarskiego do współpracy, współpracę z władzami samorządowymi i rządowymi w poszczególnych województwach, program edukacyjny dla młodzieży i nauczycieli, promocję dawstwa narządów przez Kościół katolicki oraz kampanię społeczną podnosząca świadomość Polaków na temat transplantacji narządów.

Czy możemy zwiększyć liczbę pozyskiwanych narządów w województwie podlaskim?

Liczba dawców narządów do transplantacji Polska Europa 15,4/ 1 mln 16,1 / 1 mln woj. podlaskie 9,2 / 1 mln (2018)

Województwo podlaskie powiaty grodzkie: Białystok Suwałki Łomża Województwo podlaskie Populacja 1 192 000 Powiaty ziemskie Suwalski , Sokólski , Bielski , Wysokomazowiecki , Augustowski , Łomżyński , Grajewski , Siemiatycki , Hajnowski , Zambrowski ,Moniecki , Kolnenski , Białostocki , Sejnenski , 15 szpitali

W celu zorientowanie się co do rzeczywistej aktywności na rzecz transplantacji poszczególnych szpitali na terenie województwa podlaskiego przeprowadzono ankietę, na podstawie której poddano analizie dane dotyczące pozyskiwania narządów do transplantacji . W ankiecie przedstawiono 6 pytań: Liczba zgonów pacjentów poniżej 75 r.ż. z wyłączeniem chorych nowotworowych, z przewlekłą niewydolnością nerek, sepsą, niewydolnością wielonarządową tj. spełniających medyczne kryteria dawców narządów do transplantacji, Liczbę zgonów z powodu urazów Liczbę zmarłych, którzy mogliby być zgłoszenie jako potencjalni dawcy narządów i przyczyny niezgłoszenia Czy w szpitalu jest powołana komisja do orzekania o śmierci mózgowej, Czy w szpitalu są powołani koordynatorzy ds. transplantacji Z jakimi problemami boryka się szpital w zakresie transplantacji - problemy organizacyjne - problemy finansowe

Województwo Podlaskie 2018 Wykazano w OIT 135 zgonów osób <75 r.ż. spełniających kryteria medyczne + zgony z powodu urazów ile narządów do transplantacji moglibyśmy uzyskać (teoretyczny potencjał donacyjny) potencjalni dawcy (25%) - 34 pobranie możliwe (42%) - 14 (11,7 /1mln) pobrano narządy do transplantacji w 2018 od 11 dawców (9,2/1 mln) (w tym 10 pobrań wielonarządowych) Liczba pozyskanych narządów 35 (4 serca, 9 wątrób, 22 nerki)

Aktywność w zakresie pozyskiwania narządów do transplantacji szpitali województwa podlaskiego w roku 2018 Szpitalem w którym głównie realizowane są pobrania narządów do transplantacji jest Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku. W roku 2018 wykonano 7 pobrań narządów do transplantacji (6 wielonarządowych: 1 serce, 6 wątrób, 14 nerek) Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. Jędrzeja Sniadeckiego w Białymstoku – 2 pobrania wielonarządowe (2 serca, 1 wątroba, 4 nerki) Szpital Wojewódzki im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Łomży – 1 pobranie wielonarządowe ( 1 wątroba, 2 nerki) Szpital Ogólny w Wysokiem Mazowieckiem - 1 pobranie wielonarządowe (1 serce, 1 wątroba, 2 nerki)

Na przestrzeni ostatnich lat pojedyncze pobrania były dokonywane także w Szpitalu Wojewódzkim w Łomży, Szpitalu Wojewódzkim w Suwałkach, Uniwersyteckim Dziecięcym Szpitalu Klinicznym, Szpitalu Powiatowym w Zambrowie Pomimo zgonów osób spełniających kryteria potencjalnych dawców narządów nie było w ogóle pobrań w pozostałych szpitalach województwa podlaskiego. ??? 15 szpitali

Komisje do orzekania o śmierci mózgowej są powołane w 11 szpitalach. Nie posiadają ich w dalszym ciągu szpitale w: Sejnach, Siemiatyczach, Wysokiem Mazowieckiem, Zambrowie – (komisja jest powoływana doraźnie) Stanowiska koordynatorów ds. transplantacji zostało utworzone w 9 szpitalach. Nie stworzono ich nadal w 4 szpitalach rejonowych w: Grajewie, Sejnach, Siemiatyczach, Sokółce, WSZ Białystok (szpital w Zambrowie korzysta z koordynatora Szpitala Wojewódzkiego w Łomży). Niestety w prawie wszystkich szpitalach nie przekłada się to na efektywność działań na rzecz transplantacji.

Problemy szpitali związane z transplantacją Obawa przed procedurami związanymi z pobieraniem narządów (prawie wszystkie szpitale zgłaszają potrzebę szkoleń i podnoszenia kwalifikacji z tego zakresu) Brak chętnych do pełnienia funkcji koordynatora Trudności zwołania komisji ds. orzekania o śmierci mózgowej zwłaszcza poza ordynacją dzienną Niedostateczne finasowania osób uczestniczących w procesie identyfikacji i przygotowywania dawcy Znaczna rotacja personelu medycznego (pracownicy kontraktowi z określonym zakresem zadań)

Dalsze szkolenia personelu medycznego w zakresie transplantologii. Wnioski: Niezbędne jest zatrudnienie koordynatorów ds. transplantacji w pozostałych szpitalach województwa podlaskiego Powołanie komisji do orzekania o śmierci mózgowej w szpitalach, które dotychczas ich nie posiadają Zwiększenie uwagi przez dyrekcje szpitali na problem orzekania śmierci mózgowej przez lekarzy OIT pod kątem możliwości pozyskania narządów do transplantacji Dalsze szkolenia personelu medycznego w zakresie transplantologii.